Kamienica Bełzińska w Krakowie

---

Historia

Kamienica Bełzińska, wzniesiona w pięknym okresie XV wieku, ma za sobą bogatą historię. W XVI stuleciu i na początku XVII wieku była w posiadaniu mającej wyższy status rodziny Bełzów. Około 1540 roku zlecone przez S. Bełzę prace przekształciły i rozbudowały ten niezwykły budynek.

W czasach, gdy trwały te zmiany, ukształtował się wewnętrzny układ pomieszczeń, który w późniejszych latach wzbogacono o klatkę schodową, wszystko to miało miejsce na przełomie XVI i XVII wieku. W połowie XVII stulecia kamienica doczekała się nadbudowy, dzięki czemu zyskała drugie piętro.

Rok 1766 okazał się ważny dla tej architektury, gdyż to wtedy wyremontowano obiekt, przeprowadzając zmiany pod czujnym okiem pasamonika J. Wajdnera. W 1830 roku nadbudowa i gruntowna przebudowa w stylu klasycystycznym podniosła wartość estetyczną budynku. Trzecie piętro dodano, wzmacniając jego architektoniczną osobowość.

W3279151833 roku kolejna ważna inwestycja przyniosła jednopiętrową oficynę tylną, której projekt nawiązywał do osiągnięć stylu neobarokowego. Niezaprzeczalnie duży wpływ na transformację miała gruntowna przebudowa z 1880 roku. Zrealizowano ją według talentu architektonicznego Jacka Matusińskiego, który zainspirował się tą piękną architekturą. W wyniku remontu powstała wyjątkowa oficyna boczna z drewnianymi gankami, a także przekształcono tylną część budynku.

W drugiej połowie XIX wieku, szczególnie w 1880 roku, drugie piętro gościło prywatną szkołę powszechną, co przyczyniło się do dalszej popularyzacji kamienicy wśród mieszkańców. Pod koniec XIX wieku budynek przeszedł w ręce rodziny Witoszyńskich, co oznaczało nowy rozdział w jego historii.

W 1910 roku, pod kierownictwem architektów, Franciszka Mączyńskiego i Karola Frycza, parter został przekształcony w potrzebną kawiarnię „Jama Michalika„, co wzbogaciło lokalną kulturę i życie towarzyskie.

W międzyczasie dokonano zburzenia oficyny bocznej, transformując podwórze w elegancką Salę Fryczowską, przykrytą szklanym dachem, oraz połączoną z dawną izbą tylną, znaną jako Sala Stara. W 1927 roku zburzono wyższe piętra oficyny oraz zmodernizowano zaplecze. Ponadto, lata 1929–1930 przyniosły kolejną przebudowę parteru fasady.

W II połowie lat 50. XX wieku nastąpiło odtworzenie sieni oraz budowa piwnicy pod Salą Fryczowską, co zwiększyło funkcjonalność lokalu kawiarni. Zachowanie i konserwacja tego historycznego miejsca miały miejsce nie tylko w 1968, ale też w latach 1973, 1985 i 1992, podkreślając jego znaczenie architektoniczne oraz dziedzictwo kulturowe.

Nie bez przyczyny, kamienica została 15 lipca 1930 roku wpisana do rejestru zabytków, a 21 lipca 1975 roku nastąpiło rozszerzenie tego wpisu. Co więcej, budynek ma także swoje miejsce w gminnej ewidencji zabytków, co zapewnia mu dalszą ochronę oraz promocję wśród przyszłych pokoleń.

Architektura

Kamienica Bełzińska w Krakowie to obiekt, który przyciąga uwagę swoją szczególną architekturą. Budynek ten ma cztery kondygnacje, co wpływa na jego wyjątkowy charakter.

Fasada budynku jest utrzymana w stylu klasycystycznym, co nadaje mu elegancki wygląd. W partii parteru można zauważyć trzy osie, natomiast w wyższych kondygnacjach ich liczba wzrasta do pięciu. Taki układ jest rzadko spotykany w budynkach wzniesionych na działce półkuryjnej, co czyni go jeszcze bardziej interesującym.

Wąskie gzymsy oddzielają poszczególne kondygnacje, co podkreśla ich różnorodność. W pierwszej osi parteru znajduje się prosty, półkoliście zwieńczony portal, który jest centralnym punktem tej części fasady. Okna parteru mają charakter dużych witryn, a ich stylistyka nawiązuje do portalu, tworząc spójną kompozycję.

Okna pierwszego piętra charakteryzują się ozdobnymi trójkątnymi frontonami, natomiast te na drugim piętrze zdobią gzymsy. W kontrastowym zestawieniu, okna trzeciego piętra są pozbawione jakiejkolwiek dekoracji, co dodaje budynkowi nowoczesnego wyrazu. Na koniec, budynek wieńczy szeroki gzyms koronujący, który dopełnia harmonijną całość architektoniczną.

Kultura

Od 1895 roku we wnętrzach tego budynku funkcjonuje jedna z najpopularniejszych kawiarni literackich w Krakowie, która początkowo nosiła nazwę „Cukiernia Lwowska”. Obecnie znana jest jako Jama Michalika. W ciągu swojego istnienia to miejsce miało kluczowe znaczenie dla kultury i sztuki w Krakowie.

W latach 1905–1915 kawiarnia była bazą dla pierwszego polskiego kabaretu literackiego, znanego jako Zielony Balonik. Po wielu latach, od 1960 do 1991 roku, odbywały się tam występy Kabaretu Jama Michalika, który także wpisał się na stałe w życie artystyczne miasta.

---

Oceń: Kamienica Bełzińska w Krakowie

---