Ulica Floriańska w Krakowie


Ulica Floriańska, znana wcześniej jako platea Sancti Floriani, co oznacza ulicę Świętego Floriana, a także ulica Tworzyjańska, jest jedną z kluczowych ulic w Krakowie. Zlokalizowana w dzielnicy I Stare Miasto, na Starym Mieście, ulica ta ma długość 335 metrów i rozciąga się od północno-wschodniego narożnika Rynku Głównego aż do Bramy Floriańskiej.

Warto podkreślić, że nazwa ulicy wywodzi się od Bramy Floriańskiej, która zamyka jej północną perspektywę i prowadzi w kierunku kościoła św. Floriana. Ulica Floriańska stanowi istotny fragment Drogi Królewskiej, która ma ogromne znaczenie w historycznym kontekście Krakowa.

Na uwagę zasługuje to, że Floriańska jest pierwszym odcinkiem dawnego traktu prowadzącego na północ. Jej naturalnym przedłużeniem jest plac Jana Matejki, a następnie ulica, która prowadzi do ulicy Warszawskiej.

Historia

Ulica w Krakowie została wytyczona na mapie lokacyjnej w 1257 roku i przez ponad siedem wieków nosi tę samą nazwę. W ciągu tych lat zmieniały się jedynie domy, które przy niej stały.

Początkowe budowle miały styl gotycki, ale z czasem doczekały się przebudowy w stylu epok takich jak renesans czy barok. Ruchliwe miejsce, jakim jest Floriańska, charakteryzuje bogactwo architektury oraz wykwintne wnętrza ponad 20 kamienic, które ją zdobią.

W czasie remontów, robotnicy natrafiają na różne fascynujące znaleziska, takie jak zamurowane portale, polichromowane stropy oraz gotyckie piwnice, które były ukryte pod warstwami gruzu. W wyniku konserwacji, dawnym budynkom przywraca się ich historyczny wygląd.

Już w 1330 roku na Floriańskiej znajdowało się co najmniej dziesięć budynków, a do końca XV wieku, większość zabudowy była w formie murowanej. Początkowo ulica miała głównie charakter mieszkalny, z domami należącymi do zamożnych przedstawicieli mieszczaństwa oraz szlachty.

Od końca XVIII wieku przy ulicy zaczęły powstawać liczne obiekty, takie jak domy zajezdne, hotele, restauracje oraz muzea, stopniowo wypierające pierwotne funkcje mieszkalne budynków. W 1882 roku wprowadzono linię tramwaju konnego, która po kilku latach przekształciła się w linię elektryczną, funkcjonującą do 27 czerwca 1952 roku.

Niektóre kamienice

Na ulicy Floriańskiej w Krakowie znajduje się wiele interesujących kamienic, które kryją w sobie bogatą historię. Kamienica „Pod Murzynami”, nr 1, znana jest ze swojej płaskorzeźby z XVI wieku, która przedstawia dwóch Murzynów. Dawniej w tym miejscu mieściła się apteka, a wyjątkową urodą budynku zachwycał się Konstanty Ildefons Gałczyński w swoim wierszu „Zaczarowana dorożka”. Po tragicznym pożarze w 1821 roku kamienica przeszła odbudowę, podczas której dodano trzecie piętro.

Następną wartą uwagi budowlą jest kamienica Margrabska, nr 2, która znajduje się na rogu ulicy. Kolejna, Kamienica Korlansowska, nr 3, w swej architekturze kryje polichromie autorstwa Michała Stachowicza, datowane na drugą połowę XVIII wieku. Kamienica ta została zbudowana już w XIV wieku, a badania archeologiczne potwierdzają jej długi rodowód. W 1544 roku była własnością Marcina Siennika, znanego botanika oraz lekarza Zygmunta Augusta.

Kolejnym obiektem jest Kamienica Pernusowska, nr 4, której historia sięga średniowiecza, a obecny wygląd zawdzięcza przebudowie z początku XX wieku. Z kolei Kamienica Wanzamowska, nr 5, ma bogatą historię związaną z wieloma właścicielami, w tym rodem Gutterów, którzy później przyjęli nazwisko Dobrodziejscy. Zachował się również gotycki portal przy wejściu.

Warto także wspomnieć o Kamienicy Pod Okiem Opatrzności, nr 6, która została wzniesiona w 1836 roku, a jej nazwa pochodzi od godła. Kamienica Pod Matką Boską, nr 7, zdobi wczesnorenesansowe godło oraz renesansowa Madonna, co nadaje jej szczególny charakter.

Nr 8 to Kamienica Dawidowska, która w XVI wieku była w rękach kupca Dawida Rottermella. Zbudowana w XV wieku, przeszła wiele przebudów, a obecny kształt uzyskała w 1908 roku. W podobnej sytuacji jest Kamienica Nagotowska, nr 9, z renesansowymi stropami i portalami, która w XVI wieku należała do Adama Nagothy’ego.

Kamienica Barszczowska (nr 10), Kamienica „Pod Aniołkiem”, nr 11 z płaskorzeźbą anioła na fasadzie, oraz Kamienica Cyrusowska, nr 12, również zasługują na uwagę. W tej ostatniej, pochodzącej z XVII wieku, w 2009 roku przeprowadzono gruntowną renowację. O niezwykłej historii nieco zapomnianej Hotelu Pod Różą, nr 14, świadczą znane postacie, które zatrzymywały się w tym miejscu, w tym car Aleksander I.

Nie można pominąć Kamienicy Pod Wiewiórką, nr 15, historycznej drukarni z 1578 roku, która w późniejszych latach stała się własnością Akademii Krakowskiej. Ponadto, Kamienica Molendowska, nr 17, w której funkcjonowała popularna winiarnia, oraz Kamienica Westfalewiczów, nr 18, gdzie w XIX wieku działała redakcja „Gazety Krakowskiej”.

Wszystkie te kamienice, z Kamienicą Pinkarusowską, nr 21, oraz Kamienicą Pod Barankiem, nr 22, znaną z licznych przebudów w XIX wieku, poświadczają niezwykle bogatą historię architektury krakowskiej.

Nie mniej interesująca jest Kamienica Podedzwony, nr 24, z godłem przedstawiającym trzy dzwony, a także Kamienica Pod Świętą Teklą, nr 25, która mieści Muzeum Farmacji Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Na uwagę zasługuje również kamienica, w której urodził się Wojciech Stattler, znany profesor Krakowskiej Szkoły Malarskiej. W tym samym budynku znajduje się Galeria Sztuki Współczesnej. Również Henryk Frist, twórca Salonu Malarzy Polskich, prowadził tutaj sprzedaż obrazów.

Na zakończenie warto zwrócić uwagę na Kamienicę Głowińską, nr 38, obecnie mieszczącą hotel „Floryan”, oraz Dom Jana Matejki, nr 41, w którym artysta ten żył i tworzył przez wiele lat, tworząc jednocześnie pamiątki po sobie, które obecnie stanowią cenny zbiór w Muzeum Narodowym w Krakowie.

Kamienica „Pod Białym Orłem”, nr 42, która już od lat funkcjonuje jako „Hotel Polski”, także ma swoją storę do opowiedzenia, w tym aresztowanie Ludwika Waryńskiego, twórcy polskiej partii rewolucyjnej „Proletariat”. Specjalne miejsce zajmuje Kamienica Bełzińska, w której działa cukiernia „Jama Michalika”, założona przez lwowskiego cukiernika Jana Michalika, znana w kręgach artystycznych na początku XX wieku.

Przypisy

  1. kamienica - Zabytek.pl [online], zabytek.pl [dostęp 10.02.2023 r.] (pol.).
  2. Salon Malarzy Polskich, Henryk Frist i Spółka w Krakowie. sztetl.org.pl. [dostęp 05.04.2021 r.]
  3. Salon malarzy polskich Henryka Frista (1885-1939). religijna.pl. [dostęp 05.04.2021 r.]
  4. Adriana Zalewska-Wąsowicz, Łukasz Grzyb: Zbiory. muzeum.nysa.pl. [dostęp 05.04.2021 r.]
  5. Łukasz Gazur: Galeria i kino Pauza zostaną bez lokalu. gazetakrakowska.pl, 26.03.2014 r. [dostęp 25.08.2019 r.] (pol.).
  6. Zamknięcie klubu Pauza. kulturatka.pl, 02.06.2016 r. [dostęp 25.08.2019 r.] (pol.).
  7. Ostatni tramwaj na Rynku Głównym, Radio Kraków, 27.06.2013 r.
  8. JerzyJ. Kossowski JerzyJ., LeszekL. Ludwikowski LeszekL., Ulicami Krakowa, Kraków: Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne, 1968 r., s. 65.
  9. "Klub sportowy 'Cracovia' miesięczny biuletyn sportowy z 15.09.1936 r. – reklama firmy Anastazego Froncza."

Oceń: Ulica Floriańska w Krakowie

Średnia ocena:4.71 Liczba ocen:25