Uniwersytet Jagielloński

Uczelnie

Uniwersytet Jagielloński, znany w skrócie jako UJ, to prestiżowa polska uczelnia wyższa z siedzibą w Krakowie, będąca najstarszą instytucją tego typu w kraju oraz jednym z najstarszych uniwersytetów na świecie. Jego historia sięga roku 1364, kiedy to został założony w Kazimierzu z fundacji Kazimierza III Wielkiego, początkowo składając się z trzech wydziałów: sztuk wyzwolonych, medycyny oraz prawa. Jest to drugi uniwersytet w środkowej Europie, po praskim, który powstał w 1348 roku. Po krótkiej przerwie, uczelnia została reaktywowana około 1390 roku przez Jadwigę Andegaweńską i oficjalnie odnowiona w 1400 roku w Krakowie przez Władysława II Jagiełłę, zostając wzbogaconą o wydział teologiczny, utworzony dzięki staraniom Jadwigi w 1397 roku. W 1817 roku uczelnia przyjęła nazwę „Jagielloński”, aby podkreślić swoje związki z dynastią Jagiellonów.

W XV i na początku XVI wieku Uniwersytet Jagielloński przeżywał rozkwit, aczkolwiek w XVI wieku zaczął zmagać się z kryzysem, który pogłębił się w XVII i XVIII stuleciu. Hugo Kołłątaj, jako wizytator Komisji Edukacji Narodowej, podjął w 1777 roku działania na rzecz reformy uczelni, nazywanej wówczas Szkołą Główną Koronną. Nowy model organizacyjny wprowadził wykłady z literatury polskiej, stworzenie obserwatorium astronomicznego oraz ogrodu botanicznego. Język polski stał się głównym językiem wykładowym, a uczelnia zaczęła przyjmować studentów z mieszczaństwa.

W czasach Rzeczypospolitej Krakowskiej (1815–1846) Uniwersytet Jagielloński odgrywał niejako kluczową rolę w polityce, chociaż poziom nauczania oraz liczba studentów nie uległy znaczącym zmianom. W ciągu pierwszej połowy XIX wieku inne uczelnie, takie jak w Warszawie i Wilnie, stały się większymi ośrodkami akademickimi. Dopiero w 1867 roku, po przyznaniu Galicji autonomii w ramach monarchii austro-węgierskiej, sytuacja uniwersytetu uległa poprawie, co umożliwiło rozwój badań w dziedzinie przyrody i humanistyki.

Powoli, od 1894 roku uczelnię zaczęły odwiedzać kobiety, co było znaczącym krokiem w kierunku równouprawnienia. W 1927 roku na uniwersytecie zadebiutowała pierwsza wykładowczyni. W okresie międzywojennym, UJ stał się ważnym centrum akademickim w odrodzonej Polsce (1918–1939), jednak z roku na rok wprowadzano dyskryminujące zasady jak numerus clausus dla Żydów w latach 1937/38. W listopadzie 1938 roku wprowadzono także getto ławkowe dla studentów żydowskiego pochodzenia.

Tragiczne wydarzenia miały miejsce 6 listopada 1939 roku, tuż po wybuchu II wojny światowej. Pod pretekstem zorganizowania wykładu, niemieccy okupanci aresztowali ponad sto czterdzieści osób związanych z uczelnią, w tym profesorów, którzy zostali deportowani do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen. W czasie wojny, mimo że uniwersytet został zamknięty, trwało tajne nauczanie prowadzone przez studentów i profesorów.

W latach powojennych, władze Polski Ludowej przejęły kontrolę nad uczelnią, a zajęcia dydaktyczne ulegały cenzurze pod kątem ideologii marksizmu-leninizmu. W latach 50. XX wieku z Uniwersytetu Jagiellońskiego wydzielono kilka fakultetów, tworząc nowe uczelnie, w tym Akademię Rolniczą, Akademię Wychowania Fizycznego oraz Akademię Medyczną. Wydział Teologiczny został zlikwidowany. Po październiku 1956 roku uniwersytet częściowo odzyskał autonomię, a w marcu 1968 roku doszło do brutalnego stłumienia protestów studentów przez oddziały ZOMO w Collegium Novum UJ.

Po transformacji ustrojowej w 1989 roku, Uniwersytet Jagielloński zyskał nowe możliwości działania oraz autonomię. W 1993 roku do struktur UJ przywrócono Collegium Medicum. Wśród wielu znakomitych absolwentów uczelni znajdują się postacie znaczące dla polskiej kultury, nauki i polityki, jak astronom Mikołaj Kopernik, poeta Jan Kochanowski, król Jan III Sobieski, a także filozofowie oraz pisarze, tacy jak Bronisław Malinowski, Stanisław Lem czy prezydent Andrzej Duda Andrzej Duda.

Obecnie Uniwersytet Jagielloński składa się z trzynastu wydziałów oraz trzech wydziałów Collegium Medicum. W 2016 roku w jej progach uczyło się około czterdziestu tysięcy studentów, doktorantów oraz słuchaczy studiów podyplomowych. W rankingu szkół wyższych miesięcznika Perspektywy z 2021 roku, UJ zajął pierwsze miejsce w Polsce. Uczelnia dysponuje wieloma budynkami rozrzuconymi po Krakowie, w tym I Kampus w Starym Mieście, II Kampus przy ulicy Krupniczej oraz III Kampus na Ruczaju. Główną biblioteką jest Biblioteka Jagiellońska.

Najstarszym gmachu uniwersyteckim jest Collegium Maius, które jest domem dla Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, utworzonego dzięki staraniu Karola Estreichera. Uniwersytet Jagielloński, jedyny w Polsce, jest członkiem prestiżowych stowarzyszeń, takich jak Grupa Coimbra, Europaeum oraz Sieć Utrechcka, co świadczy o jego wysokiej renomie na arenie międzynarodowej.

Historia

Założenie uniwersytetu

Uniwersytet Jagielloński, jeden z najstarszych wyższych uczelni w Europie, rozpoczął swoją misję edukacyjną jako studium generale. Inicjatywa jego utworzenia z 12 maja 1364 roku była autorstwa króla Kazimierza III Wielkiego, co czyniło go drugą instytucją o tym charakterze w Europie Środkowej, po uniwersytecie w Pradze, który powstał w 1348 roku. Choć formalnie działalność zaczęto prowadzić dopiero w 1367 roku, uniwersytet oferował wykłady w trzech kluczowych dziedzinach: sztukach wyzwolonych, medycynie oraz prawie.

Starożytna struktura uniwersytetu obejmowała jedną katedrę sztuk wyzwolonych, dwie katedry medycyny oraz osiem katedr prawa, w tym pięć katedr poświęconych prawu rzymskiemu. Uczelnia była wzorowana na włoskich uniwersytetach, takich jak uniwersytet boloński, a jej organizacja działała na zasadzie samorządu studentów, wolnego od wpływów kościelnych. Można było zauważyć, że już na początku istnienia uczelni studenci prawa mieli szansę na praktykę w sądach. W ciągu pierwszych lat działalności, tylko sześciu studentów na wydziale sztuk wyzwolonych ukończyło edukację.

Po nagłej śmierci króla Kazimierza w 1370 roku oraz braku zainteresowania ze strony Ludwika Węgierskiego, uniwersytet zaniechał swojej działalności. Na szczęście dorobek naukowy z czasów jego powołania przetrwał w trzech kodeksach, w tym: in castro Cracoviensi seu in universitate studii oraz per manus cuisdam studentis.

Reaktywacja uniwersytetu miała miejsce w 1390 roku, a dwa lata później rozpoczęło się nauczanie pod osobistym patronatem królowej Jadwigi Andegaweńskiej. Zgodnie z jej testamentem, uczelni przekazano jej majątek osobisty, co umożliwiło odnowienie działalności w 1400 roku, wprowadzając cztery typowe dla średniowiecznych uniwersytetów wydziały. Najważniejszym z nich był Wydział Teologiczny, który powstał jeszcze za panowania Jadwigi w 1397 roku, po uzyskaniu papieskiej bulli. Wiadomo, że Uniwersytet Jagielloński stał się prekursorem w Europie, wprowadzając samodzielne katedry matematyki i astronomii w 1406 roku, co było znaczącym krokiem w historii nauki.

Uczelnia była integralną częścią instytucji kościelnych, nadzorowanych przez biskupa krakowskiego, mającego rolę kanclerza. Pomimo kościelnego nadzoru, uniwersytet cieszył się dużą autonomią, miał własne zasoby, a także swoje sądownictwo pod kontrolą rektora.

Rozkwit Akademii Krakowskiej

W XV wieku oraz na początku XVI wieku Uniwersytet Krakowski zyskał na znaczeniu. Pozyskał również zagranicznych studentów przybywających do Krakowa, co świadczy o jego renomie. W tym czasie rektorami byli znani uczeni, tacy jak Stanisław ze Skarbimierza i Paweł Włodkowic. Krakowska szkoła matematyczna i astrologiczna stała się sławna, a do grona studentów dołączył m.in. Mikołaj Kopernik, który pozostawił istotny ślad w historii nauki. Uczelnia stała się również ważnym centrum alchemicznym, z wykładami prowadzonymi przez profesorów medycyny.

Zmierzch świetności

W miarę postępu humanizmu, od około 1460 roku, zaczęły się zarysowywać symptomy kryzysu Uniwersytetu Krakowskiego. W tym samym okresie wymagane były pierwsze reformy dyscyplinarne związane z nauczaniem. Władze kościelne, biskup Jan Konarski oraz synody, domagały się reform, by poszerzyć program nauczania o nauki przyrodnicze i humanistyczne. Niekorzystne okazały się także wpływy reformacji, które prowadziły do cenzury druków oraz opuszczenia Krakowa przez wielu profesorów i studentów.

Wielu z najbogatszych studentów wybrało studia w uniwersytetach za granicą, podróżując m.in. do Niemiec, Bolonii i Padwy. W tym czasie w Krakowie studiowali głównie ubodzy młodzieńcy, zaangażowani w różne przestępcze działania, co tj. rabusiostwo i bójki. W 1534 roku król Zygmunt I Stary wprowadził edykt, który zakazywał wyjazdów na zagraniczne uczelnie, jednak mesto uchylono w kolejnych latach. W 1544 roku przyznano przywilej szlachectwa naukowcom związanym z UJ.

Pomimo wyjątkowych postaci takich jak Jan Kochanowski, Andrzej Frycz Modrzewski i Marcin Kromer, uniwersytet ponownie borykał się z problemami. Wieki XVII i XVIII przyniosły dalszy kryzys. W 1612 roku uniwersytet zażegnał próbę przekształcenia kolegium jezuickiego w Poznaniu w uniwersytet. Na plus można zaliczyć utworzenie sieci szkół, tzw. kolonii akademickich, w tym Kolegium Nowodworskiego. W tym trudnym okresie działali między innymi Stanisław Pudłowski i Jan Brożek.

Wielka reforma Szkoły Głównej Koronnej

W XVIII wieku zainicjowano pierwsze reformy. Uczelnie starały się przekształcić w wyższe szkoły zawodowe. Wprowadzono między innymi regularne nauczanie języków niemieckiego i francuskiego oraz wykłady dotyczące prawa polskiego i inżynierii wojskowej. W 1748 roku powstała katedra prawa natury, jednakże działania w celu sprowadzenia wykładowców z zagranicy zakończyły się niepowodzeniem.

Józef Alojzy Putanowicz ponownie zdefiniował nauczanie w zakresie filozofii oraz obszerne przedmioty matematyczno-fizyczne, co zaowocowało podziałem przedmiotów na cztery różne klasy:

Klasa IKlasa IIKlasa IIIKlasa IV
  • arytmetyka
  • geometria teoretyczna
  • trygonometria płaska i sferyczna
  • algebra
  • mechanika
  • statyka
  • hydrostatyka
  • hydraulika
  • aerometria
  • optyka
  • perspektywa
  • katoptryka
  • dioptryka
  • astronomia
  • geografia
  • hydrografia
  • chronologia
  • gnomika
  • architektura cywilna i wojskowa

W latach 1775–1792 uczelnia intensywnie uczestniczyła w reformach przeprowadzanych przez Komisję Edukacji Narodowej, a jej działalność obejmowała również publikację podręczników w drukarni uniwersyteckiej. Po akceptacji, podręczniki były dystrybuowane do szkół w całej Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Reformy osiągnęły również samą uczelnię. Hugo Kołłątaj zainicjował na początku lat dziewięćdziesiątych XVIII wieku próby zreformowania akademii, proponując nazywanie uniwersytetu Atheneum Augusti oraz podzielenie go na pięć wydziałów, stwarzając nowe kierunki:

  • Akademia Nauk Pięknych,
  • Akademia Filozofów,
  • Akademia Lekarska,
  • Akademia Prawna,
  • Akademia Teologiczna.

Kołłątaj zakończył kształcenie w zakresie scholastyki w Akademii Filozofów, wprowadzając nowe kursy, które miały trwać rok.

Okres zaborów

Po rozbiorach Polski, przyszłość uniwersytetu stanęła pod znakiem zapytania. Podczas wkroczenia wojsk austriackich podjęto decyzję o jego zamknięciu, jednak dzięki interwencji w Wiedniu uniknięto tego wyniszczającego losu. Mimo to, rola uczelni została zmniejszona. Po wcieleniu Krakowa do Księstwa Warszawskiego, uniwersytet wciąż pełnił funkcje polityczne oraz miał szeroką autonomię wewnętrzną.

Mimo tego, zarówno liczba studentów, jak i poziom nauczania nie wzrosły znacząco, a uczelnia wciąż borykała się z problemami, tracąc prestiż na tle warszawskiego i wilnieńskiego uniwersytetu. Po 1846 roku, gdy Kraków powrócił do Austrii, polityka rządowa wobec uniwersytetów pozostawała nieprzyjazna. Przez to jednak zyskał nową nazwę – Uniwersytet Jagielloński. W tym owocnym okresie badania prowadzone były przez takie wielkie postacie jak Leon Marchlewski, Władysław Natanson, czy Michał Bobrzyński.

Okres międzywojenny

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, Uniwersytet Jagielloński miał kluczowe znaczenie jako jeden z pięciu polskich uniwersytetów, wykazując światowy poziom nauki. Kiedy reaktywowano Uniwersytet Stefana Batorego oraz utworzono Uniwersytet Warszawski, Katolicki Uniwersytet Lubelski oraz Uniwersytet Poznański, większość kadry profesorskiej pochodziła z Krakowa i Lwowa.

W 1922 roku po raz pierwszy kobieta uzyskała habilitację na Uniwersytecie Jagiellońskim, a w 1927 roku zatrudniono pierwszą kobietę jako wykładowczynię. W tym okresie nastąpił znaczny rozwój infrastruktury uczelnianej, a jednym z symboli stał się nowy gmach Biblioteki Jagiellońskiej. Niemniej jednak nadal miały miejsce napięcia polityczne oraz kryzys ekonomiczny, co prowadziło do poważnych konfliktów między studentami i opozycjami politycznymi.

W roku 1936, Uniwersytet Jagielloński otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, a w latach 30. wprowadzono kategorię numerus clausus dla studentów pochodzenia żydowskiego oraz ograniczono ich przyjęcia do 10% ogólnego stanu studentów. Niestety, z tego czasu wywodzi się także wprowadzenie drastycznych ograniczeń dla studentów żydowskich, co w praktyce zabraniało im dostępu do kształcenia na wydziałach medycznym i farmaceutycznym.

Słynni naukowcy tego okresu to m.in.: Tadeusz Banachiewicz, Tadeusz Ważewski, Franciszek Leja czy językoznawcy tacy jak Jan Michał Rozwadowski i Jan Łoś. Z innych dziedzin najbardziej znani byli: Kazimierz Nitsch, Tadeusz Lehr-Spławiński, Rafał Taubenschlag, Adam Krzyżanowski, Tadeusz Sinko, Roman Dyboski, Władysław Konopczyński.

II wojna światowa

Okres II wojny światowej był niezwykle dramatycznym rozdziałem w historii uniwersytetu. 6 listopada 1939 roku niemieccy okupanci, pod pretekstem wykładu, zorganizowali spotkanie, podczas którego aresztowali 144 profesorów i asystentów, a w sumie w ramach Sonderaktion Krakau represjonowano 183 osoby, w tym także wykładowców z AGH.

Mimo że wielu z nich przetrwało, podczas okupacji zginęło 34 profesorów, w tym ci zamordowani w Katyniu. W tym krytycznym czasie, uczelnia została zamknięta, a jej zasoby znacznie skurczyły się. Mimo to udało się zorganizować Tajny Uniwersytet Jagielloński, w którym uczestniczyło około 900 studentów, a rektorem jego został profesor Władysław Szafer. Zajęcia prowadziło 140 wykładowców, a jednak wiele dokumentów uczelni z czasów wcześniejszych zostało utraconych.

Okres PRL

Po wojnie, uniwersytet wznowił zajęcia już w miesiąc po zakończeniu okupacji. Do Krakowa przybyli wykładowcy zmuszeni do repatriacji z Lwowa i Wilna. Niestety, nowa rzeczywistość szybko zaszła w system stalinizmu, pod kontrolą PZPR. To doprowadziło do usunięcia niektórych niepokornych wykładowców, a część wydziałów została przekształcona w nowe szkoły wyższe, takie jak Akademia Rolnicza czy Akademia Wychowania Fizycznego. Wydział Teologiczny został zlikwidowany, a autonomię uniwersytetu ograniczono.

Jednak w obliczu stagnacji, znani badacze tacy jak Stanisław Pigoń, Juliusz Kleiner, Henryk Niewodniczański, Jan Dąbrowski i Władysław Szafer, kontynuowali swoją działalność w tych trudnych czasach. Na przełomie lat pięćdziesiątych XX wieku, w jednym z wydziałów, studiował także Karol Wojtyła, który później stał się papieżem. W 1956 roku, z okazji jubileuszu 600-lecia, powstało dużo nowych budynków uczelnianych, w tym Collegium Paderevianum. W tym samym roku, rektor prof. Kazimierz Lepszy odebrał Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski z rąk Władysława Gomułki, doceniając wielkie osiągnięcia w dziedzinie polskiej nauki.

Po 1989

Po zmianach ustrojowych, uniwersytet zyskał nową autonomię, a w 1993 roku Collegium Medicum zostało włączone ponownie do Uniwersytetu Jagiellońskiego. Uczelnia jeszcze bardziej rozwija współpracę międzynarodową, a jej znaczenie odbiło się w przynależności do Grupy Coimbra oraz Europejskiego Stowarzyszenia Uniwersytetów.

Od kilku lat na Ruczaju powstaje nowe miasteczko uniwersyteckie znane jako Trzeci Kampus, który ma być wyposażony w najnowocześniejszą infrastrukturę, w tym wydziały ścisłe oraz przyrodnicze. Dodatkowo powstało Małopolskie Centrum Biotechnologii w 2014 roku. Obchody Roku Wielkiego Jubileuszu Uniwersytetu Jagiellońskiego zostały ogłoszone uchwałą Senatu RP z dnia 18 grudnia 2013 roku.

Podstawowe statystyki

Uniwersytet Jagielloński, jedna z najstarszych i najbardziej renomowanych uczelni w Polsce, wyróżnia się na arenie edukacyjnej zarówno w kraju, jak i na świecie. W latach 2012, 2013 oraz 2015, według zestawienia „Perspektyw” i „Rzeczpospolitej”, uczelnia ta uzyskała tytuł najlepszej w Polsce. Co więcej, na międzynarodowej scenie, w prestiżowym rankingu tygodnika „Times Higher Education”, Uniwersytet Jagielloński znalazł się w gronie stu najlepszych instytucji edukacyjnych w krajach rozwijających się, zajmując 41. miejsce. Natomiast w globalnym rankingu szanghajskim plasuje się w przedziale 401–500.

Według ogólnoświatowego zestawienia publikowanego przez The Times Higher Education Supplement, znanego jako QS World University Rankings, uczelnia co roku osiąga miejsca od 401 do 450, podczas gdy Uniwersytet Warszawski zajmuje 344. pozycję. W rankingu Center for World University Rankings Uniwersytet Jagielloński uplasował się na 429 miejscu.

Warto również wspomnieć o wynikach webometrycznego rankingu uniwersytetów z 2015 roku, który ocenia aktywność akademicką w Internecie. W tym rankingu uczelnia zajęła 1. miejsce w Polsce i 287. na świecie.

Oto historyczne statystyki dotyczące liczby studentów w tej prestiżowej uczelni:

Rok akademickiSemestr ISemestr II
1860/1861274240
1870/1871621561
1900/190114061255

Współcześnie Uniwersytet Jagielloński dysponuje:

  • liczbą wydziałów: 16,
  • liczbą kierunków: 166,
  • liczbą specjalności: 149,
  • liczbą studentów:
    • ogółem: 33 794 (w tym Collegium Medicum),
    • studia stacjonarne i niestacjonarne: 33 014,
    • studia podyplomowe: 2052,
    • studia doktoranckie: 1687,
    • studenci obcokrajowcy (dane na rok 2013): 1615.
  • liczbą pracowników (stan na 27 grudnia 2023 r.):
    • ogółem: 8838,
    • nauczycieli akademickich: 4821,
    • pracowników nie będących nauczycielami akademickimi: 4017.

Wszystkie te dane świadczą o silnej pozycji Uniwersytetu Jagiellońskiego na mapie edukacyjnej Polski oraz jego znaczeniu na świecie.

Ranking
Ranking20032004200520062007200820092010201120122013201420152016201720182019202020212022202320242025
Perspektywy––––211221121=21=1=21121=2–
QS World–––––––––401–450–376=371=411–420431–440461–470411338326309=293=304=312=
Times–––––––––301–350351–400––601–800601–800601–800601–800601–800501–600501–600601–800601–800–
ARWU401–450302–403301–400301–400305–402303–401303–401303–400301–400301–400301–400301–400301–400401–500401–500401–500301–400401–500401–500401–500401–500––
CWUR–––––––––––479451429421381362375376381383386–

Wydziały

Uniwersytet Jagielloński szczyci się bogatą ofertą edukacyjną, obejmującą wiele różnorodnych wydziałów. Poniżej przedstawiamy szczegółowy wykaz jednostek, które są częścią tej renomowanej uczelni:

  • Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii,
  • Wydział Biologii,
  • Wydział Chemii,
  • Wydział Filologiczny,
  • Wydział Filozoficzny,
  • Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej,
  • Wydział Geografii i Geologii,
  • Wydział Historyczny,
  • Wydział Matematyki i Informatyki,
  • Wydział Polonistyki,
  • Wydział Prawa i Administracji,
  • Wydział Studiów Międzynarodowych i Politycznych,
  • Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej,
  • Collegium Medicum – Wydział Lekarski,
  • Wydział Farmaceutyczny,
  • Wydział Nauk o Zdrowiu.

Jednostki poza- i międzywydziałowe oraz wspólne

W ramach Uniwersytetu Jagiellońskiego funkcjonuje wiele jednostek, które są zarówno międzywydziałowe, jak i zewnętrzne. Oto niektóre z nich:

  • Archiwum UJ,
  • Biblioteka Jagiellońska,
  • Biblioteka Medyczna UJ CM,
  • Biblioteka Nauk Przyrodniczych UJ,
  • Centrum Badań Ilościowych nad Polityką (CBIP),
  • Centrum Doskonalenia Dydaktyki Akademickiej – Ars Docendi UJ,
  • Centrum Edukacji Przyrodniczej UJ,
  • Centrum Językowe UJ CM,
  • Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych,
  • Centrum Rozwoju Systemów Zintegrowanych,
  • Centrum Transferu Technologii (CITTRU),
  • Centrum Zdalnego Nauczania,
  • Jagiellońskie Centrum Badań Afrykanistycznych,
  • Jagiellońskie Centrum Interdyscyplinarnych Badań nad Kulturą,
  • Jagiellońskie Centrum Językowe (JCJ),
  • Jagiellońskie Centrum Rozwoju Leków,
  • Jagiellońskie Centrum Studiów Migracyjnych,
  • Jagielloński Uniwersytet Trzeciego Wieku,
  • Małopolskie Centrum Biotechnologii,
  • Medyczne Centrum Kształcenia Podyplomowego UJ,
  • Międzywydziałowe Indywidualne Studia Humanistyczne,
  • Narodowe Centrum Promieniowania Synchrotronowego „Solaris”,
  • Polski Ośrodek Naukowy UJ w Londynie,
  • Studia Matematyczno-Przyrodnicze,
  • Studium Pedagogiczne,
  • Studium Wychowania Fizycznego i Sportu UJ,
  • Studium Wychowania Fizycznego i Sportu UJ CM.

Ponadto na uniwersytecie aktywnie działają:

  • Krakowski Chór Akademicki Uniwersytetu Jagiellońskiego,
  • Wszechnica Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Muzea

Uniwersytet Jagielloński zarządza dziesięcioma muzeami, które eksponują zbiory związane z historią uczelni oraz niektórymi jej wydziałami. Do najcenniejszych zbiorów należy Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, usytuowane w zabytkowym budynku Collegium Maius. Można tam zobaczyć m.in. Globus Jagielloński, jeden z pierwszych globusów, na którym zaznaczono nowy kontynent – Amerykę, jak również przyrządy używane przez Mikołaja Kopernika, drewnianą rzeźbę króla Kazimierza Wielkiego z XIV wieku oraz wiele innych bezcennych eksponatów.

W skład pozostałych muzeów wchodzą:

Kampusy i budynki uczelniane

Uniwersytet Jagielloński dysponuje czterema różnorodnymi kampusami oraz innymi budynkami rozmieszczonymi w różnych częściach Krakowa, co czyni go jednym z najważniejszych ośrodków akademickich w Polsce.

I Kampus

Na terenie miasta znajduje się ponad 100 budynków uniwersyteckich. Najstarsze z nich usytuowane są na Starym Mieście, szczególnie w zachodniej części, wzdłuż ulic takich jak: Gołębia, św. Anny oraz Jagiellońskiej. W tej dzielnicy znajduje się także Collegium Novum, wzniesione w 1887 roku, które pełni rolę siedziby władz uniwersytetu, w tym rektora i dziekanów.

Obok Collegium Novum można znaleźć Collegium Maius, które jest najstarszym budynkiem uniwersyteckim w Polsce. To miejsce od 1400 roku było kolegium profesorów, a obecnie mieści muzeum Uniwersytetu. W rejonie Starego Miasta usytuowane są także inne ważne obiekty, zwłaszcza przy ulicy Grodzkiej oraz Rynku Głównym.

Ważniejsze budynki uniwersyteckie:

ObrazekNazwa obiektuRok budowyLokalizacja
_Collegium MaiusXVI, XVII, XIX, 1948–64ul. św. Anny 8–10 / Jagiellońska 15
_Collegium MinusXV–XXul. Gołębia 11
_Collegium IuridicumXVI, XVII, 1721, XIXul. Grodzka 53
_Collegium Novum1883–1887ul. Gołębia 24
_Collegium Broscianumpoczątek XVII, XIXul. Grodzka 52-54
_Collegium Nowodworskiego1639–43, 1786, 1855ul. św. Anny 12
_Collegium Witkowskiego
(dawniej Collegium Physicum)		1911–1913ul. Gołębia 13
_Collegium Kołłątaja
(znane jako Collegium Physicum)		1786–1791, 1825–1836, 1850–1853ul. św. Anny 6
_Collegium Wróblewskiego
(znane jako Collegium Chemicum
lub Collegium Olszewskiego)		XVI, 2 poł. XIXul. Olszewskiego 2
_Kolegium OpolskieXV/XVI, XVIII, 1891ul. Gołębia 16
_Arsenał Królewski1643, XVIII–XXul. Grodzka 64
_Pałac LarischaXV, połowa XVIII, 1815pl. Wszystkich Świętych 6

II Kampus

W obszarze przy Bibliotece Jagiellońskiej, blisko kompleksu budynków Akademii Rolniczej oraz Akademii Górniczo-Hutniczej, powstały nowe budynki. W szczególności przy ul. Krupniczej znajduje się Auditorium Maximum, które pomieści aule wykładowe mogące eksplodować na ponad 1000 osób.

ZdjęcieNazwaData powstaniaAdres
_Collegium Paderevianum1964al. Mickiewicza 9
_Małe Collegium Paderevianumbrakul. Mickiewicza 11
_Collegium Paderevianum II2013–2015ul. Krupnicza
_Collegium Sanockie1882–1883ul. Batorego 12
_Collegium Geologicum1962ul. Oleandry 2a
_Kolegium Śląskie1926ul. Mickiewicza 3
_Auditorium Maximum2003–2005ul. Krupnicza 33

III Kampus

– Budynki Kampusu 600-lecia Odnowienia Uniwersytetu Jagiellońskiego mieszczą się w dzielnicy VIII, przy ulicach Łojasiewicza oraz Gronostajowej.

Rozproszone budynki Collegium Medicum

Do 2019 roku Szpital Uniwersytecki znajdował się w Wesołej, przy ulicach: Kopernika, Botanicznej, Grzegórzeckiej i Śniadeckich. Obecnie część klinik tam funkcjonuje, a przy ul. Kopernika umiejscowione jest Theatrum Anatomicum. W 2019 roku znacząca część klinik przeniesiona została do nowego szpitala mieszczącego się przy ul. Macieja Jakubowskiego 2 w Prokocimiu, który znajduje się obok Dziecięcego Szpitala Uniwersyteckiego. Ten nowoczesny obiekt służy jako baza dydaktyczna i naukowa dla Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Obiekty poza kampusami

Ponadto, Uniwersytet dysponuje wieloma obiektami rozmieszczonymi po całym mieście. Należą do nich:

  • Zamek w Przegorzałach, w którym ma siedzibę Instytut Europeistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego,
  • Obserwatorium Astronomiczne,
  • Pałac Pusłowskich w Krakowie,
  • Domy gościnne UJ w Przegorzałach, przy ulicach Floriańskiej i Piłsudskiego,
  • Domy profesorów UJ przy: al. Mickiewicza, al. Słowackiego, pl. Inwalidów, ul. Łokietka.

Publikacje

Uniwersytet Jagielloński jako jedna z najstarszych i uznawanych instytucji akademickich w Polsce, aktywnie przyczynia się do rozwoju wiedzy poprzez publikację prac badaczy. Badania prowadzone na tym uniwersytecie obejmują szeroki wachlarz tematów, co znajduje odzwierciedlenie w licznych czasopismach oraz zeszytach naukowych, w których artykuły są regularnie publikowane.

Oto zestawienie czasopism, w których ukazują się prace naukowe:

  • Acta Physica Polonica B (Instytut Fizyki),
  • Ad Americam (Instytut Amerykanistyki i Studiów Polonijnych),
  • Bio-Algorithms and Med-Systems (Zakład Bioinformatyki i Telemedycyny Collegium Medicum),
  • Electrum (Instytut Historii),
  • Foton (Instytut Fizyki),
  • Kwartalnik Filozoficzny (PAU/UJ Instytut Filozofii),
  • Nowy Filomata (Instytut Filologii Klasycznej),
  • Peregrinus Cracoviensis (Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej),
  • Politeja (Wydział Studiów Międzynarodowych i Politycznych),
  • Principia (Instytut Filozofii),
  • Psychoterapia (Katedra Psychoterapii Collegium Medicum),
  • Psychiatria i Psychoterapia (Katedra Psychoterapii Collegium Medicum),
  • Reports on Mathematical Logic (Zespół Katedr i Zakładów Informatyki Matematycznej),
  • Reports on Philosophy (Instytut Filozofii),
  • The Jagiellonian University Year Book of Labour Law (Katedra Prawa Pracy),
  • Schedae Informaticae (Instytut Informatyki i Matematyki Komputerowej),
  • Studia Etymologica Cracoviensia (Wydział Filologiczny).

Należy również podkreślić publikacje w formie zeszytów naukowych, które stanowią ważny element dorobku akademickiego:

  • Acta Cosmologica (Obserwatorium Astronomiczne),
  • Modus (Prace z Historii Sztuki) (Instytut Historii Sztuki),
  • Opuscula Musealia (Muzeum UJ),
  • Prace Archeologiczne (Instytut Archeologii),
  • Prace Botaniczne (Instytut Botaniki),
  • Prace Etnograficzne (Instytut Etnologii),
  • Prace Fizyczne (Instytut Fizyki),
  • Prace Geograficzne (Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej),
  • Prace Historyczne (Instytut Historii),
  • Prace Historyczno-Literackie (Instytut Filologii Słowiańskiej),
  • Prace Językoznawcze, od 2006 kontynuowane przez Studia Linguistica Universitatis Iagellonicae Cracoviensis (Wydział Filologiczny),
  • Prace Pedagogiczne (Instytut Pedagogiki),
  • Prace Polonijne (Instytut Studiów Polonijnych i Etnicznych),
  • Prace Prawnicze (Wydział Prawa i Administracji),
  • Prace Psychologiczne (Instytut Psychologii),
  • Prace z Nauk Politycznych (Instytut Nauk Politycznych),
  • Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej (IWiOWI),
  • Prace Zoologiczne (Instytut Zoologii),
  • Studia Austro-Polonica (Instytut Historii),
  • Studia Religiologica (Instytut Religioznawstwa),
  • Universitatis Iagellonicae Acta Mathematica (Instytut Matematyki),
  • Zeszyty Prasoznawcze (Ośrodek Badań Prasoznawczych).

Każde z wymienionych czasopism i zeszytów naukowych nie tylko stanowi platformę dla publikacji, ale także przyczynia się do rozwoju dyscyplin akademickich oraz wzbogaca zasoby wiedzy na Uniwersytecie Jagiellońskim i nie tylko.

Studenci i absolwenci

Uniwersytet Jagielloński to jedna z najstarszych instytucji edukacyjnych w Polsce, która kształciła wiele wybitnych postaci ze świata nauki oraz kultury. Do grona osób związanych z tą uczelnią należą:

Wśród wybitnych osobistości, które wpływały na losy Polski, znajdują się także:

Członkowie tej grupy pokazują, jak znaczący wpływ miała edukacja oraz działalność Uniwersytetu Jagiellońskiego na rozwój kultury i polityki w Polsce oraz poza jej granicami.

Wykładowcy

W kontekście wybitnych postaci związanych z Uniwersytetem Jagiellońskim, szczególne miejsce zajmują różnorodni profesorowie i wykładowcy. Wśród nich znaleźć możemy prawników, medyków oraz historyków, np. Maciej Miechowita, który znacząco wpłynął na rozwój nauki w swoim czasie.

Kolejnymi istotnymi osobami byli historycy, tacy jak Józef Szujski, uznawany za jednego z wybitniejszych przedstawicieli swojej dziedziny. Dodatkowo, Michał Bobrzyński oraz Władysław Konopczyński również wnieśli znaczący wkład w historiografię polską.

Nie można zapomnieć o filozofie, jakim był Roman Ingarden, który pozostawił po sobie trwały ślad w myśli filozoficznej. Wszyscy ci wykładowcy przyczynili się do rozwoju Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz wzbogacenia polskiej nauki i kultury.

Władze

Władze Uniwersytetu Jagiellońskiego na kadencję 2024–2028 przedstawiają się następująco:

  • rektor: prof. dr hab. Piotr Jedynak,
  • prorektor ds. dydaktyki: prof. dr hab. Paweł Laidler,
  • prorektor ds. Collegium Medicum: prof. dr hab. Maciej Tadeusz Małecki,
  • prorektor ds. rozwoju: prof. dr hab. Bartosz Brożek,
  • prorektor ds. polityki kadrowej i finansowej: prof. dr hab. Joanna Zalewska-Gałosz,
  • prorektor ds. nauki: prof. dr hab. Wojciech Macyk,
  • prorektor ds. współpracy międzynarodowej: prof. dr hab. Jarosław Górniak.

Oceń: Uniwersytet Jagielloński

★★★★★
Średnia ocena:4.76 Liczba ocen:7