Słup dębnicki to barokowa kapliczka słupowa, znajdująca się w Krakowie, na granicy historycznych osad, takich jak Dębniki oraz Ludwinów. Ta interesująca konstrukcja została wzniesiona z cegły, która prawdopodobnie pochodzi z przełomu XVII i XVIII wieku. Istnieją jednak opinie, które wskazują na wcześniejszy okres budowy, sięgający XVI wieku lub początków XVII wieku.
Pierwotna funkcja Słupa dębnickiego obejmowała rolę latarni umarłych. W przeszłości, na noc zapalano latarnię, która była podnoszona przy użyciu sznura, sygnalizując obecność na tym terenie. W późniejszym czasie, wewnątrz wnęki kapliczki umieszczono figurkę Chrystusa Frasobliwego, co dodatkowo podkreśla religijny charakter tej budowli.
Lokalizacja
Kapliczka została wzniesiona prawdopodobnie jako latarnia umarłych na cmentarzu cholerycznym, który znajdował się wzdłuż trasy prowadzącej z Kazimierza do Tyńca. Ten obszar obecnie obejmuje okolice skrzyżowania ulic Twardowskiego i Bułhaka. W roku 2008 dokonano przeniesienia kapliczki w kierunku ulicy Marii Konopnickiej.
W latach 2008 i 2009 przeprowadzono prace archeologiczne, które ujawniły istnienie w tym miejscu cmentarza parafialnego, ulokowanego wokół budowli sakralnej, która najprawdopodobniej spełniała rolę dzwonnicy. Miejsce, w którym obecnie znajduje się kapliczka, jest usytuowane w centralnej części fundamentów dzwonnicy po jej rozbiórce.
Co ciekawe, cmentarz ten prawdopodobnie był związany z parafią św. Michała Archanioła, która znajduje się na Skałce.
Historia
Słup dębnicki, posiadający bogatą historię, powstał prawdopodobnie w XVI wieku lub na wstępie XVII stulecia. Władysław Łukasiewicz wskazuje, że pierwotnie stanowił on pierwszą w linii latarnię umarłych, które prowadziły do opactwa tynieckiego. Pozostałości tej linii latarń zachowały się do dzisiaj w formie słupów znajdujących się w krakowskich Pychowicach, Kostrzu, Skotnikach oraz samym Tyńcu.
Data, kiedy słup otrzymał figurę Chrystusa, a jego rola zmieniła się z latarni na kapliczkę, nie jest dokładnie znana. Warto jednak podkreślić, że do 1904 roku wnęki słupa były zdobione taflami majolikowymi, które prawdopodobnie pochodziły z XVI wieku i przedstawiały sceny Męki Pańskiej. Niestety w trakcie restauracji słupy te zostały usunięte i zniszczone, jednakże hr. Edward Starzeński zdołał je ocalić i następnie przekazał do Muzeum Narodowego w Krakowie. Podobne majoliki dekorowały również słup w Batowicach.
Istnieje także legenda, która głosi, iż w tym miejscu król Sobieski miał dokonać przeglądu wojsk. W innej wersji tej opowieści mówi się o usytuowaniu kapliczki na mogile poległych z jednej z bitew o Kraków. Warto dodać, że kapliczka przeszła gruntowny remont w 2009 roku.
Przypisy
- Emil Zaitz, Michał Zaitz: Centrum kongresowe Kraków-Dębniki: Sprawozdanie z badań archeologicznych prowadzonych na terenie cmentarza w 2009 roku. wrzesień 2009. [dostęp 14.01.2011 r.]
- K. Gacek. Nowe miejsce kapliczki przy Rondzie Grunwaldzkim. „Kurier Podwawelski”. 168, s. 8, październik 2008 r.
- Emil Zaitz, Michał Zaitz: Sprawozdanie z badań archeologicznych prowadzonych w 2008 roku na terenie planowanej budowy krakowskiego Centrum Kongresowego przy Rondzie Grunwaldzkim. wrzesień 2008 r. [dostęp 14.01.2011 r.]
- a b c Karta obiektu zabytkowego, kapliczka z Ronda Grunwaldzkiego, oprac. Genowefa Zań-Grabek; Wydział Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Departament Ochrony Zabytków w Krakowie.
- Mieczysław Fraś. Wczesnośredniowieczna osada w Krakowie na Dębnikach. „Sprawozdania z posiedzeń Komisji Naukowych Oddziału PAN w Krakowie”. 16, s. 1-3, 1973 r. PAN.
- a b c d e Jan Symior, W. Dziewoński, Paweł Czuj: Pamiątka Konsekracji Kościoła Parafii św. Stanisława Kostki Kraków-Dębniki. Kraków: Komitet Budowy Kościoła, 1938 r. [dostęp 02.02.2011 r.]
- Art Forum. [dostęp 13.01.2011 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Obiekty religijne":
Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie | Budynek Seminarium Duchownego na Wawelu | Dom Katedralny na Wawelu | Arcybractwo Męki Pańskiej | Mykwa Wielka w Krakowie | Beczka (duszpasterstwo akademickie)Oceń: Słup dębnicki