Władysław Marceli Anczyc, urodzony 17 października 1894 roku w Krakowie, był osobą o niezwykle bogatym życiorysie, który obejmował wiele dziedzin. Jako współwłaściciel drukarni, przyczynił się do rozwoju polskiego rynku wydawniczego, a jego pasje sięgały daleko poza tę działalność.
Był filologiem, muzykologiem oraz utalentowanym pianistą, co podkreśla jego wszechstronność i zaangażowanie w kulturę. Anczyc nie ograniczał się jednak wyłącznie do sfery sztuki; interesował się również geologią oraz był zapalonym taternikiem, co świadczy o jego miłości do gór i przygód.
Władzysław Anczyc był także działaczem sportowym i kapitanem Wojska Polskiego, co pokazuje jego patriotyczną postawę i oddanie dla kraju. Niestety, stał się ofiarą zbrodni katyńskiej, co zakończyło jego życie w tragicznych okolicznościach w kwietniu 1940 roku w Charkowie.
Życiorys
Władysław Anczyc był wnukiem znanego poety, dramatopisarza i wydawcy, a także tłumacza, Władysława Ludwika, oraz synem Wacława Zygmunta, który był drukarzem i działaczem oświatowym, a jego matką była Waleria z Heggenbergerów (1874–1941). Miał również siostrę Zofię, która żyła w latach 1897–1965 i po mężu nosiła nazwisko Trzebicka.
Władysław rozpoczął swoją edukację od studiów polonistycznych na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, a także studiował muzykę, uczęszczając m.in. do Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego pod okiem Władysława Żeleńskiego. Dodatkowo, swoje umiejętności rozwijał w lipskiej szkole drukarskiej. Warto również zaznaczyć, że był absolwentem austriackiej szkoły oficerskiej, co pozwoliło mu na służbę w armii austriackiej w trakcie I wojny światowej (1914–1918). W dniu 1 stycznia 1916 roku został mianowany podporucznikiem rezerwy artylerii fortecznej i do końca wojny, w 1918 roku, służył w pułku artylerii fortecznej nr 2.
Po zakończeniu wojny, w 1918 roku, Władysław Anczyc wstąpił do Wojska Polskiego, gdzie zajął stanowisko w Stacji Zbornej i Uzupełnień w Krakowie. Podczas działań na froncie wschodnim, m.in. w obronie Lwowa, odniósł rany. Przekazując mu stopień kapitana ze starszeństwem z dniem 1 kwietnia 1920 roku, przydzielono go do Okręgu Korpusu Nr V. W tym samym roku udało mu się uzyskać tytuł doktora muzykologii.
W późniejszych latach, w okresie 1924–1926, Władysław był zatrudniony w Bibliotece Jagiellońskiej, a w 1928 roku pełnił funkcję wiceprezesa Sekcji Taternickiej AZS w Krakowie. Jako zapalony wioślarz, aktywnie uczestniczył w działalności sekcji wioślarskiej klubu. W 1930 roku współuczestniczył w pierwszym zdobyciu północno-wschodniej grani Małego Młynarza, a pięć lat później, wspólnie z Stanisławem Krystynem Zarembą, osiągnął drugi sukces na Basztowej Przełęczy z Doliny Mięguszowieckiej, przy okazji modyfikując stopień trudności przejścia, które miało miejsce w 1905 roku, wykonane przez Zygmunta Klemensiewicza oraz Jerzego Maślankę.
W latach 1938–1939, po zmarłym ojcu, zarządzał rodzinną drukarnią. Po mobilizacji we wrześniu 1939 roku, w wyniku agresji ZSRR na Polskę, trafił do niewoli sowieckiej. Przebywał w obozie w Starobielsku, gdzie, na wiosnę 1940 roku, został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie, a jego ciało potajemnie pochowano w bezimiennej mogile zbiorowej w Piatichatkach. Obszar ten od 17 czerwca 2000 roku jest oficjalnie znany jako Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie. Władysław Anczyc figuruje na Liście Starobielskiej NKWD pod numerem 17.
Rodzina Władysława uczciła jego pamięć, umieszczając płytę na grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera PAS AB-po prawej-Drużbackich). Dnia 5 października 2007 roku, minister obrony narodowej Aleksander Szczygło, w geście uhonorowania, nadał mu pośmiertnie stopień majora, co zostało publicznie ogłoszone 9 listopada 2007 roku w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
Ordery i odznaczenia
Władysław Anczyc, jako wybitna postać, otrzymał szereg zaszczytnych odznaczeń, które świadczą o jego odwadze i oddaniu. Oto najważniejsze wyróżnienia, które mu przyznano:
- brązowy Medal Zasługi Wojskowej na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej z mieczami (Austro-Węgry),
- Krzyż Wojskowy Karola (Austro-Węgry).
Przypisy
- Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 26 [dostęp 17.10.2024 r.]
- Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 17.09.2024 r.]
- Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 26.08.2024 r.]
- Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 28.08.2024 r.]
- a b Anczyc Władysław [online], encyklopediakrakowa.pl [dostęp 11.02.2023 r.]
- a b Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], www.zck-krakow.pl [dostęp 11.02.2023 r.]
- Data miesięczna i miejsce za ankietą personalną w zbiorach Ośrodka KARTA. Miejsce to podaje również Muzeum Wojska Polskiego na podstawie tzw. ksiąg cmentarnych.
- Władysław Marceli Anczyc, Biogramy Ofiar Zbrodni Katyńskiej na stronie Muzeum Wojska Polskiego (tu z błędnym imieniem ojca: Władysław).
- Czesław Michalski, Akademicki Związek Sportowy w Krakowie. Część I. 1909-1945, Kraków 2007, ISBN 978-83-7271-412-1, s. 122.
- Anczyc Władysław Marceli, [w:] Z. i W.H. Paryscy, Wielka Encyklopedia Tatrzańska, Poronin 2004, s. 29.
- B. Chwaścinski, Z dziejów taternictwa: o górach i ludziach, Warszawa 1979, s. 178.
- Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 4.
- Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.
- Ranglisten des Kaiserlichen und Königlichen Heeres 1918. Wiedeń: 1918, s. 1346.
- a b c Ranglisten des Kaiserlichen und Königlichen Heeres 1918. Wiedeń: 1918, s. 1369.
- Encyklopedia Krakowa, red. prowadzący A.H. Stachowski, Warszawa–Kraków 2000, s. 14.
Pozostali ludzie w kategorii "Inne":
Michał Sternicki | Dagmara Bożek | Agnieszka Wiszowata | Bronisława Horowitz-Karakulska | Erwin Weber | Wiktor Medwecki | Elżbieta Tarnowska | Włodzimierz Łesyk | Karol Tendera | Jerzy Stadler | Włodzimierz Ottman | Fabian Himmelblau | Czesław Jakubowicz | Daria Werbowy | Helena Rufeisen-Schüpper | Stefan Seweryn Udziela | Szymon Julian Weryha Darowski | Zdzisław Nęcka | Andrzej Piętowski | Róża BergerOceń: Władysław Anczyc