Arcybractwo Męki Pańskiej

Arcybractwo najprawdopodobniej kontynuowało ideologię oraz tradycję wcześniejszego stowarzyszenia czcicieli Pana Jezusa Cierpiącego i Matki Bożej Bolesnej, które istniało już od XV wieku. Godłem bractwa została Pietà. Wśród pierwszych członków bractwa znaleźli się kardynał Jerzy Radziwiłł oraz legat papieski, kardynał H. Gaetani. Sukcesywnie, w 1597 roku, papież Klemens VIII zatwierdził działalność bractwa, przyznając mu szereg odpustów, co tylko zwiększyło jego popularność.

W 1605 roku papież Paweł V podniósł status Bractwa Męki Pańskiej do rangi arcybractwa, co wiązało się z nadaniem kolejnych odpustów oraz przywilejów. Od momentu swojego powstania, bractwo cieszyło się dużym zainteresowaniem, przyciągając zarówno mieszczan, duchownych, jak i królów. Spośród nich możemy wymienić m.in. Zygmunta III Wazę, Władysława IV oraz Jana Kazimierza i Jana III Sobieskiego.

Aby zapewnić sobie anonimowość, członkowie bractwa nosili czarne habity oraz kaptury z otworami na oczy. Celem ich działalności stała się kontemplacja Męki Pańskiej, a ich obowiązki szczególnie wzrastały w okresie Wielkiego Postu, kiedy to bracia angażowali się w liturgię w każdy piątek. Specjalnym przywilejem bractwa było prawo do wykupowania z więzienia dłużników w Wielki Czwartek oraz uratowanie jednego skazańca od śmierci, co miało miejsce zgodnie z przywilejem nadanym przez Władysława IV.

Ocalony uczestniczył następnie w procesji, niosąc zapaloną świecę oraz trupią czaszkę. Cały orszak, ubrany w rytualne stroje, recytował hasło bractwa: Memento Homo Mori (pamiętaj człowiecze o śmierci). Bracia nieśli również insygnia Męki Pańskiej, posługując się laskami zakończonymi trupimi czaszkami. W Wielki Piątek bractwo organizowało procesję, która prowadziła do siedmiu wybranych kościołów krakowskich. Po roku 1696 brało aktywny udział w odpuście zwanym Emaus na Zwierzyńcu, obok klasztoru Norbertanek, gdzie odbywała się procesja z trupimi czaszkami i piszczelami.

Arcybractwo prowadziło także szeroką działalność charytatywną oraz społeczną. Opiekowało się zarówno więźniami, jak i młodzieżą związana z rzemiosłem, a również ubogimi i chorymi. Zmarłym urządzano pogrzeby, co przyczyniło się do nadania mu drugiej nazwy – Arcybractwo Dobrej Śmierci. Niestety, po III rozbiorze Polski, bractwo utraciło prawa związane z wydawaniem skazańców oraz dłużników.

W chwili obecnej, Arcybractwo Męki Pańskiej pełni jedynie funkcję liturgiczną, zachowując przy tym tradycyjne stroje oraz obyczaje. Liczba członków ograniczona jest do dwudziestu, a wśród nich mogą znajdować się jedynie mężczyźni. Wśród aktualnych członków bractwa znalazł się również fotograf Adam Bujak, który kontynuuje długą tradycję tego wyjątkowego stowarzyszenia.