Antoni Chmurski

Polityka i administracja

Antoni Chmurski, urodzony 30 grudnia 1877 roku w Krakowie, to postać, która zapisała się w historii jako wybitny polski prawnik oraz konstytucjonalista. Jego życie, które zakończyło się 17 lutego 1963 roku w Józefowie koło Warszawy, było pełne zaangażowania w sprawy narodowe i niepodległościowe.

Był nie tylko akademikiem, ale również aktywnym działaczem społecznym, który stał się ważnym głosem w dążeniu Polaków do odzyskania suwerenności. Wśród jego dokonań wyróżnia się rola wydawcy w Wiedniu, gdzie starał się promować polską kulturę i informować o krajowych sprawach poprzez Wiedeński Kuryer Polski, jedyną w tamtym czasie polskojęzyczną gazetę codzienną.

Życiorys

Antoni Chmurski, urodzony w Krakowie w rodzinie mieszczańskiej, był człowiekiem, którego życie miało wiele niesamowitych zwrotów. Jego rodzicami byli Roman Chmurski oraz Anna z Morawieckich, co pozwoliło mu dziedziczyć bogate tradycje. Dziadek Antoniego, również noszący imię Antoni Chmurski, pełnił funkcję radcy w Krakowie i prowadził znaną wytwórnię mebli. Z kolei dziadek ze strony matki, Wojciech Morawiecki, był właścicielem szlacheckiego majątku Kunice i brał aktywny udział w Powstaniu Listopadowym w 1830 roku.

W atmosferze patriotyzmu, w której Antoni wzrastał, jego rodzice otworzyli dom, w którym rozwijało się życie kulturalne oraz towarzyskie. Częstymi gośćmi byli znani artyści tacy jak Jan Matejko i Stanisław Wyspiański. Córka Wyspiańskiego, Helena, dzieliła życie rodzinne z bratem Antoniego, Adamem Chmurskim.

Pasje związane z naukami prawniczymi zaszczepił mu wujek, dr Serafin Chmurski, który był ostatnim prywatnym właścicielem Zamku Pieskowa Skała. Dzięki swoim ambicjom, w 1895 roku, Antoni z odznaczeniem zdał maturę w C. K. II Gimnazjum św. Jacka w Krakowie. Po ukończeniu studiów na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego zdobył stopień doktora praw.

Kontynuował edukację, studiując ekonomię polityczną na Uniwersytecie Wiedeńskim, gdzie jednocześnie zdobywał doświadczenie w praktykach sądowych i adwokackich. Po zdaniu egzaminu adwokackiego w Wiedniu otworzył kancelarię, która była miejscem, gdzie reprezentował Polaków z Galicji oraz tych zamieszkałych w Wiedniu, aż do wybuchu I wojny światowej.

W dniu 16 sierpnia 1914 roku powstał Wiedeński Komisariat Naczelnego Komitetu Narodowego (N.K.N), w którego strukturach Antoni pełnił funkcję członka Rady Komisariatu, a następnie sekretarza prezydium. W tym samym czasie, w wrześniu, wstąpił jako ochotnik do Legionów Polskich, a decyzją Tymczasowej Rady Stanu Królestwa Polskiego został powołany z Legionów do służby w Departamencie Sprawiedliwości.

Jego aktywność w kręgach emigracyjnych okazała się niezwykle owocna. W Wiedniu założył wydawnictwo promujące patriotyzm oraz ducha niepodległości. Był także właścicielem „Wiedeńskiego Kuryera Polskiego”, który był jedyną codzienną gazetą w języku polskim, a także tygodnika „Biblioteczka Polska”, w której publikowano patriotyczną poezję, w tym dzieła takie jak „Dziady” czy „Grażyna” Mickiewicza.

19 stycznia 1915 roku, na łamach „Wiedeńskiego Kuryera Polskiego”, nawoływał do zjednoczenia: „Policzmy się i łączmy się!”. Z tej inicjatywy powstała unikatowa publikacja – Księga pamiątkowa i adresowa wygnańców wojennych z Galicyi i Bukowiny z lat 1914-1915, która zawierała listę nazwisk i adresów wygnańców. Tego samego roku wydał również „Kalendarz Legionów Polskich na Rok Pański 1915”, zawierający istotne informacje o Legionach. Zyski z wydawnictwa przeznaczał na finansowanie działalności Legionów Polskich.

Na początku 1915 roku, Antoniego oddelegowano do Delegatury Adwokatury w Warszawie, gdzie współpracował z sędzią Pohoreckim oraz adwokatami Ancem, Ponikowskim i Carem, przygotowując projekty istotnych dekretów. W dniu 18 listopada 1918 roku, tuż po odrodzeniu się państwa polskiego, został powołany przez Józefa Piłsudskiego na stanowisko zastępcy Szefa Kancelarii Cywilnej.

Po zakończeniu jego misji w Komisariacie Plebiscytowym na Górnym Śląsku, zyskał członkostwo w Polskim Komisariacie Plebiscytowym i przygotował dokument dotyczący „Księgi Nadużyć Plebiscytowych Niemieckich”. Po czasie trafił do niewoli podczas III powstania śląskiego, ale zdołał wrócić do Warszawy. Tam kontynuował karierę adwokacką, aż do momentu, gdy po II wojnie światowej był zmuszony uciekać z rodziną do Zakopanego, gdzie pracował dla Miejskiej Rady Narodowej.

Po wojnie, Antoni zajął się odbudową prawniczej społeczności w Warszawie. W latach 1946-1947 był obrońcą hitlerowskiego zbrodniarza, Gubernatora Dystryktu Warszawskiego, Ludwiga Fischera. Niestety, w wyniku sfałszowanych wyborów oraz objęcia władzy przez Bolesława Bieruta, Chmurski został uznany za wroga klasowego i odebrano mu mieszkanie w Alei Szucha.

Ostatecznie zamieszkał z rodziną w Józefowie koło Otwocka, gdzie spędził resztę swojego życia, koncentrując się na pracy naukowej. Po śmierci został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 295-6-28/29).

Prace naukowe

Antoni Chmurski jest autorem kilku znaczących prac naukowych, które wpłynęły na rozwój polskiego prawa i administracji. Poniżej przedstawiamy jego najważniejsze publikacje:

  • projekt konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej – wydane przez Kancelarię Cywilną Naczelnika Państwa w 1920 roku,
  • spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – Warszawa, 1920 rok,
  • reforma administracji – Warszawa, 1926 rok,
  • reforma Najwyższego Trybunału Administracyjnego z 1934 roku,
  • nowa konstytucja – Warszawa, 1935 rok, studium krytyczne o konstytucji styczniowej.

Przypisy

  1. Adam Redzik, Chmurski Antoni, w: Słownik biograficzny adwokatów polskich, tom III, Warszawa 2018, s. 59.
  2. Cmentarz Stare Powązki: Tarnowiczowie, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 14.06.2020 r.]
  3. Włodzimierz Suleja, Tymczasowa Rada Stanu, Warszawa 1998, s. 225.
  4. Sprawozdanie Dyrektora c. k. Gimnazyum Św. Jacka w Krakowie za rok szkolny 1895. Kraków: 1895, s. 114.

Oceń: Antoni Chmurski

★★★★★
Średnia ocena:4.67 Liczba ocen:16