Ulica Pędzichów w Krakowie

Ulice i place

Ulica Pędzichów, będąca częścią urokliwego Krakowa, leży w dzielnicy I Stare Miasto, a dokładniej w malowniczym rejonie Kleparza. Ta stosunkowo krótka arteria, o długości 349 m, wspaniale łączy ulicę Słowiańską oraz Długą z ulicą Helców, tworząc istotny element komunikacyjny tego obszaru.

Historia ulicy Pędzichów sięga czasów, gdy była ona najprawdopodobniej główną drogą graniczącej z Kleparzem wsi o nazwie Pędzichów. Dowodem tego są zachowane do dzisiaj pozostałości, w tym kamień graniczny z 1782 roku, który znalazł swoje miejsce u wylotu ulicy. Istnieje kilka teorii dotyczących etymologii nazwy – może ona pochodzić od pędzenia bydła, które miało miejsce w tym rejonie, bądź być związana z miejscowymi skazańcami prowadzącymi na szubienice miejskie, których lokalizacja znajdowała się w pobliżu dzisiejszego DPS im. Helclów.

W pierwszej połowie XVIII wieku, ulica była określana jako bezimienna i opisana jako teren łączący Pędzichów z Błoniami. W roku 1785 nadano jej nazwę ulicy Pędzichowskiej, a od 1880 znana jest jako Pędzichów. Warto również wspomnieć, że fragment tej ulicy, łączący ulice Szlak i Helclów, do lat 20. XX wieku nosił nazwę ulicy Polnej.

Na przestrzeni wieków na rogu współczesnych ulic Długiej i Pędzichów znajdował się również kościół św. Walentego. Oburzony kilkukrotnie przez pożary oraz zniszczenia wojenne, był potem odbudowywany, ale ostatecznie zniknął w 1818 roku. Przed tym kościołem stała latarnia umarłych, która w późniejszym czasie przeniesiona została przed kościół św. Mikołaja.

Zabudowa

Na ulicy Pędzichów w Krakowie zlokalizowane są głównie kamienice czynszowe, jak również kilka budynków o charakterze użyteczności publicznej. Większość z tych obiektów powstała w ostatnich dwóch dekadach XIX wieku, zastępując wcześniejszą drewnianą zabudowę, która dominowała w tym rejonie.

  • ul. Pędzichów 1 (ul. Długa 29) – to kamienica czynszowa zaprojektowana przez Maksymiliana Nitscha w 1875 roku. Na elewacji od strony ul. Pędzichów wmurowany jest kamień graniczy z inskrypcją: ZNAK GRANIC MIĘDZY KLEPARZEM Y PĘDZICHOWEM 1782,
  • ul. Pędzichów 2 (ul. Długa 31) – znany jako Dom Pod Minaretem, także Dom Turecki. Kamienica zbudowana między 1883 a 1885 rokiem, a następnie w 1910 roku przebudowana przez Henryka Lamensdorfa na 3-piętrowy budynek dla ziemianina Artura Teodora Rayskiego. W budynku mieszkał jego syn, gen. bryg. pilot Ludomił Rayski – pionier polskiego lotnictwa. Na fasadzie znajduje się tablica pamiątkowa poświęcona temu wybitnemu osobowi. Na pobliskim skwerku stoi kolumna z figurą Matki Bożej, która została postawiona w 1865 roku,
  • ul. Pędzichów 5 (ul. Wróblewskiego 1–3) – to kolejna kamienica zaprojektowana przez Józefa Pokutyńskiego w 1904 roku. W przeszłości mieściła się tu Komenda Miejska Policji, a obecnie zlokalizowany jest tam Komisariat I Policji,
  • ul. Pędzichów 8 – budynek czynszowy, którego projektantem był Stefan Ertel. Powstał w 1890 roku,
  • ul. Pędzichów 11 – to obiekt byłego zakładu opiekuńczego stowarzyszenia Dom Rodzinny zaprojektowany przez Aleksandra Biborskiego w 1900 roku. Dziś pełni funkcję domu pielgrzymkowo-wycieczkowego,
  • ul. Pędzichów 13 – kolejny budynek dawnego zakładu opiekuńczego, zaprojektowany przez Piotra Kozłowskiego w latach 1896–1901. Obecnie funkcjonuje tu dom pielgrzymkowo-wycieczkowy oraz Katolickie Szkoły im. Świętej Rodziny z Nazaretu, będące częścią Katolickiego Centrum Edukacyjnego Caritas Archidiecezji Krakowskiej, w której działają szkoła podstawowa i liceum ogólnokształcące,
  • ul. Pędzichów 16-16a – Dom Prowincjalny Zgromadzenia Córek Bożej Miłości, zwany „Instytut Marji”. Budynek zaprojektował Władysław Kaczmarski w latach 1899–1900, natomiast dekorację sgraffitową wykonał Fryderyk Lachner,
  • ul. Pędzichów 18 – kamienica z 1893 roku, której projektantem był Teodor Talowski,
  • ul. Pędzichów 19 – to kolejny budynek czynszowy, zaprojektowany przez Teodora Talowskiego w 1897 roku,
  • ul. Pędzichów 20 – kamienica, także projekt Teodora Talowskiego z 1893 roku,
  • ul. Pędzichów 21 – kamienica czynszowa, stworzona przez Aleksandra Biborskiego w 1899 roku,
  • ul. Pędzichów 25-27 – biurowiec ZUS zaprojektowany przez Józefa Mitkę w latach 1936–1937. W tej okolicy, sięgającej XV wieku, znajdowały się miejskie szubienice.

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j k l m Pędzichów, [w:] Encyklopedia Krakowa, Wyd. 2 zm. i rozsz., t. 2, Kraków 2023, s. 185, ISBN 978-83-66334-92-2.
  2. Dom Prowincjalny. Zgromadzenie Córek Bożej Miłości. [dostęp 28.02.2013 r.]
  3. Kontakt. Katolickie Centrum Edukacyjne Caritas Archidiecezji Krakowskiej. [dostęp 28.02.2013 r.]

Oceń: Ulica Pędzichów w Krakowie

★★★★★
Średnia ocena:4.48 Liczba ocen:16