Ulica Juliana Dunajewskiego w Krakowie

---

Historia

Ulica Juliana Dunajewskiego w Krakowie ma bogatą historię, która sięga końca XIX wieku. Pierwotnie nazywana była Podwale, co odnosiło się do całej trasy prowadzącej wzdłuż zewnętrznych murów miejskich. Nazwa ta funkcjonowała od 1881 roku.

W 1907 roku, po śmierci Juliana Dunajewskiego, ulica została przemianowana na jego cześć, ponieważ to właśnie on miał swój dom przy tej drodze. Jednakże nazwa zmieniała się jeszcze — w latach 1951–1991 ulica była znana jako ulica 1 Maja, co odzwierciedlało ówczesne nastroje polityczne i społeczne.

Warto również przypomnieć tragiczną datę 6 listopada 1923 roku, kiedy to w rejonie Domu Robotniczego, znanego również jako Kasa Chorych, miały miejsce szeroko zakrojone i krwawe starcia między robotnikami a wojskowymi i policyjnymi siłami porządkowymi. Zawodnicy, uzbrojeni w karabiny i pistolety, stawiali opór, a w walkach brał udział również szwadron ułanów oraz zdobyty przez demonstrantów samochód pancerny.

Starcia te były niezwykle brutalne, a do żołnierzy i policjantów strzelano z okien Domu Robotniczego oraz z ukrycia, zza drzew w pobliskich Plantach. W wyniku tego dramatycznego konfliktu, zginęło 14 oficerów i żołnierzy, a 101 wojskowych oraz 38 policjantów odniosło rany. Tragiczny bilans wydarzeń obejmował także 14 robotników, którzy ponieśli śmierć, 4 przypadkowe osoby cywilne oraz setki rannych, w tym 61 koni, które również padły ofiarą przemocy.

Ofiary tych tragicznych starć znalazły swój spoczynek na Cmentarzu Rakowickim, co przypomina o ich poświęceniu i tragicznych okolicznościach tamtych dni.

Zabudowa

Zabudowa ulicy Dunajewskiego w Krakowie jest w dużej mierze reprezentatywna dla XIX wieku, z dominującymi kamienicami w stylu historyzmu. Po stronie wschodniej ulicy znajdują się Planty, a zachodnia pierzeja jest ściśle zabudowana.

• ul. Dunajewskiego 1 (ul. Karmelicka 1) – dom Antoniego Strenka, którego projekt zrealizował Kazimierz Wyczyński w 1907 roku,
• ul. Dunajewskiego 2 – neoklasycystyczna kamienica, z przebudową sięgającą roku 1896, datowana na połowę XIX wieku,
• ul. Dunajewskiego 3 – historyczna kamienica z końca XIX wieku, w której obecnie mieści się placówka Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń; wcześniej znajdowało się tam Muzeum Ubezpieczeń,
• ul. Dunajewskiego 4 – Pałac Juliana Dunajewskiego, wzniesiony około 1828 roku i przebudowany według projektu Antoniego Łuszczkiewicza w latach późniejszych; kawiarnia U Bisanza była miejscem, gdzie spotykali się znani krakowscy dziennikarze oraz sportowcy klubów: Cracovii, Wisły i Jutrzenki,
• ul. Dunajewskiego 5 – dawna siedziba Domu Robotniczego, powstała około 1838 roku; w latach 1904 oraz w 1937 roku przechodziła przebudowy; znajdowała się tu Miejska Kasa Chorych, a w latach 20. XX wieku regularnie wyświetlano Fotodramę stworzenia,
• ul. Dunajewskiego 6 – kamienica czynszowa, zaprojektowana przez Henryka Lamensdorfa w 1908 roku,
• ul. Dunajewskiego 7 – Pałacyk Marfiewicza, znany również jako Willa Marfiewicza; powstał w latach 1858-1862,projektowany przez Filipa Pokutyńskiego dla krakowskiego bankiera Antoniego Marfiewicza,
• ul. Dunajewskiego 8 (ul. Garbarska 2) – budynek dawnego Banku Rolnego, zaprojektowany przez Wacława Krzyżanowskiego w 1937 roku; powstał na miejscu Hotelu Krakowskiego, który w latach 20. XX wieku był przekształcany na bank.

Budynki przy ulicy Dunajewskiego są nie tylko ciekawymi przykładami architektury, ale także ważnymi miejscami dla społeczności krakowskiej, w której odbywały się różnorodne wydarzenia kulturalne i towarzyskie.

Źródła

Oto zestawienie ważnych źródeł, które dostarczają informacji o ulicy Juliana Dunajewskiego w Krakowie:

• Praca zbiorowa Zabytki Architektury i budownictwa w Polsce. Kraków: Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, 2007, ISBN 978-83-922906-8-1,
• Praca zbiorowa Encyklopedia Krakowa. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Kraków, 2000, ISBN 83-01-13325-2,
• Demart – Kieszonkowy atlas Krakowa – wydanie z 2007 roku.

---

Oceń: Ulica Juliana Dunajewskiego w Krakowie

---