Międzynarodowe Centrum Kultury

---

Historia

Międzynarodowe Centrum Kultury (MCK) rozpoczęło swoją działalność 29 maja 1991 roku, w trakcie Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (KBWE), która miała miejsce w Krakowie. To wydarzenie miało szczególne znaczenie, ponieważ po raz pierwszy po zakończeniu okresu Żelaznej Kurtyny, przedstawiciele państw Wschodu i Zachodu dyskutowali na tematy związane z kulturą i dziedzictwem. MCK było pionierską instytucją kultury nowej generacji, powstałą w Polsce z inicjatywy pierwszego niekomunistycznego rządu Tadeusza Mazowieckiego po przełomie, który nastąpił w roku 1989. Kraków wybrano na siedzibę tego instytutu, co nie było przypadkowe, biorąc pod uwagę jego status jako istotnej metropolii europejskiej od dwustu lat.

Miasto to stanowi swoiste laboratorium myśli o dziedzictwie, a jego centralne położenie w Środkowej Europie sprzyja realizacji misji związanej z wspieraniem kulturalnej integracji Europy oraz ochroną jej bogatego dziedzictwa kulturowego.

Główne pola działalności

Międzynarodowe Centrum Kultury (MCK) prowadzi swoją działalność na dwóch kluczowych obszarach, miałąc na celu dotarcie zarówno do lokalnej społeczności, jak i do odwiedzających turystów. Obie grupy stanowią podstawowych odbiorców organizowanych wystaw oraz programów edukacyjnych. Jednocześnie, MCK koncentruje się na współpracy z wyspecjalizowanymi instytucjami, badaczami, ekspertami oraz politykami, którzy na międzynarodowego forum formułują strategie dotyczące kultury oraz dziedzictwa.

Dzięki członkostwu w licznych sieciach i organizacjach kulturalnych, MCK odgrywa znaczącą rolę w międzynarodowej debacie dotyczącej ochrony dziedzictwa kulturowego. Równocześnie, angażuje lokalną społeczność do aktywnego uczestnictwa w tych debatach. Działalność centrum bukuje w Krakowie, ale nie ogranicza się jedynie do granic Polski – jego wpływ sięga także Europy Środkowej.

MCK jest narodową instytucją kultury, posiadającą charakter naukowo-badawczy, edukacyjny oraz informacyjny. W ramach swoich struktur, Instytut Dziedzictwa Europejskiego koordynuje międzynarodowe projekty badawcze i organizuje różnego rodzaju konferencje oraz seminaria, które są efektem międzynarodowej aktywności oraz zdobywanej w trakcie lat wiedzy. Dodatkowo, instytucja dysponuje jedną z najnowocześniejszych bibliotek specjalistycznych w Polsce w zakresie dziedzictwa kulturowego.

Działania edukacyjne MCK obejmują różnorodne programy towarzyszące wystawom, które są skierowane do dzieci i młodzieży, autorskie projekty dedykowane szkołom, letnie kursy międzynarodowe, badawcze seminaria oraz studia podyplomowe. Wydawane przez MCK książki i albumy w wielu językach, pozwalają dotrzeć nie tylko do polskich, ale również do zagranicznych czytelników. Program wystawienniczy Galerii MCK wprowadza publiczność w szeroki wachlarz światowej sztuki oraz architektury.

Wszystkie działania MCK opierają się na zasadzie interdyscyplinarności. Centrum operuje na wielu płaszczyznach, łącząc różne perspektywy oraz czerpiąc z osiągnięć wielu dziedzin, aby w jak najszerszym, spójnym oraz obiektywnym sposób dzielić się wiedzą na temat dziedzictwa kulturowego w skali uniwersalnej.

Wystawy

Wystawy organizowane przez MCK w Galerii Międzynarodowego Centrum Kultury stanowią fascynujący przegląd kluczowych zjawisk związanych ze sztuką oraz architekturą, ze szczególnym akcentem na epoki XIX i XX wieku. Program Galerii MCK kładzie nacisk na dziedzictwo kultur Europy Środkowej, ale także prezentuje dzieła sztuki z całej Europy oraz innych kontynentów, takich jak Ameryka, Azja czy Australia. Oferowane są różnorodne formy artystyczne, w tym malarstwo, grafika, fotografia, rzeźba, plakaty oraz innowacyjne projekty architektoniczne.

W Galerii MCK można podziwiać zarówno wystawy monograficzne, jak i kolekcje przekrojowe, które ukazują wybitne osobistości, dominujące tendencje oraz różne zbiory. W harmonogramie wystawienniczym uwzględniane są cykle stałe, obejmujące sztukę awangardy oraz wczesnego modernizmu pierwszej połowy XX wieku, polskich artystów działających za granicą, a także laureatów Grand Prix Międzynarodowego Triennale Grafiki w Krakowie. Ponadto, prezentowane są mistrzowskie grafiki pochodzące ze zbiorów Gabinetu Rycin oraz Biblioteki Polskiej Akademii Umiejętności, a także fotografie z XX wieku oraz prace wybitnych architektów działających w pierwszej połowie tegoż stulecia.

Konferencje

Międzynarodowe Centrum Kultury angażuje się w organizację specjalistycznych, interdyscyplinarnych konferencji i seminariów, które mają charakter międzynarodowy. Te wydarzenia są ściśle związane z misją badawczą instytucji, a ich tematyka koncentruje się na szeroko pojętym dziedzictwie kulturowym.

Wiele z tych konferencji realizowanych jest we współpracy z zagranicznymi organizacjami oraz instytucjami partnerskimi. Partnerzy nawiązani do tych działań to m.in.: Rada Europy, Europa Nostra, oraz Międzynarodowa Rada Ochrony Zabytków (ICOMOS).

Warto także zaznaczyć, że MCK współpracuje z takimi instytucjami jak Zentralinstitut für Kunstgeschichte w Monachium, Riksantikvaren Directoriate General for Cultural Heritage w Oslo, czy Indian National Trust for Art and Cultural Heritage (INTACH) w New Delhi. Te międzynarodowe powiązania świadczą o wysokim standardzie organizowanych wydarzeń.

Konferencje odbywają się w wyjątkowych przestrzeniach, takich jak kamienica „Pod Kruki”, ale również poza granicami kraju, w znanych miastach jak Barcelona, Sankt Petersburg czy Jerozolima.

Badania

Instytut Dziedzictwa Europejskiego realizuje misję badawczą Międzynarodowego Centrum Kultury. Organizacja ta podejmuje różnorodne inicjatywy, które mają na celu badanie dziedzictwa kulturowego. Również aktywnie uczestniczy jako partner w międzynarodowych projektach badawczych.

W szczególności, instytut zwraca uwagę na państwa członkowskie Grupy Wyszehradzkiej, jak również na kraje graniczące z Polską, co podkreśla jego zaangażowanie w badania regionalne.

IDE koordynuje między innymi program stypendialny Thesaurus Poloniae, który został powołany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Program ten jest skierowany do zagranicznych badaczy, zajmujących się tematyką kulturową, historyczną oraz dziedzictwem wielokulturowym zarówno dawnych, jak i współczesnych czasów Rzeczypospolitej, a także szeroko pojętą Europą Środkową.

Działalność w sieciach kulturalnych

Działalność Międzynarodowego Centrum Kultury opiera się na intensywnej współpracy z partnerami zagranicznymi, w tym organizacjami, instytucjami oraz specjalistami z różnych dziedzin. Dzięki przynależności do sieci kulturalnych oraz międzynarodowych organizacji, MCK ma możliwość aktywnego uczestniczenia w formułowaniu międzynarodowych regulacji prawnych związanych z kulturą.

Instytucja ta zabiera głos w ważnych dyskusjach dotyczących fundamentalnych kwestii związanych z dziedzictwem kulturowym oraz jego ochroną. Ponadto MCK nieustannie monitoruje rozwój instytucji oraz organizacji kultury, zestawiając ich dorobek w obszarze badań oraz realizowanych projektów.

Międzynarodowe Centrum Kultury jest aktywnym członkiem następujących organizacji:

• Eurośródziemnomorskiej Fundacji Dialogu Kultury im. Anny Lindh,
• European Network of Cultural Administration Training Centres,
• Culture Action Europe (działającej wcześniej jako EFAH),
• Europa Nostra,
• Culturelink Network – sieci sieci wspierającej badania i współpracę w dziedzinie rozwoju kultury,
• RIHA – Międzynarodowe Stowarzyszenie Instytutów Badawczych w dziedzinie historii sztuki.

Dodatkowo, MCK prowadzi specjalistyczny portal internetowy poświęcony sztuce i dziedzictwu w regionie, znany jako Art Historian Information from Central Europe (AHICE).

Publikacje

Międzynarodowe Centrum Kultury jest znane z wielokrotnie nagradzanych publikacji, które cieszą się uznaniem za wysoką jakość edytorską. Książki wydawane przez MCK zdobywały prestiżowe nagrody w takich konkursach jak Edycja czy Najpiękniejsze Książki Roku, co czyni je istotnym elementem wizytówki tej instytucji.

Wśród oferowanych publikacji znajdują się albumy towarzyszące wystawom, prace naukowe dotyczące dziedzictwa, w tym seria Biblioteka Europy Środka, a także publikacje powiązane z organizowanymi konferencjami i eseistyka. Prace te odzwierciedlają szeroki zakres zainteresowań oraz profesjonalizm MCK w zakresie badań i dokumentacji.

Jednym z kluczowych wydawnictw jest seria poświęcona badaniom nad sztuką oraz dziedzictwem ziem wschodnich dawnej Rzeczypospolitej, która jest wydawana od 1993 roku. Ponadto, od 2010 roku, MCK redaguje kwartalnik „Herito”, który koncentruje się na różnorodnym dziedzictwie Europy Środkowej, ukazując jego bogactwo i złożoność.

Wszystkie publikacje MCK można nabyć w księgarni znajdującej się w Galerii MCK, a także poprzez sprzedaż wysyłkową, która odbywa się za pośrednictwem internetowej księgarni instytucji. Dzięki temu, zainteresowani mają łatwy dostęp do wyjątkowych materiałów wydawanych przez MCK.

Biblioteka i Czytelnia Rolanda Bergera

Biblioteka, będąca częścią Międzynarodowego Centrum Kultury, odgrywa kluczową rolę w gromadzeniu literatury naukowej, zarówno krajowej, jak i zagranicznej, która koncentruje się na szeroko pojętym dziedzictwie kulturowym oraz nowoczesnych metodach zarządzania nim. Księgozbiór składa się z ponad 21 000 woluminów oraz około 430 tytułów publikacji ciągłych i czasopism.

W skład zbiorów wchodzi wiele dyscyplin, w tym:

• historia i teoria kultury,
• etnografia oraz tożsamość Europy Środkowej,
• sztuka,
• architektura i urbanistyka,
• literatura dotycząca mniejszości narodowych,
• dialog międzykulturowy,
• zarządzanie miastami historycznymi,
• ochrona zabytków oraz dziedzictwo kulturowe,
• relacje pomiędzy kulturą a rozwojem.

W Czytelni, która została stworzona dzięki wsparciu firmy Roland Berger Strategy Consultants, znajdują się obecnie 12 multimedialnych stanowisk dla czytelników. Umożliwiają one korzystanie z czterech zagranicznych baz danych: JSTOR, CEEOL, E-brary oraz Humanities E-book. Te zasoby elektroniczne pozwalają na swobodny dostęp do pełnych tekstów artykułów naukowych oraz książek w formie elektronicznej.

Dzięki tym bazom, można dotrzeć do cennych materiałów, które często są trudno dostępne w Polsce. Oferują one dostęp do 16 800 tytułów książek oraz artykułów opublikowanych w 870 tytułach czasopism.

Akademia Dziedzictwa

W 2001 roku powstały studia podyplomowe znane jako Akademia Dziedzictwa, ustanowione przez Międzynarodowe Centrum Kultury we współpracy z Małopolską Szkołą Administracji Publicznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Program kształcenia oferuje bogaty wachlarz wykładów oraz seminariów, które obejmują kluczowe zagadnienia ekonomiczne, prawne i społeczne, stanowiące fundamenty nowoczesnej filozofii ochrony dziedzictwa kulturowego.

Słuchacze Akademii są szkoleni w zakresie różnorodnych metod ochrony dziedzictwa kulturowego oraz sposobów zarządzania jego zasobami. Ważnym elementem programu są także warsztaty terenowe, które odbywają się w pobliżu obiektów zabytkowych, a także wyjazdowe seminaria poświęcone zagadnieniom związanym z zarządzaniem instytucjami kultury oraz obiektami dziedzictwa. Program nauczania skonstruowany jest na przestrzeni dwóch semestrów i obejmuje kilka bloków tematycznych, w tym: teoria dziedzictwa kulturowego, prawne i finansowe aspekty ochrony dziedzictwa, historia kultury i sztuki, przemysły kultury i formy udostępniania dziedzictwa, marketing, promocja i komunikacja oraz samorząd terytorialny i planowanie przestrzenne.

Główną grupą odbiorczą programu są osoby zatrudnione w służbie ochrony zabytków oraz w instytucjach kulturalnych. Kadra naukowa Akademii to specjaliści z dziedziny ochrony dziedzictwa oraz rewitalizacji historycznych zespołów zabytkowych, wśród których znajdują się dyrektorzy, kuratorzy oraz konserwatorzy zabytków i kolekcji muzealnych. Wśród osób związanych z Akademią Dziedzictwa znajdują się m.in. prof. Wojciech Bałus, prof. Jerzy Hausner, Paweł Jaskanis, prof. Andrzej Rottermund, oraz prof. Bogusław Szmygin.

W 2012 roku miała miejsce inauguracja VII edycji Akademii Dziedzictwa, w ramach której studia podjęło 27 uczestników.

Thesaurus Poloniae

Thesaurus Poloniae to unikalna inicjatywa, która realizuje trzymiesięczny program stypendialny, pod auspicjami Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP. Inicjatywa ta zyskała miano organizowanej przez Międzynarodowe Centrum Kultury.

Program, który rozpoczął swoją działalność w 2009 roku, w ciągu swoich pierwszych pięciu lat działania doczekał się już dziewięciu edycji, w których uczestniczyło łącznie czterdziestu czterech naukowców z dwudziestu czterech państw, takich jak: Armenia, Azerbejdżan, Białoruś, Chiny, Czechy, Francja, Gruzja, Hiszpania, Iran, Japonia, Kanada, Mołdawia, Niemcy, Rosja, Rumunia, Serbia, Słowacja, Ukraina, USA, Węgry, Wielka Brytania, Włochy, Litwa oraz Belgia.

Adresaci programu to zagraniczni badacze, którzy poświęcają swoje prace kulturze, historii oraz wielokulturowemu dziedzictwu Polski i Europy Środkowej. Program stypendialny przyjmuje różnorodne podejścia badawcze, skierowane zarówno do specjalistów zajmujących się zarządzaniem i ochroną dziedzictwa kulturowego, jak i do naukowców prowadzących teoretyczne badania w dziedzinach takich jak historia, socjologia, etnografia czy antropologia.

Thesaurus Poloniae jest zorganizowany w dwóch głównych kategoriach: Program Senior, skierowany do profesorów oraz wykładowców akademickich posiadających tytuł doktora, oraz Program Junior, który dedykowany jest doktorantom.

„Kamienica Pod Krukami”

„Kamienica Pod Krukami” stanowi serce Międzynarodowego Centrum Kultury, mieszczącego się przy Rynku Głównym 25. Ten budynek, mający swoją historię w centrum Krakowa, przez wieki był świadkiem kluczowych momentów w dziejach miasta. Z jego okien rozpościera się widok na renesansowe Sukiennice oraz gotycką wieżę ratuszową, co umożliwiało obserwowanie takich wydarzeń jak hołd pruski w 1525 roku, insurekcja kościuszkowska z 1794 roku, czy kondukt pogrzebowy Józefa Piłsudskiego w 1935 roku. „Pod Krukami” było miejscem hołdów składanych królom, festynów, parady oraz ceremonii państwowych, a także buntem, demonstracjami i rewolucjami, które miały miejsce w różnych okresach, w tym w 1846 roku, podczas Wiosny Ludów w 1848 roku i stanu wojennego.

Na przestrzeni wieków, kamienica ta pełniła wiele ról: od pałacu arystokratycznego, przez krakowski salon towarzyski, aż po siedzibę starosty, banku i NSDAP na Generalne Gubernatorstwo, a potem Komitetu Polskiej Partii Robotniczej. Jej transformacje obejmowały również funkcje edukacyjne, gdy działały tam szkoła tańca i księgarnia. Oficjalnie, od 1991 roku, budynek pełni rolę siedziby oraz wizytówki MCK.

Historia „Pod Krukami” sięga czasów lokacji Krakowa na prawie magdeburskim z 1257 roku. Chociaż wygląd budynku, jaki znamy dzisiaj, powstał w XIX wieku, kiedy to połączono dwie średniowieczne kamienice, laboratorium gotyckich piwnic i zachowany drewniany strop holu zachwycają swoją wyjątkowością. Z tego okresu w budynku można odnaleźć toskańską kolumnę umieszczoną na pierwszym piętrze.

Warto zauważyć, iż we wrześniu 1880 roku, kiedy w kamienicy funkcjonował Bank Galicyjski dla Handlu i Przemysłu, była to pierwsza w Krakowie budowla, która została oświetlona światłem elektrycznym. Podczas II wojny światowej, aby dostosować budynek do potrzeb NSDAP, zamknięto podwórko oraz nadbudowano czwarte piętro w oficynie, przekształcając je w salę konferencyjną.

W latach 90. XXI wieku nastąpił renesans „Pod Krukami”, kiedy to rozpoczęto dwuetapową przebudowę zgodnie z projektem krakowskiego architekta, Romualda Loeglera. Prace, które miały miejsce w latach 1998-2005, obejmowały modernizację budynku frontowego i Galerii, a także stworzenie nowoczesnego kompleksu konferencyjnego „Pod Krukami”. W kolejnych latach, między 2006 a 2008, zaadaptowano budynek oficyny, wprowadzając doń Salę Panoramiczną przykrytą szklanym dachem, z malowniczym tarasem widokowym. Na dachu sali konferencyjnej zbudowano również przeszklone Patio, co pozwoliło na rozszerzenie zespołu konferencyjnego i uzyskanie dodatkowej przestrzeni na wystawę.

---

Oceń: Międzynarodowe Centrum Kultury

---