Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

---

Lokalizacja

W Krakowie zlokalizowana jest większość obiektów związanych z Akademią Górniczo-Hutniczą im. Stanisława Staszica. Rejon, w którym znajdują się różnorodne budynki dydaktyczne, administracyjne oraz mieszkalne, taki jak domy studenckie, jest wyznaczony ulicami: Reymonta, Piastowską i Tokarskiego, Nawojki oraz Czarnowiejską. Dodatkowo, jednym z istotnych elementów tej lokalizacji jest aleja Mickiewicza.

Przestrzeń kampusu zajmuje powierzchnię 40 hektarów. Budynek główny uczelni, gdzie znajduje się rektorat (oznaczony jako A0), usytuowany jest przy alei Adama Mickiewicza 30. W obrębie kampusu znajdują się również inne budynki, w tym ten przy ulicy Antoniego Gramatyka, a Studium Wychowania Fizycznego i Sportu zlokalizowane jest przy ulicy Piastowskiej.

Struktura

W uczelni można znaleźć 17 wydziałów, które stanowią kluczowe elementy organizacyjne. Struktura edukacyjna AGH jest zróżnicowana i obejmuje liczne jednostki.

Podstawowe jednostki organizacyjne i szkoły doktorskie

Wydziały

• Wydział Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Inżynierii Biomedycznej,
• Wydział Energetyki i Paliw,
• Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej,
• Wydział Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska,
• Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska,
• Wydział Informatyki, który wyodrębnił się z Wydziału Informatyki, Elektroniki i Telekomunikacji w 2023 roku,
• Wydział Inżynierii Lądowej i Gospodarki Zasobami (wcześniej Wydział Górnictwa i Geoinżynierii),
• Wydział Humanistyczny,
• Wydział Informatyki, Elektroniki i Telekomunikacji, który powstał w wyniku podziału Wydziału Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Elektroniki w 2012 roku,
• Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki,
• Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki,
• Wydział Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej,
• Wydział Matematyki Stosowanej,
• Wydział Metali Nieżelaznych,
• Wydział Odlewnictwa,
• Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu,
• Wydział Zarządzania.

Centra badawcze

• Akademickie Centrum Materiałów i Nanotechnologii.

Centra dydaktyczne

• Studium Języków Obcych,
• Studium Wychowania Fizycznego i Sportu.

Szkoły doktorskie

• Szkoła doktorska AGH.

Pomocnicze jednostki organizacyjne

• Akademickie Centrum Komputerowe „Cyfronet” AGH,
• Biblioteka Główna AGH,
• Centrum Energetyki AGH,
• Miasteczko Studenckie AGH,
• Basen AGH,
• Centrum Technologii Kosmicznych AGH,
• Centrum Międzynarodowej Promocji Technologii i Edukacji AGH – UNESCO,
• Centrum e-Learningu AGH,
• Centrum Rozwiązań Informatycznych AGH,
• Wydawnictwa AGH.

Dyscypliny naukowe

Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie prowadzi niezwykle szeroką działalność naukową, a także ma prawo do nadawania stopni naukowych. Obecnie oferuje 17 dyscyplin w 4 głównych dziedzinach studiów.

Dziedzina nauk inżynieryjno-technicznych

• automatyka, elektronika i elektrotechnika,
• informatyka techniczna i telekomunikacja,
• inżynieria biomedyczna,
• inżynieria chemiczna,
• inżynieria lądowa i transport,
• inżynieria materiałowa,
• inżynieria mechaniczna,
• inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka.

Dziedzina nauk społecznych

• nauki o zarządzaniu i jakości,
• nauki socjologiczne,
• ekonomia i finanse.

Dziedzina nauk ścisłych i przyrodniczych

• informatyka,
• matematyka,
• nauki chemiczne,
• nauki fizyczne,
• nauki o ziemi i środowisku.

Dziedzina nauk humanistycznych

• nauki o kulturze i religii.

Władze

Uczelnia ma skomplikowaną strukturę zarządzania, która jest kluczowa dla jej funkcjonowania. Na czele znajduje się jednoosobowy organ, którym jest Rektor. Obok niego, dla podejmowania kluczowych decyzji, powołano organ kolegialny, którego struktura obejmuje: Radę Uczelni, Senat oraz rady dyscyplin naukowych.

Rektor, jako osoba zarządzająca, kieruje wszystkimi aspektami działania uczelni i reprezentuje ją w kontaktach zewnętrznych. Co więcej, jest odpowiedzialny za zarządzenie personelem naukowym, studentami i doktorantami, a do sprawnej realizacji tych obowiązków wspiera go pięciu prorektorów.

W skład Rady Uczelni wchodzi sześć osób, z których trzy są wyboru spoza społeczności akademickiej, a pozostałe osoby są powoływane przez Senat. Przewodniczącym Rady jest delegat samorządu studenckiego, co podkreśla znaczenie studentów w strukturach władzy uczelni.

Senat uczelni składa się z rektora w roli przewodniczącego oraz przedstawicieli wykładowców, pracowników niebędących nauczycielami akademickimi, a także studentów i doktorantów. Każdy wydział jest reprezentowany przez przynajmniej jednego studenta oraz przynajmniej jednego przedstawiciela doktorantów.

W przypadku dyscyplin naukowych, które otrzymały kategorię co najmniej B+, ustanawia się odrębne rady dyscyplin naukowych. W chwili obecnej na AGH funkcjonuje 16 takich rad, co wskazuje na różnorodność i bogactwo badań prowadzonych w ramach uczelni.

Władze rektorskie

• Rektor: prof. dr hab. inż. Jerzy Lis,
• Prorektor ds. Kształcenia: prof. dr hab. inż. Krzysztof Mendrok,
• Prorektor ds. Nauki: prof. dr hab. inż. Marek Gorgoń,
• Prorektor ds. Współpracy: prof. dr hab. inż. Rafał Wiśniowski,
• Prorektor ds. Ogólnych: prof. dr hab. inż. Tadeusz Telejko,
• Prorektor ds. Studenckich: prof. dr hab. inż. Rafał Dańko.

Rada Uczelni

• Przewodniczący: dr inż. Krzysztof Pawiński,
• dr Philippe De Brouwer,
• mgr inż. Bogusław Ochab,
• prof. dr hab. inż. Zbigniew Kąkol,
• prof. dr hab. inż. Kazimierz Wiatr,
• prof. dr hab. inż. Magdalena Hasik,
• student Jakub Śliwiński, przewodniczący Samorządu Studenckiego AGH.

Rektorzy AGH

Akademia Górniczo-Hutnicza imienia Stanisława Staszica w Krakowie posiada bogatą historię, a w jej dziejach szczególne miejsce zajmują osoby pełniące funkcję rektora. Poniżej przedstawiona jest lista rektorów AGH na przestrzeni lat, która ilustruje zmiany w kierownictwie tej czołowej uczelni technicznej.

• 1919–1920 – prof. Stanisław Płużański, mianowany w 1919 roku, choć z racji innych obowiązków nie objął funkcji rektora; jego obowiązki tymczasowo pełnił prof. Antoni Hoborski,
• 1920-1922 – prof. Antoni Maria Emilian Hoborski,
• 1922-1924 – prof. Jan Studniarski,
• 1924-1926 – prof. Jan Krauze,
• 1926-1928 – prof. Edmund Chromiński,
• 1928-1930 – prof. Stanisław Skoczylas,
• 1930-1931 – prof. Henryk Korwin-Krukowski,
• 1931-1933 – prof. Zygmunt Bielski-Sariusz,
• 1933-1939 – prof. Władysław Takliński,
• 1939-1951 – prof. Walery Goetel,
• 1951-1956 – prof. Zygmunt Kowalczyk,
• 1956-1958 – prof. Witold Budryk,
• 1958-1961 – prof. Feliks Olszak,
• 1961-1963 – prof. Tadeusz Kochmański,
• 1963-1969 – prof. Kiejstut Żemaitis,
• 1969-1972 – prof. Jan Anioła,
• 1972-1975 – prof. Roman Ney,
• 1975-1979 – prof. Henryk Filcek,
• 1979-1981 – prof. Roman Ney,
• 1981-1987 – prof. Antoni Stanisław Kleczkowski,
• 1987-1993 – prof. Jan Janowski,
• 1993-1998 – prof. Mirosław Handke,
• 1998-2005 – prof. Ryszard Tadeusiewicz,
• 2005-2012 – prof. Antoni Tajduś,
• 2012-2020 – prof. Tadeusz Słomka,
• od 2020 – prof. Jerzy Lis.

Lista ta odzwierciedla nie tylko ciągłość tradycji akademickiej, ale także zmiany w zarządzaniu uczelnią oraz różnorodność osób, które miały znaczący wpływ na rozwój Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.

Rankingi

Rankingi polskie

Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica osiągnęła znaczące osiągnięcia w polskich rankingach uczelni wyższych. W Ranking Szkół Wyższych, mierzonym majątkiem najbogatszych Polaków, zajęła pierwsze miejsce w zestawieniu liczby absolwentów zarządzających majątkami przekraczającymi 100 milionów euro (edycja 2021).

W Rankingu Perspektyw, uczelnia zdobyła drugie miejsce wśród polskich uczelni technicznych (edycja 2022).

Rankingi zagraniczne

Na arenie międzynarodowej, Akademia również wyróżnia się w globalnych rankingach. W The Center for World University Rankings (CWUR) zdobyła pierwsze miejsce wśród polskich uczelni technicznych, a w ogólnym zestawieniu zajmuje 590 miejsce (edycja 2022–2023).

W Academic Ranking of World Universities 2021, znanym również jako ranking szanghajski, uczelnia uplasowała się w przedziale 701–800 w ogólnym zestawieniu, co stanowi pierwsze miejsce wśród polskich uczelni technicznych (edycja 2021).

W CWTS Leiden Ranking, AGH również zajmuje pierwsze miejsce w Polsce w kategorii uczelni technicznych, plasując się na 536 miejscu w zestawieniu ogólnym (edycja 2022).

Uczelnia badawcza

W 2019 roku Akademia Górniczo-Hutnicza uzyskała tytuł uczelni badawczej. Ten zaszczytny status został nadany w ramach ministerialnego programu „Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza”, w którym siedemdziesiąt polskich instytucji starało się o ten tytuł, a tylko dziesięć z nich zostało laureatami pierwszego konkursu.

Uczelnia koncentruje swoje wysiłki badawcze w kilku priorytetowych obszarach, które obejmują:

• zrównoważone technologie energetyczne, wykorzystanie odnawialnych źródeł energii oraz magazynowanie energii,
• nowe rozwiązania technologiczne dla gospodarki o obiegu zamkniętym,
• przeciwdziałanie zmianom klimatycznym through wodą-energią-klimatem metodą interdyscyplinarną,
• optymalizację rozwiązań technicznych obejmującą badania podstawowe, modelowanie, projektowanie, aż po tworzenie prototypów,
• materiały oraz technologie inspirowane naturą i ich procesy wytwórcze,
• inteligentne techniki informacyjne, telekomunikacyjne i komputerowe oraz systemy sterowania,
• projektowanie oraz produkcja nowoczesnych materiałów i technologii przyszłości,
• przekraczanie granic badań: eksperymentalna fizyka wysokich energii, badania ekstremalnych stanów materii oraz ich transdyscyplinarne zastosowania.

Akredytacje

W Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie jakość edukacji podlega starannej ocenie zarówno krajowych, jak i międzynarodowych instytucji akredytacyjnych. Uczelnia może poszczycić się pozytywnymi recenzjami Polskiej Komisji Akredytacyjnej dla wszystkich kierunków oraz wydziałów, z czego niektóre z nich uzyskały nawet oceny wyróżniające. Warto zaznaczyć, że oferowane na AGH programy studiów zyskały akredytacje międzynarodowe, w tym otzrymaną w obszarze inżynierii akredytację Europejskiej Sieci Akredytacji Kształcenia Inżynierskiego (ENAEE) oraz akredytację amerykańskiej organizacji ABET, znanej jako Accreditation Board for Engineering and Technology, Inc.

Akredytacja ABET

W 2017 roku kierunek Inżynieria Mechatroniczna, zarówno na poziomie inżynierskim, jak i magisterskim, prowadzony w języku angielskim na Wydziale Inżynierii Mechanicznej i Robotyki, otrzymał akredytację amerykańskiej organizacji ABET. Co istotne, AGH została pierwszą uczelnią w Polsce, która zdobyła to prestiżowe uznanie, a także jedną z niewielu w całej Europie.

Akredytacja ENAEE

Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica uzyskała akredytację od European Network for Accreditation of Engineering Education dla czterech kierunków studiów I i II stopnia. Należą do nich: Inżynieria Górnicza, wcześniej znana jako Górnictwo i Geologia, realizowana na Wydziale Inżynierii Lądowej i Gospodarki Zasobami, a także Informatyka Techniczna, Inżynieria Materiałowa oraz Metalurgia, wszystkie prowadzone na Wydziale Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej.

Współpraca międzynarodowa

Uczelnia Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie ma na swoim koncie ponad 280 umów dotyczących współpracy z instytucjami edukacyjnymi na całym świecie. Ta prestiżowa akademia współpracuje z ponad 60 krajami, co podkreśla jej międzynarodowy charakter.

Najwięcej umów zostało podpisanych z uczelniami z Ukrainy, Francji, Chińskiej Republiki Ludowej oraz Stanów Zjednoczonych. AGH angażuje się również w szereg programów międzynarodowych, takich jak: Erasmus+, Erasmus Mundus Joint Doctorate (EMJD), SMILE, CEEPUS, T.I.M.E., VULCANUS in Japan, HUSTEP, SIT, NAWA oraz Spinaker – Intensywne Międzynarodowe Programy Kształcenia.

Akademia jest członkiem wielu znanych organizacji międzynarodowych, do których należą: ACRU, EUA, IAU, SEFI, AEUA, KMM-VIN AISBL, C-MAC NSU NPO, T.I.M.E., Magalhaes Network, EIT InnoEnergy, CEEPUS, IROs Forum, SPIRE oraz UN Global Compact. Tego typu przynależności nie tylko zwiększają prestiż uczelni, ale również otwierają nowe możliwości dla jej pracowników i studentów.

AGH realizuje różnorodne projekty we współpracy z zagranicznymi partnerami, uczestnicząc w programach takich jak: UE HORYZONT 2020, KIC InnoEnergy, KIC RawMaterials, POLONEZ, HARMONIA, Fundusz Wyszehradzki, Fundusz Węgla i Stali, ERA oraz bilateralne programy współpracy i Fundusze Strukturalne.

Warto również zwrócić uwagę na projekt UNIVERSEH – Europejski Uniwersytet Kosmiczny dla Ziemi i Ludzkości, w który zaangażowana jest AGH. Konsorcjum, w skład którego wchodzą uczelnie partnerskie z Francji, Niemiec, Luksemburga i Szwecji, pracuje nad rozwojem technologii związanych z badaniem i wykorzystaniem kosmosu, co wpisuje się w coraz bardziej globalne i interdyscyplinarne podejście do nauki i edukacji.

Współpraca z biznesem

Współpraca uczelni z sektorem biznesowym, instytutami naukowymi oraz innymi placówkami edukacyjnymi umożliwia prowadzenie innowacyjnych projektów, które z powodzeniem wprowadzane są na rynek. Każdego roku, w AGH, podpisywanych jest około 100 umów, listów intencyjnych oraz porozumień dotyczących współpracy z przemysłem, administracją i innymi instytucjami związanymi z przedsiębiorczością.

Co więcej, uczelnia realizuje rocznie około 1000 umów badawczo-rozwojowych, z których ponad 75% to zlecenia pozyskiwane właśnie z sektora przemysłowego. Taki dynamizm współpracy świadczy o silnym związku pomiędzy nauką a praktyką gospodarczą.

Potencjał innowacyjny AGH oparty jest na rozwiniętej własności intelektualnej, która manifestuje się poprzez liczne patenty, znaki towarowe oraz wzory użytkowe. Uczelnia gromadzi również bogate doświadczenie oraz wiedzę know-how, zarówno ze strony naukowców, jak i studentów. Każdego roku AGH uzyskuje blisko 100 nowych patentów oraz wydaje kilkadziesiąt licencji.

Dodatkowo, AGH angażuje się w ministerialny program doktoratów wdrożeniowych, który ma na celu wsparcie finansowe badań doktorantów prowadzących pracę w kooperacji z otoczeniem społeczno-gospodarczym. To kolejny krok w kierunku umacniania współpracy nauki z biznesem.

Kampus

Kampus Akademii Górniczo-Hutniczej znajduje się w sercu Krakowa, w obszarze wytyczonym przez takie ulice jak al. Mickiewicza, ul. Reymonta, ul. Buszka, ul. Tokarskiego, ul. Armii Krajowej, ul. Gramatyka, ul. Nawojki oraz ul. Czarnowiejskiej. Wspólnie te tereny tworzą spójny kompleks o powierzchni 40 hektarów, w którym mieszczą się obiekty dydaktyczno-naukowe, siedziby wydziałów, administracja oraz organizacje studenckie. To tutaj znajduje się także największe w Polsce Miasteczko Studenckie AGH, które obfituje w kluby studenckie i obiekty sportowe.

Rozwój kampusu

Budowa gmachu głównego (obiekt A-0) miała miejsce w latach 1923–1935. Jego projekt, wybrany w konkursie z 1913 roku, stworzył znakomity krakowski architekt – Sławomir Odrzywolski. Po zakończeniu I wojny światowej, do współpracy zaproszono Wacława Krzyżanowskiego, który wzbogacił klasycystyczne elewacje i wnętrza budynku. Dziś jest on siedzibą administracji uczelni, centralnych władz, Wydziału Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska oraz Muzeum Geologicznego WGGiOŚ.

Budynek U-2, dawniej Laboratorium Maszynowe, został wzniesiony w latach 1926–1928 dzięki wsparciu Górnośląskiego Związku Przemysłowców Górniczo-Hutniczych. Inicjatywę jego powstania zaprojektował prof. Edmund Chromiński, który zamierzał, aby pełnił on funkcję stacji doświadczalnej.

W kolejnych latach, powstał budynek D-14, który w czasie 1931–1977 służył jako bursa studencka i obecnie jest siedzibą Wydziału Zarządzania. Oddano go do użytku w 1931 roku, a jego fundatorem była Rada Zjazdu Przemysłowców Górniczych Zagłębia Dąbrowskiego. Z biegiem lat rozwój uczelni w powojennej Polsce wpłynął na ekspansję kampusu, zarządzaną według zrównoważonej koncepcji przez prof. Walerego Goetla.

• budynek A-1 oddano do użytku w latach 1953–1954,
• budynek A-2, halę maszyn A-1, budynek B-1 w 1952 r.,
• budynek B-2 wraz z halą maszyn i kopalnią doświadczalną w podziemiach w latach 1953–1954,
• budynek C-1 w 1955 r.,
• budynek C-2 w 1956 r.,
• budynek B-4 z przewiązką w 1957 r.,
• budynek A-3, budynek C-4, halę maszyn B-1 w 1959 r.,
• budynek A-4 i halę maszyn B-3 i B-4 w 1963 r.,
• budynek B-3 w 1967 r.

W latach 50. XX wieku przy ul. Reymonta 17 wybudowano pięć domów studenckich dla studentów AGH. Rozpoczęta w 1964 roku budowa miasteczka studenckiego, które pozostaje największym osiedlem akademickim w Polsce, była realizowana pod nadzorem prof. Tomasza Mańkowskiego. Pomimo wielu trudności, zakończenie budowy pięciu 15-piętrowych wieżowców udało się zrealizować, mimo że ówczesne normy bezpieczeństwa zezwalały jedynie na budowę obiektów 11-piętrowych. Po wydarzeniach marcowych 1968 roku, prace budowlane zostały wstrzymane, ale ostatecznie zrealizowano 21 domów studenckich do końca 1979 r.

W 1965 roku zbudowano Dom Socjalny AGH, gdzie swoje siedziby znalazły kluby studenckie, a także Zespół Pieśni i Tańca AGH „Krakus”. W tym samym roku ukończono budowę gmachu Biblioteki Głównej AGH. W następnych latach dodano kolejne obiekty, takie jak D-8 (1973 r.), B-6 (1980 r.), B-5 i D-1 (1981 r.) oraz D-10 (1989 r.). Współczesność kampusu przyniosła wiele znaczących inwestycji, które miały na celu unowocześnienie placówki oraz wprowadzenie nowych technologii w procesie dydaktycznym.

Dekoracje gmachu głównego

Grupy rzeźb górników i hutników

Odsłonięte 7 grudnia 1935 roku przed gmach głównym Akademii Górniczej grupy rzeźb górników i hutników, stworzone przez Jana Raszkę, stały się symbolem współpracy tych dwóch zawodów. Rzeźby miały formę drewnianych i ceglastych konstrukcji pokrytych zaprawą ceramiczną. Jednak z biegiem lat dzieła te uległy zniszczeniu, szczególnie podczas ostrzałów w 1945 roku. Zostały ostatecznie usunięte w 1954 roku.

Z inicjatywy rektora prof. Henryka Filceka w 1979 roku postanowiono o odtworzeniu tych rzeźb. Nowe odlewy, ważące około 11 ton każdy, wykonały Gliwickie Zakłady Urządzeń Technicznych. Prace artystów Bogusza Salwińskiego i Jana Sieka, którzy zrekonstruowali przedwojenne postacie rzeźb, dały powrót symbolom uczelni.

Posąg św. Barbary

Na dachu gmachu głównego umieszczono sześciometrowy posąg św. Barbary, który jest drugim pomnikiem w tym miejscu. Pierwszy, z miedzi, powstał przed II wojną światową, ale został zburzony przez Niemców. Drugi, wykonany w 1999 roku przez Jana Sieka, został poświęcony przez papieża Jana Pawła II, co miało miejsce podczas jego szóstej pielgrzymki do Polski.

Witraż św. Barbary

Witraż, stworzony przez prof. Adama Stalony-Dobrzańskiego, został umieszczony w gmachu A-0 w czasie Barbórki w 1946 roku. Po negatywnym przyjęciu przez władze komunistyczne został usunięty w 1951 roku, a przez 30 lat przechowywany przez jezuitów. W 1981 roku wrócił na AGH, i obecnie znajduje się w jednym z otworów okiennych w auli.

Posąg Stanisława Staszica

Obchodząc 50-lecie AGH, uczelnia otrzymała imię Stanisława Staszica, a posąg patrona odsłonięto 22 maja 1969 roku. Postać w brązie wykonana została według projektu rzeźbiarza Mariana Szczepańca.

Tablice pamiątkowe

W gmachu głównym oraz w pozostałych obiektach uczelni znajduje się szereg tablic upamiętniających znaczące postacie i wydarzenia z historii AGH, w tym:

• prof. Jana Zarańskiego, pierwszego profesora uczelni,
• prof. Józefa Morozewicza, przewodniczącego komitetu organizacyjnego,
• prof. Antoniego Hoborskiego, pierwszego rektora,
• prof. Władysława Taklińskiego, rektora w latach 1933–1939,
• prof. Walerego Goetla, rektora w latach 1939–1951,
• 30. rocznicę Sonderaktion Krakau,
• profesorów z Krakowa, więzionych w KZ Sachsenhausen,
• pracowników zamordowanych w obozach NKWD w 1940 r.,
• uczniów AG, którzy zginęli w latach 1939–1945,
• wychowanków Akademii Górniczej poległych w obronie ojczyzny,
• Tajną Organizację Nauczycielską TON AGH,
• spotkania z Naczelnikiem Państwa Polskiego, Józefem Piłsudskim,
• uroczystość nadania tytułu doktora honoris causa Janowi Pawłowi II.

Laboratoria

Akademia Górniczo-Hutnicza dysponuje ponad 800 well-equipped laboratories, które posiadają unikalne aparatury, takie jak analityczny mikroskop elektronowy Titan Cubed G-2 60-300, tomograf komputerowy do badań materiałów budowlanych oraz mikroskopowe urządzenia takie jak elektronowe sondy.

W AGH znajduje się także komora bezechowa, jedno z cichszych miejsc na świecie, oraz kopalnia doświadczalna, która jest unikatowym laboratorium badawczo-dydaktycznym w kraju. Akademickie Centrum Komputerowe CYFRONET AGH wspiera polskich naukowców poprzez udostępnienie światowej klasy zasobów i rozwiązań informatycznych. W tym miejscu funkcjonują także superkomputery: Ares, Prometheus i Zeus, które dostarczają ogromną moc obliczeniową do badań i prac naukowych.

Biblioteka Główna

Osobny artykuł: Biblioteka Główna Akademii Górniczo-Hutniczej. Jest to największa biblioteka techniczna Krakowa oraz jedna z największych w Polsce. Biblioteka powstała w roku akademickim 1921/22, a od tamtej pory systematycznie się rozwijała, poszerzając swoje zbiory oraz gromadząc materiały elektroniczne.

W czasie II wojny światowej księgozbiór był chroniony w Bibliotece Jagiellońskiej i po wojnie powrócił do AGH, aby wznowić swoją działalność. Dziś posiada kolekcję liczącą ponad 900 tysięcy woluminów oraz umożliwia dostęp do cyfrowych baz danych i e-książek.

Tereny zielone i galeria plenerowa

Kampus AGH jest otoczony zielenią i skwerami, które pełnią rolę galerii plenerowej. Znaleźć tu można nie tylko rzeźby, ale również eksponaty natury i maszyny przemysłowe związane z technologią i działalnością wydziałów. Na skwerze przed budynkiem B-5 znajduje się tzw. Lokomotywa AGH (parowóz towarowy Ty2-559) oraz słoneczny zegar równikowy, które przyciągają studentów oraz odwiedzających uczelnię.

Miasteczko Studenckie AGH

Osobny artykuł: Miasteczko Studenckie AGH. To kompleks 20 akademików położony na powierzchni 13 ha, będący największym osiedlem studenckim w Polsce i oferujący ponad 7500 miejsc. W jego obrębie znajdują się kluby studenckie, basen, siłownia, kręgielnia oraz boiska sportowe, które tworzą przestrzeń do nauki i wypoczynku dla studentów.

• Akademickie Centrum Kultury Klub STUDIO – jeden z największych klubów koncertowych w Polsce, także Browar Górniczo-Hutniczy,
• Klub Zaścianek,
• Klub Gwarek,
• Klub Filutek.

AGH poza Krakowem

W Miękini ulokowane jest Centrum Zrównoważonego Rozwoju i Poszanowania Energii, które funkcjonuje w ramach Wydziału Górnictwa, Geotechniki i Ochrony Środowiska (WGGiOŚ) Akademii Górniczo-Hutniczej. Stanowi ono istotny ośrodek badań nad efektywnym korzystaniem z energii oraz zrównoważonym rozwojem.

W Regulicach można znaleźć Laboratorium Techniki Strzelniczej i Materiałów Wybuchowych, przynależące do Wydziału Inżynierii Lądowej i Gospodarki Zasobami. To miejsce jest kluczowe dla prowadzenia badań i szkoleń w zakresie bezpieczeństwa oraz efektywności w inżynierii budowlanej.

W 2018 roku uczelnia dokonała zakupu Zespołu Pałacowo-Parkowego w Młoszowej, który jest jednym z najbardziej unikalnych zabytków w Małopolsce. Aktualnie w pałacu prowadzone są zaawansowane prace modernizacyjne, które mają na celu przywrócenie blasku temu historycznemu obiektowi.

Ośrodek AGH w Łukęcinie, zlokalizowany w województwie zachodniopomorskim, to miejsce składające się z obiektów wypoczynkowych, w których można organizować konferencje oraz działalność dydaktyczną. Uczelnia dysponuje również Ośrodkiem Szkoleniowo-Wypoczynkowym w Krynicy, który, podobnie jak Łukęcin, oferuje różnorodne możliwości zarówno wypoczynku, jak i kształcenia.

Historia

Starania o utworzenie Akademii Górniczej

Dążenie do powołania uczelni górniczej w Krakowie oraz stworzenia odpowiedniej kadry akademickiej rozpoczęło się w drugiej połowie XIX wieku. Intensyfikacja tych działań miała miejsce w kontekście uzyskania autonomii przez Galicję w roku 1860, kiedy to do mobilizacji przystąpili polscy inżynierowie, hutnicy oraz przedstawiciele władz lokalnych.

Na początku XX wieku, pod kierownictwem inż. Jana Zarańskiego, zespół inżynierów oraz działaczy związanych z górnictwem wystarał się o zgodę na utworzenie w Krakowie wyższej uczelni zajmującej się kształceniem inżynierów górnictwa. Równolegle prowadzone były działania dyplomatyczne w Wiedniu, mające na celu pozyskanie aprobaty rządu austriackiego.

Wysiłki te zakończyły się sukcesem, gdy 10 lipca 1912 roku, rząd ogłosił decyzję o powołaniu akademii górniczej, jednocześnie pytając, w jaki sposób Kraków może wspierać uruchomienie uczelni.

1913 – powołanie Akademii Górniczej

W kwietniu 1913 roku, Ministerstwo Robót Publicznych w Wiedniu dokonało formalnego powołania Komitetu Organizacyjnego dla nowej Akademii Górniczej w Krakowie. Na jego czele stanął prof. Józef Morozewicz, a Jan Zarański został wiceprzewodniczącym i konsultantem ministerialnym dla nowej instytucji. 31 maja 1913 roku, cesarz Franciszek Józef I podpisał dokumenty zatwierdzające utworzenie uczelni górniczej w Krakowie.

W tym samym roku ogłoszono konkurs na projekt gmachu uczelni, który wygrał architekt Sławomir Odrzywolski, przy współpracy z Adamem Ballenstedtem. Jesienią 1913 roku, pierwszym profesorem Akademii został Jan Zarański.

Jednakże wybuch I wojny światowej uniemożliwił rozpoczęcie zajęć w październiku 1914 roku. Notatki z konferencji prezydenta miasta Krakowa, Juliusza Lea, zawierały informację o odroczeniu otwarcia akademii na spokojniejsze czasy, datując to na 21 marca 1915 roku.

1919 – otwarcie uczelni

Po uzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 roku, Komitet Organizacyjny Akademii Górniczej wznowił swoje prace. 8 kwietnia 1919 roku, Rada Ministrów wydała uchwałę o utworzeniu i uruchomieniu Akademii Górniczej w Krakowie.

1 maja 1919 roku mianowano sześciu profesorów: Władysława Gąsiorowskiego, Antoniego Hoborskiego, Kazimierza Klinga, Stefana Kreutza, Stanisława Płużańskiego oraz Jana Stocka. Rektorem został prof. Stanisław Płużański, jednak nie objął obowiązków z powodu pełnienia funkcji doradcy w Głównym Urzędzie Zakupów dla Armii, uzyskując urlop do końca września 1920 roku. Właściwe organizacyjne obciążenie wzięli na siebie profesorowie Józef Morozewicz oraz Antoni Hoborski, który był pierwszym dziekanem Wydziału Górniczego oraz pierwszym rektorem w latach 1920-1922.

20 października 1919 roku, Naczelnik Państwa Józef Piłsudski uroczyście otworzył Akademię Górniczą w auli Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Wojna polsko-bolszewicka

W 1920 roku studenci Akademii Górniczej aktywnie uczestniczyli w wojnie polsko-bolszewickiej. Te wydarzenia opisał prof. Antoni Hoborski, podkreślając, że „cała nasza młodzież poddała się ochotniczemu poborowi wojskowemu, na którym byłem obecny; potem dnia 19 lipca 1920 roku wyjechała do swych obozów (tylko 6 uznano za niezdolnych do służby)”.

AG w dwudziestoleciu międzywojennym

Na mocy ustawy o szkołach akademickich z 1920 roku, Akademia Górnicza została uznana za państwową uczelnię akademicką z przywilejem nadawania stopni naukowych. 15 czerwca 1923 roku miała miejsce uroczystość położenia kamienia węgielnego pod budowę gmachu akademii, który ostateczny kształt uzyskał niedługo przed wybuchem kolejnej wojny.

W 1925 roku powstał projekt godła Akademii, sygnowany przez Bogdana Tretera (monogram B.T.), który został prawdopodobnie zatwierdzony przez Zebranie Ogólne Profesorów. W latach 1929-1930 sukcesywnie wprowadzano do gmachu katedry oraz administrację, a w 1935 roku miało miejsce uroczyste poświęcenie budynku.

Akademia szybko zyskała renomę w Polsce i za granicą, wchodząc w skład elitarnego grona europejskich szkół górniczych. W miarę możliwości współpracowała z przemysłem, co sprzyjało integracji z krajową gospodarką.

W okresie międzywojennym na Wydziale Górniczym i Hutniczym wykształcono 792 inżynierów, z których wielu zajmowało wysokie stanowiska w przemyśle oraz szkolnictwie wyższym. Pierwszą kobietą, która uzyskała tytuł magistra inżyniera górnika, była Marta Suchanek w 1936 roku.

II wojna światowa

We wrześniu 1939 roku, po najazdzie niemieckim, działalność Akademii została przerwana. 6 września Kraków znalazł się pod okupacją niemiecką, co przyczyniło się do grabieży mienia uczelni oraz przystosowania gmachu dla potrzeb rządu Generalnego Gubernatorstwa. Rzeźba św. Barbary z dachu budynku głównego została zniszczona w 1940 roku.

Sonderaktion Krakau

6 listopada 1939 roku, odbyło się zebranie profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego, którego celem było zakończenie dyskusji o nauce. W sali nr 66 Collegium Novum zebrali się profesorowie, gdy budynek został otoczony przez gestapo, a uczestnicy zebrani w tym czasie, w tym profesorowie Akademii Górniczej, zostali aresztowani. Łącznie 183 osoby zostały zatrzymane, w tym wykładowcy Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Akademii Górniczej, a także inne osoby.

Aresztowanych przewieziono do więzienia przy ul. Montelupich, potem do koszar przy ul. Mazowieckiej, a w końcu do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen. W gronie aresztowanych byli m.in. profesorowie: Zygmunt Sariusz-Bielski, Witold Budryk, Edmund Chromiński, Stanisław Gołąb, Iwan Feszczenko-Czopiwski, Roman Dawidowski, Antoni Hoborski, Stanisław Jaskólski, a także Władysław Takliński oraz wielu innych. Po kilku dniach zwolniono profesorów Iwana Feszczenko-Czopiwskiego oraz Mikołaja Czyżewskiego z uwagi na narodowość ukraińską, a docent Edward Windakiewicz został zwolniony ze względu na wiek (81 lat).

W obozie koncentracyjnym życie straciło wiele osób, w tym :

• prof. Antoni Hoborski – pełnił funkcję rektora Akademii Górniczej w latach 1920–1922,
• prof. Władysław Takliński – rektor Akademii Górniczej w latach 1933–1939,
• dr inż. Antoni Meyer, kierownik Katedry Prawoznawstwa Wydziału Górniczego w latach 1932–1939.

W dniu 9 lutego 1940 roku, zwolniono starszych profesorów. W obozie pozostali: Andrzej Bolewski, Stanisław Gołąb oraz Julian Kamecki, którzy zostali przewiezieni do obozu w Dachau, gdzie wydano ich wolność dopiero pod koniec 1940 roku, najprawdopodobniej dzięki protestom ze strony naukowców na świecie.

Pracownicy Akademii Górniczej ofiarami zbrodni katyńskiej

W gronie ofiar zamordowanych przez NKWD w okresie kwiecień-maj 1940 roku znaleźli się również trzej pracownicy Akademii Górniczej:

• dr inż. Zygmunt Mitera – adiunkt Wydziału Górniczego (zamordowany w obozie charkowskim),
• inż. Tadeusz Ramza – starszy asystent Wydziału Górniczego (zamordowany strzałem w tył głowy w trakcie likwidacji obozu jenieckiego w Starobielsku),
• inż. Augustyn Jelonek – adiunkt Wydziału Hutniczego (też zamordowany strzałem w tył głowy w tymże obozie).

Niektórzy Polacy, w tym pisarz Ferdynand Goetel, w 1943 roku udali się do Katynia na polecenie polskiego rządu w Londynie oraz podziemia, aby potwierdzić zbrodnię na polskich oficerach jako dzieło Sowietów. Goetel był jednym z niewielu świadków zbrodni katyńskiej, co czyniło go niewygodnym świadkiem dla władz radzieckich.

Szkolnictwo czasu wojny

Dzięki determinacji pracowników Akademii, zdołano uratować księgozbiór Biblioteki Głównej, który zdeponowano w Bibliotece Jagiellońskiej. Władze akademickie ze względu na okupację musiały przenieść działalność uczelni do podziemia, a ich wysiłki skupiły się na odzyskaniu lub stworzeniu prowizorycznej bazy lokalowej i materiałowej.

Ostatecznie, w zgodzie z okupantem uruchomiono w 1940 roku średnią Państwową Szkołę Górniczo-Hutniczo-Mierniczą, z polskim językiem wykładowym, której dyrektorem został prof. Walery Goetel. Nauczycielami byli również profesorowie z Akademii. Tajne nauczanie przyciągnęło wielu studentów, co zaowocowało przeprowadzeniem 278 egzaminów kursowych oraz 16 przewodów dyplomowych.

Dzieje po II wojnie światowej

Na przełomie lipca i sierpnia 1945 roku, prof. Andrzej Bolewski, prof. Walery Goetel oraz prof. Stanisław Leszczycki brali udział w delegacji rządowej na konferencję w Poczdamie, gdzie uczestniczyli w negocjacjach dotyczących granic Polski.

W 1947 roku wprowadzono uchwałę o zmianie nazwy uczelni na Akademię Górniczo-Hutniczą, co formalnie zatwierdzono w 1949 roku. Pod kierownictwem rektora Walerego Goetla, która przewodziła ambitnemu planowi rozwoju, uczelnia zaczęła stopniowo się rozbudowywać.

W czasach PRL, profil działalności naukowej oraz edukacyjnej Akademii dostosowano do potrzeb rozwoju przemysłu w kraju, co spowodowało, że uczelnia zyskiwała na znaczeniu i rozwijała się znacznie szybciej niż inne placówki.

W wydarzeniach marcowych 1968 roku w Krakowie, które rozpoczęły się 11 marca, brali udział głównie studenci Akademii Górniczej i Uniwersytetu Jagiellońskiego, a centrum dowodzenia mieściło się w akademiku UJ „Żaczek”. W 1969 roku patronem uczelni został Stanisław Staszic, a uczelnia otrzymała swój sztandar.

W dniach 14–16 grudnia 1981 roku, ponad 400 pracowników AGH sprzeciwiło się wprowadzeniu stanu wojennego, organizując strajk okupacyjny w budynku C-4. NSZZ „Solidarność” AGH stała się jedną z trzech organizacji, które przeprowadziły strajki okupacyjne na uczelniach w Polsce.

Od lat 90. XX wieku uczelnia intensywnie rozwija oferowane kierunki studiów, przyczyniając się do postępu technologicznego m.in. w obszarze automatyki, robotyki, informatyki, elektroniki oraz mechatroniki.

W 2003 roku, zadecydowano o przyjęciu angielskiego tłumaczenia nazwy uczelni, jako AGH University of Science and Technology. Rok akademicki 2006/2007 przyniósł nowy System Identyfikacji Wizualnej, który obejmował nowy znak identyfikacyjny dla AGH.

W XXI wieku, uczelnia dynamicznie się rozwija, wzbogacając kampus o nowe budynki i modernizując istniejącą infrastrukturę, co przekłada się na jej rosnące znaczenie i przynależność do czołówki polskich uczelni technicznych.

W 2023 roku, na mocy zarządzenia Rektora, przyjęto oficjalną nazwę uczelni w języku angielskim, jako AGH University of Krakow.

Symbole uczelni

Godło

Emblemat Akademii Górniczo-Hutniczej prezentuje stylizowanego orła z koroną, którego głowa jest zwrócona w kierunku prawej strony. Orzeł jest osadzony na tarczy, a na niej umieszczone są skrzyżowane narzędzia: perlik i żelazko, symbolizujące dziedzictwo górnicze. Inicjały AGH są także częścią tego godła. Projekt tego znaku, stworzony przez Bogdana Tretera w 1925 roku, jest inspiracją dla obecnego wizerunku. Należy podkreślić, że jego wykorzystywanie ma na celu promocję zarówno bogatej historii, jak i naukowego dziedzictwa uczelni.

Znak graficzny

W codziennej identyfikacji wizualnej Akademii Górniczo-Hutniczej kluczową rolę odgrywa znak graficzny, który zastąpił tradycyjne godło. Ten sygnet przedstawia uproszczony obraz orła, który odwołuje się do historycznego godła uczelni. W wersji trójkolorowej, znak graficzny prezentuje się w bogatej kolorystyce, co czyni go rozpoznawalnym elementem wizerunku akademickiego.

Barwy

Akademia Górniczo-Hutnicza przywiązuje dużą wagę do swoich specjalnych barw: zieleni, czerni oraz czerwieni. Te kolory są nieodłącznym elementem identyfikacji wizualnej uczelni, podkreślając jej unikalny charakter i tradycję.

Tradycje

„Barbórka”

Uroczystość „Barbórki” jest szczególnym górniczym świętem, które doniośle zaznacza swoją obecność w tradycji Akademii Górniczo-Hutniczej. Posiada swoje korzenie w dawnych, austriackich szkołach górniczych, a jej wartości i zwyczaje zostały przekazane przez profesorów tej uczelni do Krakowa. Każdego roku, 4 grudnia, ma miejsce „Pochód lisów”, który jest barwnym przemarszem górników ulicami Krakowa.

Pochód ten prowadzi do Kolegiaty św. Anny, gdzie odbywa się msza św. dedykowana pamięci górników. Kluczowym momentem obchodów jest uroczystość w Auli, po której następuje „Tradycyjny skok przez skórę” – symboliczne pasowanie pierwszorocznych studentów kierunku górnictwo i geologia na górnika.

W ramach tego wydarzenia organizowana jest również cykliczna Konferencja Studenckich Kół Naukowych Pionu Górniczego, a także Międzynarodowa Wystawa i Giełda Minerałów, Skamieniałości i Wyrobów Jubilerskich. Na zakończenie uroczystości odbywa się spotkanie gwarków, które podkreśla znaczenie tego święta.

Dzień Hutnika

Innym wyjątkowym wydarzeniem, które ma miejsce na AGH, jest Dzień Hutnika. Przybiera on formę podobną do górniczych uroczystości i odbywa się co roku w maju. W programie przewidziano uroczystości w Auli, a także Konferencję Studenckich Kół Naukowych Pionu Hutniczego oraz konferencję naukową.

Do tradycyjnych elementów obchodów należy ceremonia Ślubowania Hutniczego, która odbywa się w holu reprezentacyjnym głównego gmachu uczelni. Tradycyjnym punktem jest także spotkanie pracowników oraz studentów na karczmie hutniczej, co sprzyja integracji i wspólnej celebracji tego ważnego dnia.

Święto Nauk Ścisłych – Dni prof. Antoniego Hoborskiego

W listopadzie, na Akademii Górniczo-Hutniczej odbywa się Święto Nauk Ścisłych, zwane Dniami prof. Antoniego Hoborskiego. Celem tego wydarzenia jest popularyzacja nauk ścisłych oraz ich praktycznych zastosowań. W ramach obchodów upamiętnia się również postać prof. Antoniego Hoborskiego, który był wybitnym matematykiem i pierwszym rektorem Akademii Górniczej.

Wykładowcy

W obrębie omawianego tematu pojawia się kategoria dotycząca wykładowców Akademii Górniczo-Hutniczej, w której można znaleźć informacje o osobach prowadzących zajęcia w tej szanowanej uczelni.

Absolwenci

Poruszany temat dotyczy absolwentów Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica, która ma znaczący wpływ na rozwój wykształcenia w dziedzinie nauk technicznych w Polsce. W tej kategorii możemy znaleźć osoby, które ukończyły studia w tej prestiżowej uczelni, zdobywając nowoczesną wiedzę oraz praktyczne umiejętności, które wyróżniają ich na rynku pracy. Ich osiągnięcia są istotnym elementem historii uczelni i przyczyniają się do jej renomy w kraju oraz za granicą.

Społeczności, organizacje i stowarzyszenia

Związki zawodowe

• Związek Nauczycielstwa Polskiego,
• NSZZ „Solidarność” AGH.

Stowarzyszenia

• Stowarzyszenie Studentów BEST AGH Kraków,
• Stowarzyszenie Wychowanków Akademii Górniczo-Hutniczej.

Fundacje

• Fundacja dla AGH,
• Fundacja Studentów i Absolwentów AGH „Academica”,
• Fundacja Zespołu Pieśni i Tańca „Krakus”.

Uczelniane organizacje studenckie i doktoranckie

Na rzecz społeczności akademickiej

• Akademickie Koło PCK i Klub HDK przy AGH,
• Niezależne Zrzeszenie Studentów AGH,
• Zrzeszenie Studentów Niepełnosprawnych AGH,
• Zrzeszenie Studentów Polskich AGH,
• Uczelniana Rada Samorządu Doktorantów,
• Uczelniana Rada Samorządu Studentów.

Nauka

• Studenckie Koła Naukowe AGH,
• Studenckie Koło SEP nr 19 przy AGH,
• Studenckie Towarzystwo Naukowe,
• Uczelniana Organizacja Studencka Erasmus Student Network AGH,
• EESTEC LC Kraków,
• ESN AGH,
• IAESTE.

Kultura

• Centrum Mediów AGH,
• Chór i orkiestra smyczkowa AGH „Con Fuoco”,
• Krakowska Studencka Agencja Fotograficzna AGH,
• Orkiestra Reprezentacyjna AGH,
• Zespół Pieśni i Tańca AGH „Krakus”.

Sport i turystyka

• AGH Cycling Team,
• Akademicki Klub Grotołazów AGH,
• Akademicki Klub Podwodny „Krab”,
• Akademicki Klub Żeglarski AGH,
• Akademicki Klub Turystyki Kajakowej „Bystrze”,
• Akademicki Związek Sportowy AGH,
• Klub Organizatorów i Sympatyków Turystyki „Hawiarska Koliba”,
• „Sakwa” Sekcja Akademicka Klubu Wysokogórskiego przy AGH,
• Studencki Klub Taneczny AGH.

Czasopisma naukowe

Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie jest miejscem, gdzie powstaje wiele istotnych publikacji naukowych. Wśród nich wyróżniają się następujące czasopisma:

• Dwumiesięcznik AGH „Opuscula Mathematica”,
• Kwartalnik AGH „Geologia”,
• Kwartalnik AGH „Górnictwo i Geoinżynieria”,
• Kwartalnik AGH „Mechanics”,
• Kwartalnik AGH „Geomatics and Environmental Engineering”,
• Półrocznik AGH „Automatyka”,
• Półrocznik AGH „Decision Making in Manufacturing and Services”,
• Półrocznik AGH „Ekonomia Menedżerska”,
• Półrocznik AGH „Elektrotechnika i Elektronika”,
• Półrocznik AGH „Geodezja”,
• Półrocznik AGH „Inżynieria Środowiska”,
• Półrocznik AGH „Metallurgy and Foundry Engineering”,
• Półrocznik AGH „Wiertnictwo Nafta Gaz”,
• Rocznik AGH „Computer Science”,
• Rocznik AGH „Studia Humanistyczne”,
• Rocznik AGH „Telekomunikacja Cyfrowa, Technologie i Usługi”.

Te publikacje stanowią ważny wkład w rozwój nauki oraz technologii, a ich różnorodność tematów odpowiada na potrzebę interdyscyplinarnego podejścia w badaniach. Warto zaznaczyć, że czasopisma te przyciągają uwagę nie tylko polskich, ale również zagranicznych naukowców.

---

Oceń: Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

---