Leon Feiner

Polityka i administracja

Leon Feiner, znany również pod pseudonimem Mikołaj, to postać o bogatej historii i znaczeniu w społeczności żydowskiej. Urodził się w 1885 roku w Krakowie, a swoje życie zakończył tragicznie 22 lutego 1945 roku w Lublinie.

Był nie tylko uznawanym adwokatem, ale również aktywnym działaczem Bundu, co świadczy o jego zaangażowaniu w sprawy społeczne oraz polityczne Żydów w Polsce. Jako prezes Rady Pomocy Żydom „Żegota”, pełnił ważną rolę w niesieniu pomocy Żydom w okresie drugiej wojny światowej, a jego działalność miała miejsce od sierpnia 1944 do stycznia 1945 roku. Warto również zaznaczyć, że Feiner był tłumaczem, co podkreśla jego wszechstronność i umiejętności językowe.

Życiorys

Leon Feiner pochodził z mającej wpływy rodziny żydowskiej, która piastowała wysoką pozycję społeczną. Ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim, uzyskując doktorat w 1910 roku. Przed wybuchem II wojny światowej prowadził kancelarię adwokacką w Krakowie, a także przewodniczył strukturze Bundu w tym regionie. Zasłynął z obrony w istotnych procesach politycznych i aktywnie uczestniczył w Zrzeszeniu Prawników Socjalistów.

W 1939 roku został zesłany do obozu w Berezie Kartuskiej na sześć tygodni. Po inwazji III Rzeszy i ZSRR na Polskę, pod koniec września znalazł się pod radziecką okupacją. Został aresztowany przez NKWD w trakcie próby nielegalnego przekroczenia granicy litweskiej, co skutkowało jego osadzeniem w więzieniu w Lidzie. Dopiero po ataku III Rzeszy na ZSRR w czerwcu 1941 roku udało mu się uciec z tego więzienia w czasie, gdy Sowieci wycofywali się z miasta.

Po przybyciu do Warszawy, zamieszkał w strefie „aryjskiej” i został wybrany do centralnych organów Bundu. W tej roli reprezentował Bund oraz ŻOB, używając nazwiska Mikołaj Lasocki. W czasie jego działalności ukrywał się m.in. u Aleksandra Zelwerowicza. W sierpniu 1942 roku postanowił nawiązać rozmowę z Henrykiem Wolińskim, szefem Referatu Żydowskiego w Biurze Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej, z prośbą o przesłanie pilnej depeszy informującej o trudnej sytuacji Żydów w Polsce do Szmula Zygelbojma, przedstawiciela Bundu w Radzie Narodowej RP w Londynie. Depesza ta została nadana 2 października 1942 roku.

Od tego momentu, Feiner regularnie przekazywał raporty z getta warszawskiego, sygnowane jego pseudonimem „Berezowski”, które trafiały do Rządu RP na uchodźstwie. W październiku 1942 roku spotkał także kuriera Janem Karskim, któremu z pomocą Menachema Kirszenbauma udało się wprowadzić na teren getta warszawskiego. Podczas tego spotkania wygłosił dramatyczny apel do Karskiego:

„Chcielibyśmy, aby pan powiedział rządowi polskiemu i rządom Sprzymierzonym oraz wielkim przywódcom alianckim, że jesteśmy bezsilni w obliczu zbrodni niemieckich. Nie możemy bronić się sami, a nikt inny w Polsce nie może nas obronić. Władze polskie podziemne mogą uratować część spośród nas, ale nie mogą uratować masy. Niemcy nie próbują zrobić z nas niewolników, jak to robią z innymi narodami; my jesteśmy systematycznie mordowani. Cały nasz naród będzie zniszczony. Nieliczni mogą być prawdopodobnie uratowani, ale los trzech milionów Żydów jest przesądzony. Temu nie zapobiegnie żadna siła w Polsce, ani polskie ani żydowskie podziemie. Odpowiedzialność za to złóż pan na barki Sprzymierzonych. Nie dopuść pan do tego, by ktoś z przywódców zjednoczonych narodów mógł powiedzieć, iż nie wiedział, iż pomoc może być udzielana tylko z zewnątrz (…) Powiedz pan przywódcom żydowskim, że nie jest czas na uprawianie polityki czy taktyki. Powiedz im, że ziemię trzeba wstrząsnąć od posad, że świat trzeba obudzić. Może wtedy się przebudzi, zrozumie i przejrzy.”

Od stycznia 1943 roku pełnił funkcję wiceprezesa Żegoty, a od sierpnia 1944 do stycznia 1945 roku był jej prezesem. Po wybuchu powstania w getcie, utrzymywał stały kontakt z Szmulem Zygielbojmem. Jak podkreśla Władysław Bartoszewski:

„Doskonałe kontakty z Komendą Główną AK, Delegaturą, PPS-WRN, a także z lewicą socjalistyczną miał dr Leon Feiner, autor jednego z najnowocześniejszych raportów żydowskiego podziemia do rządu w Londynie. Przed wojną był znanym, dobrze prosperującym adwokatem w Krakowie. Osadzono go w Berezie, na podstawie fałszywych oskarżeń o komunizm, być może dlatego jednym z jego okupacyjnych pseudonimów było „Berezowski”. Niewątpliwie lewicowiec. Na pewno nie był komunistą. Człowiek o dużym doświadczeniu społecznym, wielkiej inteligencji i poczuciu humoru. Wyglądał jak starszy szlachcic, siwa czupryna, siwe wąsy, prowincjonalny szlachcic, który przybył do miasta, jak ze sztuk Michała Bałuckiego czy Józefa Blizińskiego.”

Leon Feiner zmarł w wyniku choroby nowotworowej. Został pochowany w alei głównej cmentarza żydowskiego przy ulicy Okopowej w Warszawie (kwatera 12).

Bibliografia, linki

Bibliografia dotycząca Leona Feinera obejmuje szereg istotnych publikacji, które rzucają światło na jego życie i działalność. Poniżej przedstawione są kluczowe pozycje:

  • Feiner, Leon (1888 – 1945) 1972, Keter Publishing House Jerusalem Ltd. Jerusalem, Israel 2431 „Encyclopedia of the Holocaust”,
  • Henryk Kroszczor: Cmentarz Żydowski w Warszawie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 14. ISBN 83-01-04304-0,
  • Jan Jagielski: Przewodnik po cmentarzu żydowskim w Warszawie przy ul. Okopowej 49/51. Z. 1, Kwatery przy Alei Głównej. Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami. Społeczny Komitet Opieki nad Cmentarzami i Zabytkami Kultury Żydowskiej w Polsce, 1996, s. 29-30. ISBN 83-90-66296-5,
  • Aleksandra Namysło, Historia Leona Feinera,
  • Feiner (Fajner) Leon (Löbl). jhi.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-12)].

Przypisy

  1. Cmentarze m. st. Warszawy. Cmentarze żydowskie. Warszawa: Rokart, 2003 r. ISBN 83-916419-3-7.
  2. Grób Leona Feinera w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie.
  3. Kroszczor Cmentarze podaje, że był wiceprezesem.
  4. a b c Aleksandra Namysło, Historia Leona Feinera.

Oceń: Leon Feiner

★★★★★
Średnia ocena:4.74 Liczba ocen:5