AZS-AWF Kraków (wioślarstwo)

---

Historia

Okres do końca I wojny światowej

W 1909 roku z inicjatywy studentów w Krakowie powstał Akademicki Związek Sportowy, a w ramach tego organizacji wyłoniła się chęć utworzenia sekcji wioślarskiej. Została ona formalnie zarejestrowana na wiosnę 1911 roku. Już dwa lata później, 15 maja 1912 roku, ustanowiono przystań, która została wybudowana na działce przylegającej do pałacu hr. Lasockich. Na sfinansowanie tego przedsięwzięcia oraz zakupu pierwszych wyczynowych łodzi, znacząco wpłynęli profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego, w tym Odo Bujwid.

Początkowo sekcja koncentrowała się na działalności turystycznej wioślarskiej. Hełm w zawodach ograniczał brak własnych łodzi sportowych, jednak debiut AZS Kraków w regatach krakowskich miał miejsce już w 1912 roku, gdzie triumfowali w kategorii sześciowiosłówek.

Niestety, wybuch I wojny światowej na długi czas zablokował działalność sekcji. Przystań przekształcono w koszary, a sprzęt w dużej części został zniszczony. Pęd do działania, mimo trudnych warunków, sprawił, że treningi wznowiono już w 1916 roku, a w 1917 roku członkowie sekcji uczestniczyli w lokalnych zawodach. W 1918 roku rozpoczęto budowę nowego miejsca na przystań nad Wisłą, pomiędzy Mostem Zwierzynieckim a Wawelem, ponieważ dotychczasowa lokalizacja nie była najlepiej usytuowana, co utrudniało dostęp do rzeki.

Nowa przystań została uroczyście otwarta 14 lipca 1918 roku.

Dwudziestolecie międzywojenne

W momencie odzyskania przez Polskę niepodległości, AZS Kraków stanowił jeden z bardziej dynamicznych klubów wioślarskich w kraju, z blisko 100 członkami sekcji. Mimo zawirowań wojennych, organizacja przetrwała i została przyjęta do Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich w 1919 roku. Jednakże występy na zawodach były utrudnione z powodu kwestii finansowych.

Aby wziąć udział w pierwszych mistrzostwach Polski w 1920 roku, zawodnicy spłynęli łodzią z Krakowa do Warszawy, skąd ich łódź musiała być transportowana statkiem do Brdyujścia. W tym czasie kierownikiem sekcji był Walery Goetel. Większość wioślarzy pochodziła ze środowiska akademickiego, głównie z Uniwersytetu Jagiellońskiego, w tym także kobiety, które brały udział w rywalizacji, jednak bez szczególnych osiągnięć.

W miarę upływu czasu, w miarę jak warunki się poprawiały, w latach 30. zespół wyławiał grupę utalentowanych sportowców, co pozwoliło na osiągnięcie znaczących wyników zarówno w kraju, jak i za granicą. AZS Kraków skoncentrował się na dostarczaniu nowoczesnego sprzętu, a trenerem został Jan Bujwid, co przyczyniło się do natychmiastowych sukcesów klubu.

II wojna światowa

Konflikt zbrojny całkowicie wstrzymał działalność klubu. W trakcie działań wojennych straty w ludziach były tragiczne; zginęło około 50 członków, w tym wioślarze. Do nich należeli m.in. Władysław Anczyc, Antonii Bogdanowicz – zamordowani przez NKWD, oraz Adam Gadomski, który jako członek ruchu oporu poniósł śmierć w Auschwitz.

Sekcja wioślarska została przejęta przez niemiecki klub DTSG Krakau, a w styczniu 1945 roku niemieckie wojska, wycofując się przed Armią Czerwoną, wysadziły mosty na Wiśle, niszcząc infrastrukturę klubu.

Okres po II wojnie

Odbudowa AZS Kraków nastąpiła w marcu 1945 roku, gdy sekcja uzyskała nową działkę nad brzegiem Wisły i wybudowała hangar dla pozostałych łodzi. 22 lipca otwarto przystań, a wkrótce potem wzięli udział w mistrzostwach Polski. Do późnych lat 40. AZS był dominującą siłą w rywalizacji wioślarskiej.

W 1949 roku, po presji władz komunistycznych, AZS przekształcił się w Akademickie Zrzeszenie Sportowe. W nowej organizacji wioślarstwo nie miało priorytetu, a sekcja musiała działać przy AZS AGH. Mimo trudności, krakowscy wioślarze sięgnęli po drużynowe Mistrzostwo Polski w 1954 roku.

Po odwilży 1956 roku, AZS odzyskał dawną nazwę oraz autonomię. Kluby ponownie rozpoczęły działalność wyczynową, a rywalizacja rekreacyjna przeniosła się do kół uczelnianych. W drugiej połowie lat 60., a zwłaszcza po włączeniu wioślarzy klubu „Start” Kraków, AZS odnosił znaczące sukcesy na krajowej scenie oraz reprezentował Polskę na międzynarodowych zawodach.

Przełom lat 70. i 80. to czas licznych sukcesów sportowych, a w 1976 roku sekcja wioślarska została połączona z nowym klubem AZS-AWF Kraków. Kryzys lat 80. i zmiany ustrojowe w 1989 roku wpłynęły na obniżenie wyników. Mimo trudności, zatrudnienie trenera Jerzego Zycha w 1994 roku zmieniło bieg wydarzeń, zwłaszcza w wioślarstwie kobiecym, doprowadzając do sukcesów na arenie krajowej i międzynarodowej, w tym udziału w Igrzyskach Olimpijskich w 2016 roku oraz zdobywania medali na mistrzostwach świata i Europy.

Wyniki sportowe

Osiągnięcia przedwojenne

Przed wybuchem II wojny światowej zawodnicy AZS w Krakowie zajmowali czołowe miejsca w polskim wioślarstwie, stając się jednym z kluczowych klubów w Polsce. Ich trenerzy skupiali się na rywalizacji w wiosłach „krótkich”, co przyniosło im ogromne sukcesy. Klub zdobył imponujące szesnaście tytułów Mistrza Polski, co w owych czasach czyniło ich trzecim najlepiej klasyfikowanym klubem w całym kraju. Warto zaznaczyć, że tylko w niektórych rodzajach rozgrywek przyznawano tytuły Mistrzów Polski, co dodatkowo podkreśla znaczenie ich osiągnięć.

W tym okresie zasłużonym zawodnikom klubu udało się zdobyć tytuły, w tym:

• Roger Verey na jedynce – dziewięć tytułów zdobytych w latach 1931–1939,
• R. Verey z Jerzym Ustupskim na dwójce podwójnej – cztery tytuły zdobyte w latach: 1932, 1935, 1936 oraz 1939,
• J. Ustupski z M. Balickim na dwójce podwójnej – jeden tytuł z roku 1937,
• Włodzimierz Długoszewski na jedynce – dwa tytuły zdobyte w latach 1926 i 1927.

W konkurencjach mistrzowskich AZS Kraków zajmował także wysokie lokaty, zdobywając dwa drugie miejsca (1x mężczyzn w 1928 oraz 1x kobiet w 1935) i cztery trzecie miejsca (1x mężczyzn w 1925 i 1930, 2x w 1928 oraz 1x kobiet w 1934).

W międzynarodowej rywalizacji w przedwojennym okresie, zawodnicy klubu osiągnęli następujące sukcesy reprezentując Polskę:

• Brązowy medal na Igrzyskach Olimpijskich w Berlinie w 1936 – dwójka podwójna R. Verey i J. Ustupski,
• Mistrzostwa Europy:
• 1932 w Belgradzie – brązowy medal R. Vereya i J. Ustupskiego na dwójce podwójnej,
• 1933 w Budapeszcie – złoty medal R. Vereya na jedynce,
• 1934 w Lucernie – srebrny medal R. Vereya na jedynce,
• 1935 w Berlinie – złoty medal R. Vereya na jedynce oraz kolejny złoty medal na dwójce podwójnej z J. Ustupskim,
• 1937 w Amsterdamie – brązowy medal R. Vereya na jedynce,
• 1938 w Mediolanie – srebrny medal R. Vereya na jedynce.
• Złoty medal na Akademickich Mistrzostwach Świata w Warszawie – W. Długoszewski na jedynce.

W krajowych rozgrywkach, AZS Kraków brał udział od 1920 roku i był klasyfikowany od 1926 roku, a w poszczególnych latach uzyskał różne wyniki w tabelach PZTW:

1. 1926 – 8 miejsce z 14 klubów,
2. 1927 – 9 miejsce z 15 klubów,
3. 1928 – 6 miejsce z 13 klubów,
4. 1929 – nie sklasyfikowana,
5. 1930 – 15 miejsce z 22 klubów,
6. 1931 – 11 miejsce z 27 klubów,
7. 1932 – 6 miejsce z 27 klubów,
8. 1933 – 4 miejsce z 42 klubów,
9. 1934 – 12 miejsce z 41 klubów,
10. 1935 – 1 miejsce z 46 klubów,
11. 1936 – 5 miejsce z 42 klubów,
12. 1937 – 6 miejsce z 41 klubów,
13. 1938 – 12 miejsce z 44 klubów,
14. 1939 – 1 miejsce z 36 klubów.

Warto dodać, że możliwość rywalizacji uzależniona była często od liczby uczestniczących klubów w danym roku.

Osiągnięcia powojenne

Po II wojnie światowej AZS-AWF Kraków odniósł wiele sukcesów, a najważniejszym z nich jest udział siedmiu swoich zawodników w czterech różnych igrzyskach olimpijskich w latach 1952–2016. Dodatkowo, dwa zawodniczki klubowe przygotowywały się do igrzysk, chociaż zmieniły barwy klubowe na pół roku przed ich rozpoczęciem. W kontekście międzynarodowym, druga dekada XXI wieku była najbardziej znaczącym okresem w działalności sekcji.

Z danych Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich wynika, że w ostatnich latach AZS-AWF Kraków zajmował w krajowej klasyfikacji drużynowej następujące miejsca:

• 1997 – 14 miejsce na 35 sklasyfikowanych klubów,
• 1998 – 18 miejsce na 35 sklasyfikowanych klubów,
• 1999 – 11 miejsce na 32 sklasyfikowane kluby,
• 2000 – 9 miejsce na 33 sklasyfikowane kluby,
• 2001 – 11 miejsce na 33 sklasyfikowane kluby,
• 2002 – 11 miejsce na 33 sklasyfikowane kluby,
• 2003 – 10 miejsce na 34 sklasyfikowane kluby,
• 2004 – 8 miejsce na 34 sklasyfikowane kluby,
• 2005 – 10 miejsce na 36 sklasyfikowanych klubów,
• 2006 – 11 miejsce na 34 sklasyfikowane kluby,
• 2007 – 12 miejsce na 35 sklasyfikowanych klubów,
• 2008 – 10 miejsce na 37 sklasyfikowanych klubów,
• 2009 – 12 miejsce na 38 sklasyfikowanych klubów,
• 2010 – 5 miejsce na 37 sklasyfikowanych klubów,
• 2011 – 7 miejsce na 35 sklasyfikowanych klubów,
• 2012 – 4 miejsce na 35 sklasyfikowanych klubów,
• 2013 – 4 miejsce na 38 sklasyfikowanych klubów,
• 2014 – 6 miejsce na 36 sklasyfikowanych klubów,
• 2015 – 5 miejsce na 38 sklasyfikowanych klubów,
• 2016 – 4 miejsce na 37 sklasyfikowanych klubów,
• 2017 – 11 miejsce na 35 sklasyfikowanych klubów,
• 2018 – 11 miejsce na 36 sklasyfikowanych klubów.

Najwybitniejsi zawodnicy

Wciekująco w historii sekcji wioślarskiej AZS-AWF Kraków (dawniej AZS Kraków) istnieją wybitne postacie, które zdobyły uznanie nie tylko w kraju, ale również na arenie międzynarodowej. Jednym z najważniejszych zawodników był Roger Verey, uznawany za najlepszego skifistę przedwojennej Polski oraz jednego z czołowych wioślarzy na świecie. Jego osiągnięcia obejmują medal olimpijski oraz wiele tytułów mistrza Europy. Poniżej znajdują się niektóre z jego najważniejszych sukcesów:

• 1936 – Igrzyska Olimpijskie, Berlin – dwójka podwójna – brązowy medal,
• 1933 – Mistrzostwa Europy, Budapeszt – jedynka – złoty medal,
• 1935 – Mistrzostwa Europy, Berlin – jedynka – złoty medal,
• 1935 – Mistrzostwa Europy, Berlin – dwójka podwójna – złoty medal,
• 1934 – Mistrzostwa Europy, Lucerna – jedynka – srebrny medal,
• 1938 – Mistrzostwa Europy, Mediolan – jedynka – srebrny medal,
• 1937 – Mistrzostwa Europy, Amsterdam – jedynka – brązowy medal,
• 1932 – Mistrzostwa Europy, Belgrad – dwójka podwójna – brązowy medal,
• 1935 – zdobył tytuł najlepszego sportowca Polski w plebiscycie „Przeglądu Sportowego” (jedyny wioślarz, który zdobył ten tytuł),
• 22 tytuły Mistrza Polski – zarówno przed jak i po II wojnie światowej.

Inną zasłużoną postacią jest Maria Springwald, która jest medalistką olimpijską oraz mistrzynią Europy i świata. Oto niektóre z jej osiągnięć:

• 2016 – Igrzyska Olimpijskie, Rio de Janeiro – czwórka podwójna – brązowy medal,
• 2018 – Mistrzostwa Świata Seniorów, Płowdiw – czwórka podwójna – złoty medal,
• 2018 – Mistrzostwa Europy Seniorów, Glasgow – czwórka podwójna – złoty medal,
• 2017 – Mistrzostwa Świata Seniorów, Sarasota – czwórka podwójna – srebrny medal,
• 2016 – Mistrzostwa Europy Seniorów, Brandenburg – czwórka podwójna – srebrny medal,
• 2015 – Mistrzostwa Europy Seniorów, Poznań – czwórka podwójna – brązowy medal,
• 2014 – Mistrzostwa Europy Seniorów, Belgrad – czwórka podwójna – brązowy medal,
• wielokrotna mistrzyni Polski.

Warto także wspomnieć o Jerzym Ustupskim, który również jest medalistą olimpijskim i Mistrzem Europy. Jego kluczowe osiągnięcia przedstawiają się następująco:

• 1936 – Igrzyska Olimpijskie, Berlin – dwójka podwójna – brązowy medal,
• 1935 – Mistrzostwa Europy, Berlin – dwójka podwójna – złoty medal,
• 1932 – Mistrzostwa Europy, Belgrad – dwójka podwójna – brązowy medal,
• 6 tytułów Mistrza Polski.

Do grona wybitnych wioślarzy należy również Zdzisław Bromek – olimpijczyk, który był jednym z najlepszych skifistów przełomu lat 60. i 70. Jego osiągnięcia to:

• 1968 – Igrzyska Olimpijskie, Meksyk – jedynka – VII miejsce,
• trzykrotnie brał udział w mistrzostwach świata oraz czterokrotnie w mistrzostwach Europy,
• osiągnął 8 tytułów Mistrza Polski w jedynkach.

Nie można też pominąć Andrzeja Skowrońskiego, olimpijczyka z Moskwy, którego najważniejsze osiągnięcia to:

• 1980 – Igrzyska Olimpijskie, Moskwa – czwórka podwójna – VII miejsce,
• 1979 – Mistrzostwa Świata Seniorów, Bled – czwórka podwójna – VIII miejsce.

Osadę dwójki ze sternikiem, w której mieli udział Czesław Lorenc, Romuald Thomas oraz sternik Zdzisław Michalski, również można uznać za wybitną, osiągającą sukcesy na międzynarodowej arenie.

• 1952 – Igrzyska Olimpijskie, Helsinki – odpadli w repasażach,
• 1949 – Akademickie Mistrzostwa Świata, Budapeszt – złoty medal,
• 1951 – Akademickie Mistrzostwa Świata, Berlin – złoty medal.

Mniejsza sterowniczka, Maria Dzieża, zapisała się w historii wioślarstwa jako olimpijka z Moskwy w 1980 roku, osiągając wspaniałe wyniki:

• 1980 – Igrzyska Olimpijskie, Moskwa – czwórka podwójna ze sterniczką – V miejsce,
• 1981 – Mistrzostwa Świata, Monachium – czwórka podwójna ze sterniczką – VII miejsce.

Kolejną zasłużoną zawodniczką jest Maria Wierzbowska, która, po przejściu w 2016 roku do LOTTO-Bydgostii Bydgoszcz, stała się olimpijką w Rio de Janeiro, wicemistrzynią świata i Europy seniorek.

Jeszcze jedna wybitna wychowanka AZS-AWF Kraków, Anna Wierzbowska, również z najszybszymi osiągnięciami w tej samej grupie. Po przejściu do drużyny LOTTO-Bydgostii Bydgoszcz zdobyła tytuł olimpijki oraz wicemistrzyni Europy seniorek.

Ostatnią zawodniczką, którą warto wyróżnić, jest Katarzyna Wełna, medalistka mistrzostw Europy oraz zawodniczka wagi lekkiej. Oto niektóre z jej wyników:

• 2013 – Mistrzostwa Europy Seniorów, Sewilla – dwójka podwójna wagi lekkiej – brązowy medal,
• 2018 – Mistrzostwa Europy Seniorów, Płowdiw – jedynka wagi lekkiej – IV miejsce,
• 2018 – Akademickie Mistrzostwa Świata, Szanghaj – jedynka wagi lekkiej – złoty medal.

---

Oceń: AZS-AWF Kraków (wioślarstwo)

---