Pomnik ofiar ukraińskiego ludobójstwa na Cmentarzu Rakowickim

Decyzja o budowie pomnika została podjęta przez Radę Miasta Krakowa 26 maja 2004 roku. To Towarzystwo Pamięci Narodowej im. Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego w Krakowie było inicjatorem i fundatorem tego przedsięwzięcia. Warto zaznaczyć, że pomnik został zaprojektowany przez prof. Akademię Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, a jego twórcą jest Czesław Dźwigaj.

Jego charakterystyczny kształt przypomina otwartą księgę, składającą się z dwóch skośnych tablic, które łączą się poprzez spiżowy odlew z brązu ukazujący ludzkie postacie. Na prawej płycie pomnika wyryty jest zarys kresów południowo-wschodnich II Rzeczypospolitej, z zaznaczeniem niektórych miejscowości. Pomnik ma imponujące wymiary: postument o wymiarach 90x90 cm, szerokość 150 cm oraz wysokość z cokołem wynoszącą 240 cm.

Główne funkcje pomnika skupiają się na upamiętnieniu polskich ofiar rzezi wołyńskiej. Na postumencie umieszczono ważne napisy, które głoszą: Nie o zemstę, lecz o pamięć wołają ofiary, Ojczyzna to ziemia i groby – narody tracąc pamięć tracą życie, Dla narodowej pamięci oraz w hołdzie ofiarom ludobójstwa. Te tragiczne wydarzenia miały miejsce podczas drugiej wojny światowej, a odpowiedzialność za nie ponoszą Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów oraz Ukraińska Powstańcza Armia. Odsłonięcie pomnika miało miejsce 17 września 2004 roku, w 61. rocznicę masowej rzezi Polaków, którzy mieszkali w kresowych województwach Rzeczypospolitej Polskiej, a także w 76. rocznicę najazdu sowieckiego na te tereny.

Pomnik został umiejscowiony w południowo-zachodniej części cmentarza Rakowickiego, w pasie nr 49, tuż obok austriackiego cmentarza wojennego nr 388. Jego obecność jest ważnym przypomnieniem o tragicznych losach Polaków i posługuje jako miejsce refleksji oraz pamięci, które są niezbędne w procesie budowania historycznej świadomości społeczeństwa.