Cerkiew Podwyższenia Krzyża Świętego to zabytkowa cerkiew greckokatolicka, która znajduje się w malowniczym Krakowie. Jest ona zlokalizowana w dzielnicy I Stare Miasto, przy ul. Wiślnej 11, na Starym Mieście.
Założona w wyjątkowym miejscu, cerkiew ta jest świadectwem bogatej historii i kultury regionu, przyciągając liczne rzesze turystów oraz miłośników architektury.
Historia
W latach 1636–1643 na obszarze Krakowa zbudowano świątynię, która początkowo pełniła funkcję kościoła św. Norberta, przeznaczonego dla sióstr norbertanek. W wyniku działań austriackich władz, które dokonały kasaty klasztorów, ten piękny obiekt sakralny został 26 lutego 1808 roku przekazany na rzecz parafii greckokatolickiej.
W 1808 roku Leon Demkowicz, który wówczas przewodził Ławry Poczajowskiej, osiedlił się w Krakowie i podjął ważną działalność duszpasterską w miejscowej parafii. W końcu XIX wieku, dzięki staraniom ówczesnego proboszcza o. Iwana Borsuka oraz zaangażowaniu parafian, w cerkwi postawiono murowany ikonostas, który zaprojektował znany artysta Tadeusz Stryjeński. Ikony do tego ikonostasu wykonał uczeń Jana Matejki, Władysław Rossowski.
W 1940 roku miało miejsce wydarzenie historyczne: odbył się ślub Stepana Bandery, lidera ukraińskich nacjonalistów, z pochodzącą z Sanoka Jarosławą Opariwśką. Jednak już w 1947 roku, w wyniku działań komunistycznych władz, parafia, która znajdowała się w dekanacie leżajskim, została zlikwidowana. Cerkiew została przekazana oo. saletynom, a ikonostas rozebrany oraz umieszczony w archiwach Muzeum Jana Matejki.
W 1998 roku parafia greckokatolicka odzyskała cerkiew, a oo. saletyni opuścili ją pod koniec 2001 roku. Dzięki wieloletnim staraniom udało się zrekonstruować i odrestaurować zabytkowy ikonostas, który został ponownie zainstalowany w cerkwi. W listopadzie 2004 roku, podczas specjalnej ceremonii, został on poświęcony przez arcybiskupa Jana Martyniaka, greckokatolickiego metropolitę przemyślo-warszawskiego.
Do świątyni prowadzą dwa wejścia: jedno z nich znajduje się przy kamiennym portalu od strony Plant, przylegając do ulicy Karola Olszewskiego, natomiast drugie usytuowane jest przy ulicy Wiślnej, które aktualnie jest użytkowane. Obok kruchty w pomieszczeniu można podziwiać ikonostas stworzony w latach 60. XX wieku przez Jerzego Nowosielskiego. Ikonostas ten był wcześniej używany w kaplicy kościoła św. Katarzyny, gdzie parafia greckokatolicka funkcjonowała od 1958 do 1998 roku.
Przypisy
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r.
- Grekokatolicy w Krakowie..., str. 422 [online], 19.06.2020 r. [dostęp 19.06.2020 r.]
- Parafia greckokatolicka pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. Archidiecezja Przemysko-Warszawska Kościoła Greckokatolickiego w Polsce. [dostęp 15.07.2014 r.]
- Ks. Józefat Iwan Skruteń ZSBW: Demkowicz (Dękowicz) Leon (1747–1824). W: Polski Słownik Biograficzny. T. V. Kraków, 1938–1946, s. 105.
Pozostałe obiekty w kategorii "Cerkwie":
Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego w Krakowie (greckokatolicka) | Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Krakowie | Parafia Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w KrakowieOceń: Cerkiew Podwyższenia Krzyża Świętego w Krakowie