Henryk Eile

Polityka i administracja

Henryk Eile, znany także pod nazwiskiem Nachman Hirsch Eile, to postać, która wpisała się w historię Polski jako wybitny prawnik oraz badacz administracji. Urodził się 12 października 1878 roku w Krakowie, a swoje życie zakończył tragicznie 19 marca 1949 roku w Łodzi. W swojej karierze zawodowej nie tylko pełnił funkcje prawnicze, ale również był aktywnym publicystą.

Wyróżniał się jako pułkownik intendent Wojska Polskiego, co podkreśla jego zaangażowanie w służbę wojskową naszego kraju. Eile zyskał uznanie dzięki swojemu zróżnicowanemu dorobkowi, który łączył aspekt prawny i historiografii administracyjnej.

Życiorys

Henryk Eile przyszedł na świat 12 października 1878 roku w Krakowie, w rodzinie pochodzenia żydowskiego, gdzie jego ojciec Filip był kupcem, a matka Jadwiga z domu Grynwald. Już na wczesnym etapie życia kształcił się w Gimnazjum św. Jacka, a później w Gimnazjum św. Anny, w którym w 1899 roku zdał egzamin maturalny. Po ukończeniu nauki postanowił podjąć studia na Uniwersytecie Wiedeńskim, jednak po roku przeniósł się na Uniwersytet Jagielloński, gdzie do 1903 roku uzyskał absolutorium na Wydziale Prawa.

W latach 1907-1914 pełnił funkcję referenta ds. przemysłowych w Izbie Handlowo-Przemysłowej we Lwowie. Był zaangażowany w działalność Polskiego Skarbu Wojskowego. Po rozpoczęciu I wojny światowej, 8 sierpnia 1914 roku, wstąpił do Legionów Polskich. Wkrótce otrzymał stanowisko w Departamencie Wojskowym Naczelnego Komitetu Narodowego, gdzie był naczelnikiem wydziału.

W 1915 roku kierował biurem zajmującym się przyznawaniem zasiłków i wsparcia dla rodzin walczących legionistów. Został mianowany podporucznikiem w korpusie oficerów kancelaryjnych w kwietniu 1917 roku. Zajmował następnie stanowisko szefa sekcji gospodarczej w Komisji Wojskowej Tymczasowej Rady Stanu od 1 lipca 1917 do 1 września 1918 roku. Służbę w Legionach zakończył w stopniu porucznika kancelaryjnego.

W listopadzie 1918 roku, po zakończeniu wojny, Eile został przyjęty do Wojska Polskiego. Po wojnie polsko-bolszewickiej, kontynuował pracę w Departamencie VII Gospodarczym (Intendentury) Ministerstwa Spraw Wojskowych, gdzie w stopniu kapitana objął funkcję szefa sekcji V odpowiedzialnej za zaopatrzenie rodzin wojskowych i emerytów.

1 czerwca 1921 roku służył w Departamencie VII Ministerstwa Spraw Wojskowych, mając swoją bazę w Wojskowym Okręgowym Zakładzie Gospodarczym w Warszawie Powązkach. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu podpułkownika i 5 kwietnia 1923 roku przesunięty na stanowisko szefa Wydziału Uposażeń w Ministerstwie Spraw Wojskowych.

1 grudnia 1924 roku otrzymał awans na pułkownika. W 1928 roku był przypisany do Departamentu Intendentury Ministerstwa Spraw Wojskowych, jednak z dniem 30 kwietnia 1929 roku przeszedł w stan spoczynku. Po odejściu z wojska Eile pełnił różne funkcje urzędnika ministerialnego: był radcą w Ministerstwie Rolnictwa, a od 15 marca 1930 roku pracował w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych.

W trakcie kampanii wrześniowej w 1939 roku, łącznie z wybuchem II wojny światowej, Eile zaangażował się w działania sekcji cywilnej przy Dowództwie Obrony Warszawy, uczestnicząc w operacjach obrony cywilnej. W czasie okupacji przebywał w ukryciu, wspierany przez Polaków.

Henryk Eile był również autorem wielu publikacji dotyczących historii administracji i wojskowości polskiej. Aktywnie występował na falach Polskiego Radia, dzieląc się swoją wiedzą. Zmarł 19 marca 1949 roku w Łodzi i został pochowany w części rzymskokatolickiej Starego Cmentarza w Łodzi. Jego żoną była Gustawa z domu Rychter, a synem Marian Eile, uznany dziennikarz, satyryk, malarz oraz scenograf, który żył w latach 1910-1984.

Publikacje

Henryk Eile jest autorem wielu ważnych publikacji, które dotyczą zarówno historii wojska, jak i różnych aspektów życia społecznego w Polsce. Oto niektóre z jego znakomitych dzieł:

  • Opieka nad Legionistami polskimi i ich rodzinami (1915),
  • Kwestya inwalidów (1916),
  • Wojsko polskie a przemysł (1917),
  • Wojsko jako czynnik gospodarczy (1918),
  • Dzieje administracji w wojsku Księstwa Warszawskiego. Oblężenie Zamościa w 1813 (1927),
  • Dzieje administracji w wojsku Księstwa Warszawskiego. Zaopatrzenie wojska,
  • Dzieje administracji w wojsku Księstwa Warszawskiego. Książę Józef jako administrator (1928),
  • Sto lat temu (1928),
  • Czasy i ludzie. Sto lat temu… (1929),
  • Prasa warszawska przed stu laty i współczesna jej ocena (1929),
  • Rok 1830. Wojsko, prasa, sprawy polityczne, oświata, nauka, literatura, sztuka, muzyka, teatr, sprawy ekonomiczne, komunikacyjne, społeczne, wynalazki, zabawy, czasy i ludzie, powstanie (1930),
  • Powstanie listopadowe. Finanse i administracja wojska (1930),
  • Podstawy finansowe powstania listopadowego (1931),
  • Warszawa z drewnianej murowana (1936),
  • Teatr warszawski w dobie powstańczej (1933),
  • Polityka a inwestycje. Rząd Powstania Styczniowego wobec inwestycji wodociągowo-kanalizacyjnej m. Warszawy (1933),
  • Miasta, rzemiosło, cechy (rozkwit i upadek) (1947).

Wszystkie te prace pokazują niezwykłe zaangażowanie Eile w badanie i dokumentowanie historii Polski oraz jej przemiany społeczno-gospodarcze.

Ordery i odznaczenia

Henryk Eile, znany z licznych osiągnięć, był również laureatem wielu odznaczeń i orderów, które podkreślają jego zasługi dla kraju.

  • Krzyż Niepodległości, przyznany 4 lutego 1932,
  • Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, otrzymany 2 maja 1923,
  • Złoty Krzyż Zasługi, nadany 28 września 1925.

Przypisy

  1. IreneuszI. Kampinowski IreneuszI., Szlakiem pamięci, wyd. 5, 2022, s. 10 .
  2. Marek Gałęzowski: Żydzi w Legionach. Uważam Rze Historia, 10.11.2012 r. [dostęp 21.08.2015 r.]
  3. Halina Danczowska: Rada Artystyczna Miasta Lublina 1935-1939. Lublin: 2011, s. 38.
  4. Marek Gałęzowski, Eile Henryk [w:] Na wzór Berka Joselewicza. Sylwetki żołnierzy i oficerów pochodzenia żydowskiego w Legionach Polskich, z przedmową Richarda Pipesa, Warszawa 2010, wyd. IPN, s. 209.
  5. Marek Gałęzowski, Na wzór Berka Joselewicza. Żołnierze i oficerowie pochodzenia żydowskiego w Legionach Polskich. Z przedmową Richarda Pipesa. Warszawa 2010, s. 209–212.
  6. Regina Czarnecka: Organizacja Ministerstwa Spraw Wojskowych (MSWojsk.) w latach 1918–1921. Centralne Archiwum Wojskowe. [dostęp 21.08.2015 r.]
  7. Napoleon i jego życie. napoleon.org.pl. [dostęp 21.08.2015 r.]
  8. Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 23.
  9. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 20 z 5.04.1923 r., s. 283.
  10. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 131 z 17.12.1924 r., s. 731.
  11. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 4 z 14.02.1929 r., s. 71.
  12. Rocznik Oficerski 1923, s. 22, 1271.
  13. Rocznik Oficerski 1924, s. 22, 1155.
  14. Rocznik Oficerski 1928, s. 770, 782.
  15. Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.06.1921 r. Dodatek do Dziennika Personalnego M.S.Wojsk. Nr 37 z 24.09.1921 r., s. 487, 611.
  16. Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Załącznik do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 8.06.1922 r., s. 338.
  17. M.P. z 1925 r. nr 241, poz. 989 „za zasługi, położone na polu administracji armji”.
  18. M.P. z 1932 r. nr 29, poz. 35 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  19. Mianowania w Legionach. „Nowa Reforma”, s. 3, nr 201 z 01.05.1917 r.
  20. Zygmunt Zygmuntowicz: Żydzi Bojownicy o Niepodleglość Polski. Lwów: 1939. Brak numerów stron w książce.
  21. Co usłyszymy przez warszawskie radio. „Robotnik”, s. 6, nr 118 z 27.03.1931 r.
  22. Radjo-program. „Głos Ziemi Białostockiej”, s. 3, nr 88 (159) z 18.04.1931 r.
  23. Stanisław Moniuszko, Straszny dwór. Warszawa: Teatr Narodowy w Warszawie, 1998, s. 33.
  24. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 131 z 17.12.1924 r., s. 731.

Oceń: Henryk Eile

★★★★★
Średnia ocena:4.99 Liczba ocen:17