Lokomotywa AGH, znana potocznie jako „Żyleta”, jest wyjątkowym parowozem towarowym typu Ty2-559, który został umiejscowiony na terenie Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, przed budynkiem Wydziału Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej, w pawilonie B-5.
To niezwykłe dzieło techniki, mające wagę 115 ton i długość wynoszącą 23 metry, stanowi nie tylko pamiątkę historyczną, ale także symbol przemysłu kolejowego, który odegrał kluczową rolę w rozwoju transportu i technologii.
Historia
Parowóz, którego historia sięga 1943 roku, został zbudowany w zakładach F. Schichau GmbH w Elblągu. Już w 1945 roku przeszedł w ręce Polskich Kolei Państwowych. W swojej historii przebywał w wielu miejscach, takich jak Olsztyn, Korszów, ponownie Olsztyn, Oświęcim, Gdynia-Grabówko, Kościerzyna, znów w Gdyni-Grabówku, aż dotarł do Chojnic, gdzie osiadł na stałe 21 grudnia 1966 roku. Po zakończeniu eksploatacji i przez wiele lat pozostawiony na bocznicy w Chojnicach, lokomotywa zaczęła niestety rdzewieć. Jej los zmienił się dzięki zaangażowaniu krakowskich studentów, którzy postanowili ją uratować.
Pomysł przywiezienia parowozu do AGH narodził się na początku roku akademickiego 2007/08, a jego inicjatorem był Łukasz Wzorek, student Wydziału Metali Nieżelaznych AGH. Wspólnie z Maciejem Królem z Politechniki Krakowskiej złożyli propozycję na jednym z posiedzeń międzyuczelnianego Studenckiego Koła Naukowego Przedsiębiorców „Firma”. Ich projekt zyskał akceptację. Początkowo zwrócili uwagę na parowóz z XIX wieku przeznaczony na złom w Krzeszowicach. Jednak po wizycie w Tarnowskich Górach zdecydowali się na sprowadzenie lokomotywy typu Ty2.
Dzięki współpracy z przedstawicielami fundacji „Era Parowozów” oraz właścicielami skansenu kolejowego w Pyskowicach, studenci zidentyfikowali lokomotywy przygotowane do zezłomowania. Po wizytach na Pomorzu, ich wybór padł na Ty2-559, który stał w Chojnicach. Po powrocie do Krakowa projekt zyskał poparcie rektora AGH, prof. Antoniego Tajdusia. Wsparcie fundacji „Era Parowozów” pomogło przekonać PKP Cargo do odstąpienia od planu sprzedaży lokomotywy. Kluczową rolę odegrała tu luka prawna, związana z brakiem wyceny historycznych eksponatów.
Po półrocznych negocjacjach, warunki transferu lokomotywy udało się wynegocjować. Lokomotywa została przekazana za darmo, a PKP dołączyło tender oraz wagon z lat 50. Dodatkowo, kolej zrezygnowała z pobierania opłat za transport. W dniu 30 marca 2008 roku, po dwudniowej podróży, parowóz dotarł na stację Kraków Płaszów.
Po przybyciu, parowóz wymagał pilnego remontu, by przywrócić go do stanu używalności. Został wysłany do PTK ZNiUT w Dzierżnie (Pyskowice), gdzie spędził czas od września 2008 do maja 2009. 21 maja 2009 roku odrestaurowany parowóz przybył na stację Kraków Łobzów. W nocy z 22 na 23 maja został transportowany ulicami Krakowa do przystanku „Kawiory”, co wymagało podnoszenia tramwajowych przewodów trakcyjnych. Po całym dniu oczekiwania, kolejnej nocy, 24 maja, przewieziono go na skwer przed pawilonem B-5. Uroczystość przekazania parowozu społeczności akademickiej miała miejsce 30 maja o godzinie 11, zbiegiem tej daty były obchody 90-lecia AGH.
Przypisy
- Wojciech Nowak: Lokomotywa AGH Ty2-559 "Żyleta". www.mundek.krakow.pl, 18.08.2009 r. [dostęp 25.08.2009 r.]
- Edyta Tkacz: Zabytkowy parowóz jest ozdobą AGH. www.polskatimes.pl, 25.05.2009 r. [dostęp 25.08.2009 r.]
- AGH lokomotywą postępu. www.teberia.pl, 18.05.2009 r. [dostęp 25.08.2009 r.]
- "Lokomotywa Postępu" nowym nabytkiem AGH. www.metale24.pl, 21.05.2009 r. [dostęp 25.08.2009 r.]
- Uwaga, nadjeżdża Lokomotywa Postępu!. www.teberia.pl, 15.04.2009 r. [dostęp 25.08.2009 r.]
- Gazeta Wyborcza: Żyleta stanęła na stacji AGH. 24.05.2009 r. [dostęp 22.12.2009 r.]
- Tomisław Czarnecki: Ty2-559. www.holdys.pl. [dostęp 25.08.2009 r.]
- Katarzyna Diakow, Karolina Borkiewicz: Lokomotywa na AGH. www.bis.agh.edu.pl, 12.03.2008 r. [dostęp 25.08.2009 r.]
- Rafał Romanowski: Lokomotywa dla AGH dojechała do Krakowa. www.miasta.gazeta.pl, 30.03.2008 r. [dostęp 25.08.2009 r.]
- Łukasz Wzorek: Historia projektu „AGH Lokomotywą Postępu". www.firma.agh.edu.pl. [dostęp 25.08.2009 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Pomniki":
Pomnik Wandy w Krakowie | Grób Nieznanego Żołnierza w Krakowie | Pomnik Fryderyka Chopina w Krakowie (Park Decjusza) | Pomnik Jana Kochanowskiego w Krakowie | Chaczkar w Krakowie | Pomnik Pála Telekiego w Krakowie | Pomnik pamięci harcerzy plutonu „Alicja” w Krakowie | Pomnik prasy podziemnej w Krakowie | Pomnik Stanisława Kutrzeby w Krakowie | Pomnik Stefana Żeromskiego w Krakowie | Pomnik Stefana Wyszyńskiego w Krakowie | Pomnik Żołnierzy Września 1939 i Armii Kraków w Krakowie | Pomnik Wojciecha Bednarskiego w Krakowie | Pomnik Bronisława Czecha w Krakowie | Pomnik Stalag 369 w Krakowie | Pomnik Ofiar Komunizmu na Cmentarzu Rakowickim (Kraków) | Pomnik Obrońców Poczty Gdańskiej w Krakowie | Pomnik Martyrologii Powieszonych 26 czerwca 1942 roku w Krakowie | Pomnik Martyrologii – Rozstrzelanych 10 września 1939 roku | Pomnik Marii Konopnickiej w KrakowieOceń: Lokomotywa AGH