Stanisław Hrebenda, pełne imię i nazwisko to Stanisław Jakub Jan Hrebenda, urodził się 24 sierpnia 1894 roku w Krakowie.
Jako major artylerii, wykazywał się znacznymi umiejętnościami i oddaniem wobec Wojska Polskiego. Niestety, jego życie zakończyło się tragicznie w kwietniu 1940 roku, kiedy to padł ofiarą zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Stanisław Hrebenda urodził się w rodzinie Władysława i Anny z domu Reiner, znanej również jako Rajner. Jego matka zmarła 10 marca 1931 roku w Sanoku jako wdowa w wieku 66 lat. Był bratem Jana, który również był oficerem armii austriackiej oraz Wojska Polskiego, a jego los zakończył się tragicznie w KL Auschwitz w 1941 roku. W 1914 roku zakończył naukę w CK III Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego w Krakowie. Po uzyskaniu matury rozpoczął studia na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Po wybuchu I wojny światowej został wcielony do armii austriackiej, a w 1915 roku ukończył Szkołę Oficerów Rezerwy Artylerii w Ołomuńcu. Został przydzielony na front włoski, gdzie został mianowany na stopień podporucznika z datą 1 grudnia 1917 roku w korpusie oficerów rezerwy artylerii polowej oraz górskiej. Jego oddziałem macierzystym był pułk artylerii polowej nr 110. Tragicznie, 2 lipca 1918 roku, został ranny.
Po rehabilitacji, 1 listopada 1918 roku, wstąpił do Wojska Polskiego, gdzie służył w załodze pociągu pancernego „Śmiały”. Brał udział w walkach z Ukraińcami na Froncie Galicyjskim, a 12 kwietnia 1919 roku został przeniesiony do 7 pułku artylerii polowej. Jako dowódca baterii zaangażował się w działania podczas wojny z bolszewikami.
Po zakończeniu konfliktu wojennego, Hrebenda służył w Częstochowie w 7 pułku artylerii polowej. W listopadzie 1924 roku został przeniesiony do 27 pułku artylerii polowej we Włodzimierzu Wołyńskim na stanowisko dowódcy II dywizjonu. 1 grudnia 1924 roku awansowano go na majora z datą starszeństwa 15 sierpnia 1924 roku, osiągając 73. lokatę w korpusie oficerów artylerii. W kolejnych latach zmieniał stanowiska, pełniąc funkcje kwatermistrza oraz dowódcy dywizjonu, aż do 31 lipca 1934 roku, kiedy to przeszedł w stan spoczynku.
Po wybuchu II wojny światowej, Hrebenda został wzięty do niewoli przez Armię Czerwoną, a następnie osadzony w obozie w Kozielsku. Niestety, stał się ofiarą zbrodni katyńskiej. Widnieje na Liście Wywózkowej 029/1 z 13 kwietnia 1940 roku jako pozycja 97.
Stanisław Hrebenda był żonaty, a z małżeństwa miał córkę Marię oraz dwóch synów, Andrzeja i Michała. W dniu 5 października 2007 roku, Minister Obrony Narodowej, Aleksander Szczygło, pośmiertnie mianował go do stopnia podpułkownika. Awans ten został uroczyście ogłoszony 9 listopada 2007 roku w Warszawie podczas wydarzenia „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
Ordery i odznaczenia
Stanisław Hrebenda został odznaczony wieloma prestiżowymi nagrodami, które są świadectwem jego zasług na polu chwały. Wśród jego odznaczeń znajdują się m.in.:
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 1533,
- Złoty Krzyż Zasługi, przyznany 25 maja 1939 roku,
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
- Srebrny Medal Waleczności 2 klasy, przyznany przez Austro-Węgrzy,
- Brązowy Medal Waleczności, także z Austro-Węgier,
- Krzyż Wojskowy Karola, nadany przez Austro-Węgry.
Przypisy
- Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 05.10.2007 r. w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie.
- Informacje o więźniach. Jan Hrebenda. auschwitz.org. [dostęp 27.04.2020 r.]
- Absolwenci 1883-1939 | II Liceum Ogólnokształcące [online], www.sobieski.krakow.pl [dostęp 02.11.2021 r.]
- Jerzy Dębski. 9. Jan Antoni Władysław Hrebenda. „Krakowskie Zeszyty Sądowe”. Dodatek do nr 3/17: Sędziowie polscy uwięzieni w KL-Auschwitz, s. 22–23, 2017 r.
- Kazimierz K. Banaszek, Kawalerowie Virtuti Militari, s. 106.
- M.P. z 1939 r. nr 121, poz. 282 „za zasługi na polu pracy społecznej” - jako mjr w st. sp. Stanisław Herebenda.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22.12.1934 r., s. 282.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 30.03.1934 r., s. 135.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28.01.1931 r., s. 38.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 31.03.1930 r., s. 116.
- Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 401, 454.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 08.05.1926 r., s. 158.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 43 z 18.04.1925 r., s. 204.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 131 z 17.12.1924 r., s. 736.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 123 z 21.11.1924 r., s. 686.
- Lista starszeństwa c. i k. Armii 1918 ↓, s. 1116.
- a b Księga Cmentarna Katynia 2000, s. 208.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Stanisław Anczyc (zm. 1863) | Kazimierz Wyderko | Marian Warmuzek | Tadeusz Kuchar | Bolesław Waligóra | Michał Woysym-Antoniewicz | Mieczysław Kluka | Jan Chudzicki | Władysław Spławiński | Jerzy Woźniak (kombatant) | Piotr Osiadły | Jan Dańkowski | Władysław Szujski | Jan Fuglewicz | Maciej Zajączkowski | Jerzy Włosiński | Władysław Hercok | Tadeusz Góra | Władysław Żymirski | Henryk DeresiewiczOceń: Stanisław Hrebenda