Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Krakowie

---

Historia

Prawosławna placówka duszpasterska została założona w Krakowie w 1918 roku, jako cerkiew garnizonowa dla Wojska Polskiego. W początkowej fazie działalności, pierwsza cerkiew miała swoją siedzibę w byłej ujeżdżalni koni usytuowanej przy ulicy Lubicz. Szybko jednak przeniesiono ją do dużej sali zlokalizowanej w koszarach przy Placu Na Groblach.

Po wybuchu II wojny światowej, okupanci hitlerowscy wyrzucili parafię z jej siedziby w koszarach. W odpowiedzi na tę sytuację, natychmiast rozpoczęto poszukiwanie nowego miejsca. Wówczas zwrócono uwagę na zdewastowaną synagogę Ahawat Raim, znajdującą się przy ulicy Szpitalnej, która dotąd służyła jako stolarnia. W 1940 roku, po długich negocjacjach z nowym właścicielem, budynek został przyznany parafii prawosławnej, która przeprowadziła niezbędne przeróbki, by dostosować wnętrze synagogi do funkcji cerkiewnych.

Po zakończeniu wojny, swoje roszczenia do budynku zgłosiła Kongregacja Wyznania Mojżeszowego w Krakowie, mająca w planach przekształcenie go w synagogę garnizonową dla żydowskich żołnierzy oraz oficerów stacjonujących w Krakowie. Jednakże, roszczenia te zostały oddalone, a budynek został oficjalnie przekazany na rzecz parafii prawosławnej Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny.

Na koniec lat 60. XX wieku, z inicjatywy księdza Lachockiego oraz starosty cerkiewnego Michała Kubickiego, przystąpiono do prac remontowych i przebudowy cerkwi, które zakończono w 1984 roku. Wyremontowana świątynia została poświęcona przez metropolitę Sawę. W latach 90. na cerkiewnym refektarzu położono nową polichromię. Natomiast na przełomie 2006 roku, tuż nad drzwiami cerkwi, zamontowano kopułkę, co dodatkowo wzbogaciło jej architekturę.

W drugiej dekadzie XXI wieku, zrealizowano gruntowny remont XV-wiecznych piwnic budynku, w których planowane jest utworzenie Centrum Sztuki Sakralnej imienia Jerzego Nowosielskiego oraz Jerzego. Po zakończeniu tego etapu remontu, cerkiew uroczyście poświęcono 24 listopada 2018 roku, w obecności arcybiskupa wrocławskiego i szczecińskiego Jerzego, arcybiskupa przemyskiego i gorlickiego Paisjusza oraz biskupa łódzkiego i poznańskiego Atanazego.

Opis cerkwi

Cerkiew w Krakowie, będąca świątynią prawosławną, nie wyróżnia się na pierwszy rzut oka klasycznym wyglądem typowym dla cerkwi; jest zlokalizowana w przestrzeni kamienicy. W procesie jej adaptacji do wymogów ceremoniałów i przepisów cerkiewnych, zadbano o odpowiednie detale architektoniczne.

Bezpośrednie wejście do tej świątyni prowadzi ze schodów wielkiego holu, który pełni podwójną rolę jako kruchta oraz zachodnie wejście. W ramach przebudowy, przed schodami zbudowano ścianę ozdobioną łukowatymi otworami, którą pokryto polichromią. Dzieło to, stworzone przez Jerzego Nowosielskiego, ukazuje wizerunek Bogurodzicy otoczonej prorokami. Na pierwszym piętrze znajduje się główna nawa, a w „sali gotyckiej”, cenionej pod względem artystycznym, umieszczony jest majestatyczny ikonostas, również autorstwa Jerzego Nowosielskiego.

Wnętrze cerkwi zachwyca bogactwem ikon, które zarówno pochodzą z minionych wieków (w tym XIX w., przedstawiających św. Mikołaja i św. Serafina z Sarowa), jak i są dziełem współczesnym, w tym ikony wykonane przez Jerzego Nowosielskiego, takie jak Matka Boża, św. Jan Teolog oraz sceny z życia św. Mikołaja Cudotwórcy. W cerkwi znajduje się także Golgota, będąca dziełem wspomnianego artysty. Nad nią wiszą kopie ikon, które stworzył Stefan Wiśniewski: Matka Boża „Wszystkich Strapionych Radość” oraz przedstawienia Świętych Cyryla i Metodego.

Za ołtarzem umieszczone są witraże, które wyszły spod rąk krakowskich artystów plastyków. Na drugim piętrze świątyni zlokalizowany jest refektarz, którego polichromię stworzyli profesory Jerzy Nowosielski oraz Bogdan Kotarba, przedstawiającą chóry polskich świętych.

---

Oceń: Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Krakowie

---