Ulica Józefińska w Krakowie

Ulice i place

Ulica Józefińska to jedna z najstarszych arterii w Krakowie, ulokowana w dzielnicy XIII Podgórze, która posiada bogatą historię i znaczenie w układzie urbanistycznym dawnego Podgórza. Wytyczono ją po nadaniu Podgórzu praw miejskich w 1784 roku, co miało istotny wpływ na dalszy rozwój tego obszaru. Z początku j ulicę określano nazwą alte Post Strasse, a jej obecna nazwa nawiązuje do cesarza rzymskiego i arcyksięcia Austrii, Józefa II Habsburga.

W kontekście II wojny światowej, w latach 1941–1943, ulica znajdowała się na obszarze krakowskiego getta, co podkreśla jej znaczenie w trudnych czasach historii Krakowa.

Po wojnie, w wyniku modernizacji i przedłużenia ulicy Na Zjeździe, ulica Józefińska została podzielona na dwie części. Taki zabieg urbanistyczny zmienił dotychczasowy kształt ulicy, wpływając na jej charakter.

Na skwerze, w miejscu gdzie skrzyżowują się ulice Józefińska, Nadwiślańska i Piwna, do roku 1918 noszącym nazwę placu Cesarza Józefa II, w 2018 roku zrealizowano projekt pomnika poświęconego Juliuszowi Leo, który pełnił funkcję prezydenta Krakowa. Podczas jego kadencji miało miejsce połączenie miasta Podgórze z Krakowem, co znacznie wpłynęło na rozwój regionu.

Zabudowa

„Zabudowa ulicy Józefińskiej w Krakowie charakteryzuje się przede wszystkim kamienicami czynszowymi oraz niektórymi budynkami użyteczności publicznej, które w większości pochodzą z końca XIX wieku.

  • ul. Józefińska 2 – klasycystyczny dworek (dawniej zajazd) z końca XVIII wieku,
  • ul. Józefińska 2a – kamienica zaprojektowana przez Jakuba Spirę w 1936 roku, w której w latach 1943–1944 mieściła się Żydowska Samopomoc,
  • ul. Józefińska 4 – Zajazd „Pod Lwem”,
  • ul. Józefińska 10–12 – późnoklasycystyczny dom z początków XIX wieku, który obecnie jest szkołą, lecz w okresie II wojny światowej pełnił funkcję Arbeitsamtu w krakowskim getcie,
  • ul. Józefińska 14 (ul. Węgierska 18) – kamienica z 1903 roku, w której w latach 1941–1945 mieścił się Szpital Żydowski. W 1943 roku, podczas likwidacji getta, Niemcy wymordowali wszystkich, którzy znajdowali się w jego murach. Aktualnie mieści się tam MOPS,
  • ul. Józefińska 16 (ul. Węgierska 15) – tu pierwotnie znajdowały się zabytkowe domy podgórskie z końca XVIII wieku, które w 2023 roku zostały wyburzone, a na ich miejscu stworzono parking,
  • ul. Józefińska 18 – secesyjny budynek dawnej Kasy Oszczędności Miasta Podgórza, zaprojektowany przez Antoniego Dostala w 1909 roku; nad wejściem znajduje się płaskorzeźba „Oszczędność”, a nad nią herb Podgórza. W czasach II wojny światowej był siedzibą Żydowskiej Samopomocy Społecznej, a w 1942 roku miejscem selekcji mieszkańców getta przez gestapo. Dziś znajduje się tu bank,
  • ul. Józefińska 23 – secesyjna kamienica, której projektantem mógł być Nachman Kopald, ok. 1910 roku,
  • ul. Józefińska 31 – kamienica z 1875 roku,
  • ul. Józefińska 33 – kamienica zaprojektowana przez Stanisława Serkowskiego w 1888 roku,
  • ul. Józefińska 39 – w tym miejscu znajdował się Dom Sierot, przeniesiony z ul. Dietla 64. Podczas likwidacji getta i sierocińca Niemcy wymordowali większość dzieci oraz ich opiekunów, w tym Dawida Altera Kurzmanna. Teraz na tym terenie znajduje się niewielki pomnik upamiętniający podopiecznych sierocińca.

Przypisy

  1. Mapa Podgórza z opisem obiektów, portal: Podgorze.pl
  2. Andrea Löw, Marcus Roth: Krakowscy Żydzi pod okupacją niemiecką 1939–1945. Kraków: Universitas, 2014 r., s. 70–71. ISBN 978-83-242-2642-9.

Oceń: Ulica Józefińska w Krakowie

★★★★★
Średnia ocena:4.59 Liczba ocen:12