Ulica Szpitalna w Krakowie

---

Historia

Nazwa ulicy Szpitalnej ma swoje korzenie w dokumentach miejskich sięgających XIV wieku, co stanowi dowód na jej długą historię. Ulica ta jest ściśle związana z grupą najstarszych szpitali krakowskich, które były prowadzone przez zakon duchaków już od XIII wieku w tej części miasta.

Przed wybuchem II wojny światowej, ulica cieszyła się dużą popularnością, szczególnie w kontekście handlu książkami. Można było tutaj znaleźć wiele antykwariatów, które były prowadzone przez żydowskie rodziny, w tym prominentne rodziny Himmelblauów oraz Seidenów.

Ważniejsze budynki

Kamienica Lamellich

Kamienica Lamellich to znaczący obiekt przy ulicy Szpitalnej, tuż przy skrzyżowaniu z ulicą Mikołajską, numer 2. Ten budynek, z bogatą historią, jest pierwszym, który rzuca się w oczy, gdy idziemy w kierunku Małego Rynku.

Dom nr 7

Znany jako „Pod Rakiem”, ten dom jest unikalny ze względu na zachowane średniowieczne godło. W czasie powstania styczniowego w 1863 roku był to punkt werbunkowy, co dokumentuje tablica pamiątkowa z 1989 roku na fasadzie budynku. Jego budowa rozpoczęła się w 1478 roku, a oryginalnie był jednopiętrowy z wysokim parterem.

Elewacja frontowa przeszła renowację w 2004 roku, odsłaniając średniowieczny portal oraz architektoniczne detale, w tym odnowione godło. W późniejszych latach dobudowano cztery piętra, zachowując unikalne reliefy aniołków nad oknami każdej kondygnacji. W latach 30-tych XX wieku w kamienicy funkcjonowały antykwariaty, a dziś mieści się tutaj zakład naprawy wiecznych piór oraz antykwariat „Rara Avis”.

Dom nr 8

Kamienica Jaroszowska jest przykładem gotyckiego stylu, który mimo wielu późniejszych przekształceń nadal zachowuje swój oryginalny portal wejściowy zakończony trójliściem.

Kamienica nr 9

Warto wspomnieć o Kamienicy Zubkiewiczowskiej, datowanej na XIV wiek, która jest jednym z najstarszych budynków w tej okolicy.

Dom nr 11

Początkowo w miejscu tym znajdowały się budynki szpitala dla osób cierpiących na choroby psychiczne, ufundowane przez biskupa Andrzeja Trzebickiego, często nazywane „Pod Łabędziem” od rodowego herbu biskupa. W 1928 roku na ich miejscu wzniesiono nowe czynszowe kamienice zaprojektowane przez architekta Wacława Krzyżanowskiego.

Dom nr 10–12

Te budynki stanowią klasztor zakonu sióstr duchaczek, który funkcjonuje do dziś.

Dom nr 14

Przy ul. Szpitalnej znajduje się Kościół św. Tomasza Apostoła w Krakowie, wzniesiony w miejsce drewnianego budynku braci polskich, który zniszczono podczas antyprotestanckich rozruchów 23 maja 1591 roku.

Dom nr 15

Budynek dawnej Komunalnej Kasy Oszczędności Miasta Krakowa został zbudowany między 1881 a 1883 rokiem, według projektu architektów Karola Borkowskiego i Karola Knausa. Obecnie mieści oddział banku Pekao, a na klatce schodowej umieszczono witraże przedstawiające alegorie Oszczędności i Dobrobytu, zaprojektowane w 1933 roku przez Józefa Mehoffera.

Dom nr 17

Budynek ten wyróżnia się późnogotyckim portalem zakończonym trójlistnym łukiem. W 1874 roku nastąpiła nadbudowa drugiego piętra, której autorem był Filip Pokutyński. Kamienica posiada również rzadko spotykaną w Krakowie neogotycką fasadę.

Dom nr 18

Znany jako „Pod Obrazem”, dawniej był klasztorem sióstr prezentek. Obecnie mieści Publiczne Liceum Ogólnokształcące Sióstr Prezentek w Krakowie oraz internat.

Dom nr 21

Początki tego obiektu sięgają 1464 roku, gdyż był ufundowany jako szpital św. Rocha dla scholarów. Obecnie jest to jedyny zachowany fragment dawnych średniowiecznych szpitalnych zabudowań, które zostały wyburzone pod koniec XIX wieku. Dom zdobiony jest krucyfiksem na fasadzie, dlatego obecnie funkcjonuje jako Dom pod Krzyżem, w którym mieszczą się pamiątki teatralne.

Dom nr 24

Kamienica należała do rodu Jordanów, a na początku XX wieku mieściła Żydowskie Towarzystwo Dobrych Dążności. Po przebudowie w 1932 roku, stała się siedzibą Żydowskiego Stowarzyszenia miłości Bliźniego i domu modlitwy. Synagoga Ahawat Raim została zniszczona przez Niemców w 1940 roku. Od 1947 roku znajduje się tutaj parafialnacerkiew prawosławna Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy.

Dom nr 26

Budowla ta pochodzi z początków XV wieku, a barokowy portal wejściowy zachował się z czasu przebudowy w XVII wieku. Ostatnia przebudowa miała miejsce w drugiej połowie XIX wieku. W tym miejscu mieszkał Wincenty Pol, co zostało upamiętnione tablicą pamiątkową nad portalem, zaprojektowaną przez Zygmunta Hendela w 1907 roku.

Kamienica nr 30

To historyczny dom zajezdny, który został zakupiony w 1834 roku przez Kacpra Pollera, który zaadaptował budynek na elegancki hotel. W 1845 i 1861 roku przeprowadzono rozbudowę, przekształcając sąsiednie kamienice w część hotelową. Ze względu na kotwicę umieszczoną na fasadzie, był znany jako hotel „Pod Złotą Kotwicą”. Obecnie nadal zarządzany jest przez przedstawicieli rodziny Pollerów.

Kamienica nr 38

Wcześniej, aż do 1896 roku, mieścił się tu budynek, gdzie Ferdynand Turliński prowadził kawiarnię zwaną „Paonem”, będącą popularnym miejscem spotkań artystów krakowskich. Obecną kamienicę zbudowano w 1912 roku według projektu architekta Teodora Hoffmana. Na dole usytuowana była kawiarnia „Teatralna”, która w latach 30-tych XX wieku ustąpiła miejsca ekskluzywnemu lokalu nocnemu „Cyganeria”. W czasie II wojny światowej obiekt stał się miejscem dla niemieckich oficerów. 22 grudnia 1942 roku dokonał się tutaj zamach przez członków żydowskich organizacji podziemnych, w wyniku którego zginął oficer Luftwaffe.

Dziś w tym miejscu znajduje się sklep spożywczy sieci „Kefirek”, a wnętrza „Cyganerii” można zobaczyć w serialu „Stawka większa niż życie”, którego część zdjęć nakręcono w oryginalnych wnętrzach lokalu.

Na koniec warto również wspomnieć o Kamienicy Raczyńskiego, która znajduje się pod adresem ul. Szpitalna 40 (ul. Pijarska 23).

---

Oceń: Ulica Szpitalna w Krakowie

---