Jan Hrebenda

---

Życiorys

Jan Antoni Władysław Hrebenda, urodzony 10 czerwca 1896 roku w Krakowie, był synem Władysława Hrebendy oraz Anny z domu Reiner, znanej również jako Rajner. Jego matka zmarła 10 marca 1931 w Sanoku, pozostawiając po sobie ważną spuściznę rodzinną. Jan miał brata, Stanisława, który również był oficerem zarówno w armii austriackiej, jak i w Wojsku Polskim, a jego losem tragicznie pokierowała zbrodnia katyńska, w wyniku której zginął w 1940 roku.

W czasie I wojny światowej, Hrebenda był powołany do C. K. Armii. Z dniem 1 lipca 1916 roku mianowany został chorążym w rezerwie piechoty, a z dniem 1 stycznia 1917 roku awansował na stopień podporucznika. Przydzielono go do 13. pułku piechoty, w którym zaangażował się w działalność polskiej tajnej organizacji niepodległościowej, która utrzymywała kontakt z Legionami Polskimi. Swoje odwagę dowiódł przed 1918 rokiem, otrzymując srebrny Medal Waleczności 2 klasy.

Po zakończeniu wojny, Hrebenda został przyjęty do Wojska Polskiego dekretem Wodza Naczelnego Wojsk Polskich z dnia 1 listopada 1918 roku, w grupie byłych oficerów armii austro-węgierskiej. 7 stycznia 1919 roku został przydzielony w stopniu podporucznika do 8. pułku piechoty w Krakowie, gdzie brał udział w walkach o ustalenie granic w latach 1918-1921. Został zweryfikowany w stopniu porucznika rezerwy piechoty, ze starszeństwem z dnia 1 czerwca 1919. W późniejszych latach 20. XX wieku był oficerem rezerwowym w swoim macierzystym 11. pułku piechoty, stacjonując w okresie pokoju w garnizonie Tarnowskie Góry.

Hrebenda przeszedł do korpusu oficerów taborowych, gdzie ponownie zweryfikowano go w stopniu porucznika, także ze starszeństwem z dnia 1 czerwca 1919. W 1934 roku był oficerem rezerwy 10. dywizjonu taborów w Przemyślu, pozostając w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień w Rzeszowie. Poza działalnością wojskową, Jan ukończył studia prawnicze na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, uzyskując tytuł doktora praw. W II Rzeczypospolitej pełnił funkcję sędziego grodzkiego w Krakowie, Rzeszowie, Bielsku oraz w Ciężkowicach, gdzie w 1935 roku został kierownikiem działu cywilnego w miejscowym Sądzie Grodzkim. Jego kariera sędziowska została przerwana w 1939 roku, kiedy to 28 lutego tegoż roku przeszedł w stan spoczynku.

Po wybuchu II wojny światowej w 1939 roku, Hrebenda osiedlił się w Krakowie, przy ulicy Szpitalnej 20. W obliczu okupacji niemieckiej, zaangażował się w działalność konspiracyjną, najprawdopodobniej pomagając w organizowaniu przerzutów osób przez zieloną granicę na Węgry. W Sanoku mieszkał przy ul. Antoniego Potockiego 12. Niestety, 1 kwietnia 1940 roku został aresztowany przez Niemców i od tej chwili jego losy stały się dramatyczne. Przetrzymywany w sanockim więzieniu, był tam zarejestrowany pod fałszywym nazwiskiem Władysław Hrebenda, a 9 sierpnia 1940 roku wywieziono go na zamek w Rzeszowie oraz do więzienia w Tarnowie.

W dniu 30 sierpnia 1940 roku, Jan Hrebenda trafił do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz, gdzie otrzymał numer więźnia 3665. W obozie pełnił rolę pielęgniarza w Häftlings-Krankenbau, bloku 15. Już od listopada 1940 roku wsparł działalność konspiracyjną, współpracując w Związku Organizacji Wojskowej, organizacji założonej przez rotmistrza Witolda Pileckiego, opiekując się nim w czasie jego choroby. Niestety, 7 sierpnia 1941 roku zmarł w Auschwitz w wyniku wycieńczenia.

Jan Hrebenda był żonaty z Janiną Józefą, z domu Pytel, której córka, urodzona w 1901 roku, była córeczką Adama Pytla. Po zakończeniu wojny Janina przebywała w Sanoku. W 1962 roku, Jan Hrebenda został upamiętniony wśród innych osób na tablicy Mauzoleum Ofiar II Wojny Światowej, która znajduje się na Cmentarzu Centralnym w Sanoku.

---

Oceń: Jan Hrebenda

---