Mieczysław Szerer

---

Życiorys

W 1907 roku Mieczysław Szerer ukończył swoje studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, co stanowiło początek jego kariery prawniczej oraz społecznej. Już w 1925 roku przystąpił do polskiego PEN-Clubu, organizacji, która miała na celu wspieranie literatury i wolności słowa. Od 1927 roku pełnił funkcję dyrektora departamentu w Ministerstwie Wyznań i Oświecenia Publicznego, gdzie jego działania miały istotny wpływ na kształtowanie polityki oświatowej w Polsce.

W latach 1933-1939 Mieczysław pracował jako adwokat w Warszawie, zajmując się różnorodnymi sprawami prawnymi. Po wybuchu II wojny światowej, znalazł się na emigracji w Wielkiej Brytanii, gdzie kontynuował swoją działalność polityczną. Z ramienia Stronnictwa Demokratycznego był członkiem Rady Narodowej, co podkreśla jego zaangażowanie w sprawy narodowe w trudnym okresie dla Polski.

W 1946 roku Szerer reprezentował Polskę w Komisji Narodów Zjednoczonych do Spraw Zbrodni Wojennych, co świadczy o jego zaangażowaniu w walkę o sprawiedliwość międzynarodową. W latach 1945 lub 1947 do 1962 roku pracował jako sędzia w Sądzie Najwyższym, co ukazuje jego długotrwałe zaangażowanie w wymiar sprawiedliwości. Ponadto, był członkiem Komisji Kodyfikacyjnej, w ramach której opracował raport dotyczący nadużyć Głównego Zarządu Informacji WP w tzw. procesach politycznych w latach 1951-1952, a także uczestniczył w pracach komisji Mazura w latach 1956-57.

W 1978 roku uzyskał doktorat honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego, co jest dowodem uznania jego wkładu w dziedzinie prawa oraz działalności publicznej. Mieczysław Szerer zmarł 27 października 1981 roku w Warszawie, osiągając wiek 97 lat. Po jego śmierci, został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera C37-5-8), co stanowi wyraz szacunku dla jego osiągnięć i pamięci o nim w historii Polski.

Raport Szerera

W rezultacie niespełna pięciu miesięcy pracy w komisji zajmującej się zbadaniem odpowiedzialności za łamanie praworządności w wojskowym sądownictwie, znanej jako Komisja Mazura, Mieczysław Szerer zdecydował się na rezygnację. Jego decyzja nastąpiła w czasie, gdy w komisji opracowywano wnioski końcowe, które nie były zgodne z jego przekonaniami.

W odpowiedzi na tę sytuację, napisał własny raport, w którym szczegółowo opisał nadużycia zachodzące w wojskowych organach sprawiedliwości. W dokumencie tym postulował, aby nie pociągać do odpowiedzialności karnej sędziów, którzy w okresie stalinowskim łamali prawo. Mówił, że kluczowym argumentem dla jego stanowiska była informacja, iż sędziowie byli poddani presji ze strony funkcjonariuszy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego (MBP) oraz wielu zewnętrznych okoliczności, które wpłynęły na ich decyzje. Szerer stwierdził, że „ludzi zdolnych (przynajmniej w ich większości) do roli sędziów ściągał na ich nieszczęście w dół i czynił autorami nieszczęśliwych wyroków”.

W dalszej części raportu Szerer podkreślał również, jak istotne jest zachowanie sędziowskiej niezawisłości, którą przez całe życie uznawał za fundamentalny element funkcjonowania państwa prawa i konstytucyjnych zasad. Do momentu publikacji jego raport pozostawał niepublicznie dostępny, a po raz pierwszy został opublikowany w 1979 roku w emigracyjnych Zeszytach Historycznych, w artykule zatytułowanym Memoriał dr. Mieczysława Szerera (ZH 1979, nr 49, s. 71–160).

Odznaczenia

Wśród wyróżnień, jakie otrzymał Mieczysław Szerer, znajduje się Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, który został przyznany w 10. rocznicę Polski Ludowej. Otrzymał go za swoje znaczące osiągnięcia w pracy zawodowej jako sędzia Sądu Najwyższego.

Publikacje

Mieczysław Szerer podejmował w swoje publikacjach kluczowe zagadnienia dotyczące praw obywatelskich i praworządności, a szczególnie w kontekście niezawisłości sędziowskiej. Jego prace to nie tylko analizy teoretyczne, ale także istotne obserwacje dotyczące praktyki prawnej.

• Kara. Szkic psychologiczny, Kraków, 1910,
• Socjologia wojny, Nak. księgarni Krzyżanowskiego, Kraków, 1916,
• Idea narodowa w socjologii i polityce, Krakowska Spółka Wydawnicza, Kraków, 1922,
• Sprawa urzędnicza w demokracji, Stowarzyszenie Urzędników Państwowych, Warszawa 1925,
• Śmiertelni bogowie. Rzecz o demokracji i dyktaturze, Towarzystwo Wydawnicze „Rój”, Warszawa, 1939,
• Naród w parlamencie. Prawo i obyczaje polityczne Anglii, M.I. Kolin, Londyn, 1941,
• Sądownictwo angielskie, Wydawnictwo Prawnicze, 1959,
• Karanie a humanizm, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 1964,
• Opowiadania o procesach, Książka i Wiedza, Kraków, 1966,
• Społeczeństwo wobec przestępcy, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 1969,
• Kultura i prawo, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa, 1981.

Oprócz prac oryginalnych, Mieczysław Szerer był również odpowiedzialny za polskie przekłady z literatury angielskiej, w tym:

• F. Callieres: Sztuka dyplomacji, 1929,
• J. St Mill: Autobiografia, 1931,
• M. Amos: Konstytucja angielska, 1938.

---

Oceń: Mieczysław Szerer

---