Ratusz kazimierski w Krakowie

---

Historia

Historia Ratusza kazimierskiego sięga roku 1335, kiedy to na podstawie przywileju wydanego przez Kazimierza Wielkiego, osady znajdujące się po prawej stronie Wisły otrzymały prawa miejskie. Miasto zostało nazwane Kazimierz na cześć swojego fundatora. Wspomniany przywilej nie tylko nadał prawa, ale również określił plan urbanistyczny, którego sercem miał być kwadratowy rynek, mierzący 195 m na bok (niemal dorównujący wielkością Rynkowi krakowskiemu). Początkowo władze miejskie korzystały z drewnianego budynku, położonego obok jatek i straganów na rynku. Zaledwie w 1414 roku rozpoczęto budowę murowanego ratusza, a zostały jedynie fragmenty tej konstrukcji, które dziś możemy zobaczyć w piwnicach i na parterze budynku.

Dalsze losy ratusza obejmują przebudowę w stylu renesansowym, która miała miejsce w 1528 i po 1557 roku, gdy poszerzono go o nowe skrzydło północne oraz wieżę, na której położono stożkowy hełm. W latach 1619–1620 ratusz nabył swój charakterystyczny wygląd zewnętrzny, który z drobnymi zmianami przetrwał do 1875 roku. W tym okresie rozpoczął pracę zegar wieżowy, będący fundacją kazimierskiej Rady Miejskiej, który jest najstarszym czynnym zegarem wieżowym Krakowa. Po pożarze w 1623 roku ratusz został odnowiony, a jego bryła wzbogacona o piętro oraz attykę w formie krenelażu.

Sytuacja zmieniła się na przełomie XVIII i XIX wieku, gdy Kazimierz utracił prawa miejskie i stał się częścią Krakowa. W konsekwencji, ratusz pozbawiony swojej pierwotnej funkcji popadł w ruinę; w 1806 roku został wystawiony na licytację w celu rozbiórki. W czasach Wolnego Miasta Krakowa (1815–1846) doszło do zmniejszenia obszaru rynku kazimierskiego z powodu zabudowy ulicy Krakowskiej. Wówczas ustalono także dzisiejszą nazwę placu – Wolnica.

W 1829 roku ratusz został zaadaptowany na potrzeby szkoły przemysłowo-handlowej, a w drugiej połowie XIX wieku, po przejęciu go przez gminę żydowską, stał się siedzibą szkoły powszechnej dla młodzieży żydowskiej. W latach 1875–1876 budynek przeszedł kolejną rozbudowę według projektu Stefana Żołdaniego; wówczas zlikwidowano malowniczą przybudówkę od strony północnej oraz dobudowano nowe skrzydło, odznaczające się formami pseudo-renesansowymi.

Dzieje współczesne

W dzisiejszych czasach ratusz kazimierski w Krakowie pełni rolę kulturalną, będąc siedzibą Muzeum Etnograficznego, które zagościło w tym miejscu od 1947 roku. W latach 1962–1966 przeprowadzono szeroko zakrojone prace restauracyjne, które miały na celu przywrócenie budynkowi jego pierwotnego wyglądu, zwłaszcza od strony północnej.

Podczas renowacji na fryzie budynku umieszczono sgraffita, które zostały stworzone przez artystę Wacława Taranczewskiego. Obecnie część z nich można podziwiać po stronie wschodniej. W 1996 roku na wschodniej ścianie ratusza znalazła się tablica autorstwa Henryka Hochmana, która upamiętnia przyjęcie żydowskich uchodźców do Polski za czasów króla Kazimierza Wielkiego. Ta instalacja zastąpiła wcześniejszą płaskorzeźbę z 1906 roku, która została usunięta przez Niemców w trakcie okupacji w latach 1939–1945.

---

Oceń: Ratusz kazimierski w Krakowie

---