Kamienica Westfalewiczów w Krakowie

---

Historia

W czasach średniowiecza oraz nowożytnych, w miejscu, gdzie obecnie znajduje się kamienica Westfalewiczów, można było dostrzec dwa domy mieszkalne z bogatym gotyckim dziedzictwem. Północny budynek, znany pierwotnie jako Ikusz, a później uznawany za Kamienicę Gostkowską czy Dom Menertowski, został wzniesiony w XV wieku. W XVI stuleciu przeszedł rozbudowę, a dodatkowo, wzniesiono murowaną oficynę w tylnej części.

W kolejnych wiekach, czyli w XVI oraz XVII, budynek ten był własnością różnych rodzin mieszczańskich, w tym Gostkowskich, Menertów czy Jurkowskich. W roku 1633 nastąpiła znacząca przebudowa budynku. Przed połową XVIII wieku, na jego dachu nadbudowano drugie piętro oraz wprowadzono zmiany w wystroju wnętrz. W 1740 roku J. Dyaszewski otworzył na pierwszym piętrze oficyny drukarnię, która następnie stała się własnością S. Stachowicza (1758–1791) oraz J. Maja (1791–1831).

Druga, południowa kamienica, znana jako Kamienica Rajzykowska, powstała również w XV wieku. W XVI wieku była własnością P. Krzywokolskiego, a później Sz. Luzińskiego. Na początku XVII wieku przejął ją M. Rajzik, który dokonał znaczącej rozbudowy, dodając murowane piętra oraz oficynę. W 1655 roku została ona przejęta przez Arcybractwo Miłosierdzia z powodu zobowiązań finansowych.

W czwartej ćwierci XVII wieku oraz na początku XVIII wieku, kamienica znalazła się w rękach rodziny Potockich. W połowie XVIII wieku przeszła renowację, której dokonała mieszczańska rodzina Stayzonów. Obie kamienice zostały ze sobą połączone i przekształcone w jeden budynek w latach 1833–1836, według projektu Tomasza Majewskiego, dla S. Westfalewicza. W 1833 roku przekształcono oficyny, a w następnych latach fizycznie scalono budynki znajdujące się w przedniej części, równocześnie dodając trzecie piętro.

Kamienica otrzymała nową, klasycystyczną fasadę, bogato zdobioną detalami architektonicznymi. W latach 1895–1914, budynek był w posiadaniu W. Sataleckiego, który zorganizował w piwnicach oraz na parterze zakład masarski. W 1909 roku miała miejsce przebudowa parteru fasady, zaprojektowana przez Alfreda Kramarskiego i Józefa Wilczyńskiego. W latach 1924–1925, przeprowadzono adaptację parteru pod kierunkiem Franciszka Mączyńskiego, w celu dostosowania go do potrzeb firmy obuwniczej Salamandra. W czasie międzywojennym, kamienica była własnością S. Burtana.

Po zakończeniu II wojny światowej, w piwnicach budynku otworzono wytwórnię wód gazowanych. W dniu 5 marca 1966 roku, kamienica została wpisana do rejestru zabytków, a także znajduje się w gminnej ewidencji zabytków, co podkreśla jej znaczenie historyczne.

Architektura

Kamienica Westfalewiczów w Krakowie to doskonały przykład architektury klasycystycznej, charakteryzująca się wyjątkowymi detalami oraz harmonijnymi proporcjami.

Budynek składa się z czterech kondygnacji, a jego fasada przyciąga uwagę dzięki pięciu osiom. Każda z kondygnacji jest wyraźnie oddzielona od siebie gzymsami, co podkreśla elegancję całej struktury. W centralnej osi parteru, datowanej na 1633 rok, znajduje się półkolisty portal, który dodaje urokowi całej fasady.

Na piętrach widoczna jest wysoka estetyka architektoniczna. Środkowa oś piętra została zaakcentowana większymi otworami okiennymi, które nadają budynkowi lekkości. Okna pierwszego piętra oraz okno w centralnej osi drugiego piętra zyskały ozdobę w postaci trójkątnych frontonów, podczas gdy pozostałe okna drugiego piętra są zwieńczone gzymsami. Z kolei okna trzeciego piętra są całkowicie pozbawione jakiejkolwiek dekoracji, co sprawia, że budynek ma zrównoważony wygląd. Całość wieńczy szeroki gzyms koronujący, który stanowi zwieńczenie całej kompozycji.

Wnętrza kamienicy również zachwycają bogactwem detali. Zachowały się w nich elementy klasycystycznego wystroju, takie jak toskańskie kolumny w salonie na pierwszym piętrze, różnorodne sztukaterie, efektowne kominki oraz starannie wykonane parkiety. Te elementy nie tylko nadają wnętrzom elegancji, ale również przybliżają historia tego miejsca.

---

Oceń: Kamienica Westfalewiczów w Krakowie

---