Jaskinia Twardowskiego

Jeziora i stawy

Jaskinia Twardowskiego to imponująca forma krasowa znajdująca się w Dzielnicy VIII Dębniki w Krakowie. Położona jest na południowo-zachodnim skraju wzniesienia Krzemionek Zakrzowskich, zaledwie kilka kroków od betonowego ogrodzenia Jednostki Wojskowej.

Warto zauważyć, że pustka jaskini jest dostrzegalna z pobliskiej ścieżki, która prowadzi pomiędzy ogrodzeniem a otworem jaskini. To niezwykłe miejsce przyciąga uwagę zarówno miłośników przyrody, jak i turystów.

Opis jaskini

Przygotowując się do odkrywania jaskini, warto pamiętać, że pierwsza Sala Główna jest łatwa do zwiedzenia, ale wiąże się z potencjalnym niebezpieczeństwem. W tym miejscu znajdują się zablokowane głazy, które mogą nieoczekiwanie się oberwać. Odkrywanie dalszych części jaskini staje się wymagające, ponieważ niektóre korytarze są pełne błota i wyjątkowo ciasne, co wymaga dużej ostrożności.

Jaskinia dysponuje trzema otworami, z których główny ma 2,5 metra szerokości oraz 2 metry wysokości. Drugi otwór, znajdujący się na zachód w odległości około 10 metrów, jest obecnie zasypany. Po przejściu przez główny otwór zyskujemy dostęp do Sali Głównej o długości przekraczającej 30 metrów, szerokości do 10 metrów oraz wysokości w granicach 2–4 metrów. Dno jaskini ma nierówną powierzchnię, pokrytą gliną, wapiennymi odłamkami oraz większymi głazami, a jego struktura uwidacznia liczne doły, które są pozostałością po dawnych wykopach archeologicznych.

W stropie komory, w odległości około 5 metrów od otworu wejściowego, znajduje się kominek, którego koniec znajduje się około 4 metrów nad otworem. Na prawo od Sali Głównej zaczynają się liczne boczne korytarze. Te po lewej stronie są niskie i szerokie, powstałe wskutek erozji bardziej miękkich warstw skalnych, natomiast korytarze po prawej stronie to owalne kanały krasowe.

Za zasypanym drugim otworem można znaleźć niewielką salę o wymiarach 2 × 2 metry, z której prowadzi niska i trudnodostępna szczelina, oraz ciasna rura zawalona gruzem, łącząca się z Jaskinią Niską, co zostało potwierdzone poprzez kontakt głosowy. Niemożliwy do przejścia odcinek korytarza ma długość około 2 metrów. Bezpośrednio przy lewej stronie otworu wejściowego znajduje się niski i ciasny wlot do 11-metrowego korytarza, który prowadzi w kierunku zasypanego otworu zachodniego i zawiera szczelinę studzienki o głębokości 2 metrów.

Warto podkreślić, że Jaskinia Twardowskiego charakteryzuje się skomplikowanym systemem wielopoziomowych ciasnych korytarzy oraz licznych niemożliwych do przejścia szczelin, które prowadzą w kierunku dawnego kamieniołomu, Jaskini Niskiej i Jaskini Jasnej. W jaskini można odkryć kilka sal: poza Salą Główną występują Salka z Tabliczką, Salka z Belką, Salka z Progiem oraz inne interesujące miejsca.

Historia badań i eksploracji

Jaskinia Twardowskiego, głęboko związana z legendarną postacią mistrza Twardowskiego, znana jest już od XIX wieku. Pierwsze wzmianki na jej temat datuje się na 1865 rok, a w wielotomowym Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego jest wielokrotnie wymieniana.

Już w początkach badań archeologicznych rozpoczęto eksplorację tej tajemniczej przestrzeni. Fragmentaryczne rozkopy na namulisku Sali Głównej przeprowadził w 1867 roku Sołtan, jednak nie odkrył wtedy nic interesującego. Z kolei w 1878 roku A. Gruszecki również prowadził prace wykopaliskowe, które niestety nie przyniosły ciekawych rezultatów. Dopiero w 1980 roku E. Rook odkrył w jaskini artefakty sugerujące obecność ludzi, aczkolwiek nie ustalono ich przynależności kulturowej.

W latach następnych jaskinia była przedmiotem wielu badań. W 1981 roku E. Sanocka-Wołoszynowa zidentyfikowała aż trzy gatunki pajęczaków. W 1963 roku K. Starmach odkrył zjawiskowe galarety z sinic oraz nowe gatunki glonów z grupy Pyrrophyta, znane jako tobołki. Równocześnie trwają również systematyczne badania chemicznych właściwości wód z wykropleń, które w szczególności skupiają się na wpływie zanieczyszczeń Wisły na podziemne wody Zakrzówka. W kwietniu 1997 roku rozpoczął je J. Motyka z Zakładu Hydrogeologii i Ochrony Wód AGH w Krakowie. Co tydzień grotołazi pobierają próbki wody do dalszych badań oraz dokonują pomiarów temperatury. Ocenione przez Politechnikę Śląską stalagmity mają imponujący wiek od 8500 do 810 lat.

W 1951 roku Kazimierz Kowalski nie tylko zinwentaryzował, ale również szczegółowo opisał jaskinię, która wówczas miała łączną długość korytarzy wynoszącą 150 metrów. Od 1966 roku zaczęła się intensywna eksploracja przez grotołazów, którzy przez lata usuwali przeszkody i odgruzowywali wąskie korytarze, co pozwoliło na zwiększenie łącznej długości korytarzy do około 500 metrów w 2019 roku. Istnieje jednak przypuszczenie, że podziemnych przestrzeni jest znacznie więcej.

Prowadzone badania georadarowe przez pracowników AGH wykazały obecność dodatkowych systemów pustek na różnych poziomach. Od 2014 roku intensywnie badano też kontynuację jaskini od strony Partii dla Koneserów, która prowadziła w kierunku pobliskiej Jaskini Niskiej. W styczniu następnego roku zrealizowano 27 ekspedycji eksploracyjnych, które miały na celu połączenie obu obiektów. Dzięki tym pracom odsłonięto nowe otwory oraz korytarze, a także odkryto 9-metrową głębokość studni łączącą oba obiekty. Pierwszy trawers między otworami udało się zrealizować 6 kwietnia 2015 roku, a kolejne znaczące odkrycia miały miejsce 19 kwietnia, kiedy to natrafiono na piękne nacieki w długich ciągach korytarzy, w tym Salce Naciekowej.

W dniu 18 maja 2015 r. zauważono, że wszystkie otwory poza głównym wejściem do Jaskini Twardowskiego są zasypane. W kolejnym roku oficjalnie zezwolono na prowadzenie eksploracji zasypanych obiektów, co rozpoczęło się od odgruzowania oraz zabezpieczenia najgłębszej studni kratą. W Systemie Twardowskiego-Niskiej pozostało jeszcze wiele wyzwań eksploracyjnych do rozwiązania, a po zakończeniu badań szacowana długość jaskini wyniosła około 610 metrów. Rok 2023 przyniesie nam z pewnością nowe informacje na temat jeszcze nieodkrytych fragmentów tej fascynującej jaskini.

Oceń: Jaskinia Twardowskiego

★★★★★
Średnia ocena:5 Liczba ocen:12