Daniel Mróz

---

Życiorys

Dzieciństwo

Daniel Mróz urodził się w sercu Małopolski, w Krakowie. Był drugim synem krakowskiego dziennikarza Stanisława Mroza, który pracował w Ilustrowanym Kurierze Codziennym, codziennym tytule o dużym nakładzie, w czasach międzywojennych. Już w młodym wieku miał możliwość obserwowania kulis pracy dziennikarskiej, często towarzyszył ojcu, odwiedzając redakcję tygodnika „Na Szerokim Świecie”, gdzie Stanisław pełnił rolę redaktora. Barbara Winklowa wspomina ten czas w następujący sposób: ”…tuż za naszą ścianą, mieszkał pan redaktor Mróz, wysoki i tęgi, …[oraz jego] dwaj synowie – Daniel i Sokrates – których stawiano mi często jako przykład…”.

Młodość i lata nauki

Po ukończeniu szkoły podstawowej Daniel zdał maturę jako eksternista, nie znosząc rygorystycznych zasad panujących w gimnazjum. Następnie przez dwa lata uczył się w Państwowej Szkole Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Krakowie. Nieszczęście dotknęło go podczas II wojny światowej, kiedy to stracił oboje rodziców. Jego matka zmarła w 1940 roku, wkrótce po aresztowaniu ojca przez Gestapo, natomiast ojciec zginął w lutym 1941 roku w Auschwitz-Birkenau. W 1946 roku rozpoczął studia na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie jednym z jego nauczycieli był Marian Eile. To właśnie Eile zainspirował go do podjęcia pracy w tygodniku „Przekrój”. W 1952 roku otrzymał dyplom z wyróżnieniem z Studium Scenografii, a rok później ukończył Wydział Grafiki.

Praca w „Przekroju” i inne prace artystyczne

W latach 1951–1978 Daniel Mróz był nieodłączną częścią zespołu ilustratorów tygodnika „Przekrój”, gdzie publikował swoje rysunki oraz projektował charakterystyczną szatę graficzną pisma. Jego wkład w ten tytuł pozostawił trwały ślad, jako że projektował również okładki, z którymi związany był aż do końca swojego życia. Nie ograniczał się tylko do ilustracji w „Przekroju” — zajmował się również grafiką książkową, obejmującą okładki, ilustracje i projekty typograficzne. Współpracował z takimi pismami jak „Zebra” (początkowo „Czarno na białym”), „Ty i Ja” oraz „Młody Technik”. Ilustrował m.in. „Cyberiadę” oraz „Bajki Robotów” Stanisława Lema, jak również tworzył obrazy do dzieł Franza Kafki i Sławomira Mrożka oraz Juliusza Verne’a. Był znany z unikalnej techniki rysunku piórkiem i tuszem oraz collage’u.

Prace Daniela Mroza charakteryzowały się oryginalnym stylem, w którym przeplatały się elementy surrealizmu i groteski. Wczesne inspiracje, płynące od Maxa Ernsta, były widoczne w jego twórczości, lecz z biegiem lat zaczęła dominować absurdalność, nawiązująca do literackich tematów Mrożka i Lema. Jego ilustracje wywarły znaczący wpływ na pokolenia czytelników tych autorów, stając się integralną częścią ich dzieł, nawet w międzynarodowych wydaniach. Daniel Mróz był rozpoznawany w wielu ważnych almanachach światowych grafików, a jego wyjątkowy styl stał się wzorem dla wielu ilustratorów.

Życie prywatne

W życiu osobistym Daniel Mróz był żonaty z Aliną Nieniewską, swoją koleżanką ze studiów na Akademii Sztuk Pięknych, która była absolwentką Wydziału Tkaniny Artystycznej. Para doczekała się córki, Łucji Mróz-Raynoch, która również ukończyła ASP w Krakowie i jest grafikiem oraz autorką filmów animowanych. Przez całe życie Daniel mieszkał w urokliwym centrum starego Krakowa, gdzie stanowił jedną z barwnych postaci lokalnego krajobrazu.

Wybrane publikacje książkowe ilustrowane przez artystę

Daniel Mróz, jako utalentowany artysta, ilustrował wiele znakomitych publikacji. Poniżej przedstawiamy listę wybranych książek, które wzbogacił swoimi ilustracjami.

• Tu są bajki, Ludwik Jerzy Kern, 1953; II wyd. 1954,
• Bajki drugie, Ludwik Jerzy Kern, 1954,
• Chryzostoma Bulwiecia podróż do Ciemnogrodu, Konstanty Ildefons Gałczyński, 1954,
• Satyry, Artur Maria Swinarski, 1955,
• Do widzenia zwierzęta, Ludwik Jerzy Kern, 1956,
• Profesor Tutka i inne opowiadania, Jerzy Szaniawski, 1956; II wyd. 1960,
• Słoń, Sławomir Mrożek, 1957,
• Wesele w Atomicach, Sławomir Mrożek, 1959,
• Myśli nieuczesane, Stanisław Jerzy Lec, 1959,
• Łgarze pod Złotą Kotwicą, Jerzy Szaniawski, WL 1960,
• Mit o świętym Jerzym, Jerzy Harasymowicz, 1960,
• Fantastyczne opowieści, 1961 i WL 1975 (seria Groza i Fantastyka),
• Posłanie z Piątej Planety, Zbiór opowiadań SF, Nasza Księgarnia 1964,
• Cyberiada, Stanisław Lem, WL 1965 i 1972, Verba 1990,
• Wyprawa do wnętrza Ziemi, Jules Verne, Nasza Księgarnia 1959,
• Powrót do Jamy, Jan Paweł Gawlik, 1961,
• Wyłapuję szczęście z powietrza, Jan Stoberski, WL 1966,
• Onager – zbiór opowiadań rosyjskich, WL 1967,
• Opowiadania niesamowite, Aleksandr Grin, Iskry, 1971,
• Miasto mojej matki, W cieniu zapomnianej olszyny, Juliusz Kaden-Bandrowski, Nasza Księgarnia, W-wa 1971,
• Łowcy meteorów, Jules Verne, Instytut Wydawniczy Nasza Księgarnia 1973,
• Zwierzydełka, Robert Stiller, WL 1977,
• Vademecum erotomana, Jerzy Wittlin, WL 1974,
• Okładki – m.in.: Witold Gombrowicz, Bakakaj, 1957; Jerzy Harasymowicz, Wieża melancholii, 1958; Jan Stoberski, Zwierzenia durnia, 1958; Stanisław Lem, Inwazja z Aldebarana, 1959; Antoni Słomimski, Torpeda czasu, 1967; Jan Stoberski, Będę żył dalej!, 1969.

Daniel Mróz jako scenograf

Daniel Mróz, jako utalentowany scenograf, zrealizował wiele projektów współpracując z różnorodnymi teatrami. Jego prace miały miejsce w takich instytucjach jak Teatr Stary, imienia Słowackiego, Teatr Bagatela, Ludowy, Groteska w Krakowie, Ateneum, Dramatyczny, Współczesny w Warszawie, imienia Jaracza w Łodzi, Współczesny oraz Polski we Wrocławiu, a także Lubuski w Zielonej Górze, Dolnośląski w Jeleniej Górze, Śląski w Katowicach, imienia Solskiego w Tarnowie, imienia Żeromskiego w Kielcach oraz imienia Bogusławskiego w Kaliszu, a także w Teatrze Zagłębia w Sosnowcu.

Scenografie, które tworzył, były wykorzystywane w przedstawieniach znakomitych autorów, takich jak Sławomir Mrożek, Tadeusz Różewicz, Helmut Kajzar, Sofokles, Bertold Brecht, Stanisław Ignacy Witkiewicz, Miron Białoszewski, Jan Drda oraz Witold Wandurski. Jego prace były realizowane pod okiem renomowanych reżyserów, w tym Józefa Szajny, Andrzeja Witkowskiego, Helmuta Kajzara, Piotra Piaskowskiego, Ryszarda Majora, Ryszarda Żuromskiego, Jerzego Zegalskiego, Andrzeja Makowieckiego oraz Jerzego Sopoćki.

Wystawy

W twórczości Daniela Mroza można dostrzec bogaty dorobek wystawienniczy, który obejmuje zarówno prezentacje indywidualne, jak i udział w grupowych pokazach artystycznych. Poniżej przedstawiamy kluczowe wydarzenia, w których artysta brał udział:

• I Ogólnopolska Wystawa Grafiki Artystycznej i Rysunku, odbyła się w Warszawie w 1956 roku,
• „Symbolizm i surrealizm”, wystawa „Grupy Krakowskiej”, miała miejsce w Krakowie w 1958 roku,
• Wystawa „Grupy Krakowskiej” w Paryżu w 1957 roku,
• Następnie, ta sama grupa zaprezentowała swoje prace w Brukseli w 1957 roku,
• Indywidualna wystawa Mroza w Galerii „Krzysztofory” w Krakowie w 1959 roku,
• II Wystawa „Grupy Krakowskiej” – Kraków 1960,
• W 1964 roku zorganizowano indywidualną wystawę w Galerii Maya w Brukseli,
• W 1966 roku artysta ponownie zaprezentował swoje prace w Galerii „Krzysztofory” w Krakowie,
• Indywidualna wystawa w Szwecji w 1968 roku,
• W Warszwie miała miejsce wystawa indywidualna w Galerii Kordegarda w 1990 roku,
• Muzeum Historyczne m. Krakowa zorganizowało wystawę indywidualną w 1992 roku,
• Galeria Teatru 38 w Krakowie gościła Mroza w 2002 roku,
• wystawa „Rysownicy Przekroju” odbyła się w Królikarni (Warszawa) w 2004 roku,
• W 2010 roku w Krakowie miała miejsce indywidualna wystawa w Galerii Starmach,
• W 2011 roku artysta zaprezentował swoje prace w BWA Jelenia Góra,
• Wystawa ilustracji Mroza do utworów Stanisława Lema, zatytułowana „Lem ilustrowany”, miała miejsce w Galerii Książki Biblioteki Pod Atlantami w Wałbrzychu w 2011 roku,
• „Daniel Mróz” to tytuł wystawy, która odbyła się w Domu Kultury w Skale, w marcu 2012 roku,
• „Rysunki Daniela Mroza” były prezentowane w Galerii Klubu Niezależnych Działań Twórczych „Marchołt” w Katowicach w okresie kwiecień/maj 2012,
• Wystawa „Mróz i Lem”, prezentująca ilustracje do utworów Stanisława Lema, miała miejsce w Centrum Designu w Gdyni w sierpniu-październiku 2012 roku,
• Indywidualna wystawa „Rączki Daniela Mroza” odbyła się w Galerii Wydziału Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku w listopadzie 2012 roku,
• W Muzeum Historycznym Miasta Krakowa, w kamienicy Hipolitów, zorganizowano wystawę „Artyści przypomniani. Daniel Mróz” w lutym-maju 2015,
• „Nadchodzi Mróz” to tytuł wystawy w Galerii „Tymczasem”, Centrum Kultury Zamek we Wrocławiu, która odbyła się w okresie od listopada 2016 do stycznia 2017,
• „Lems Tierleben nach Mróz”, wystawa w Teatrze Państwowym w Darmstadt, w ramach festiwalu „Komet Lem”, miała miejsce od stycznia do marca 2017 roku,
• Na koniec, wystawa „Pomniki nieuczesane” miała miejsce w Galerii Artemis w Krakowie w marcu i kwietniu 2017 roku.

Monografie i film o Danielu Mrozie

Daniel Mróz, znany polski artysta, jest bohaterem wielu publikacji oraz filmów, które ukazują jego dorobek twórczy. Wśród monografii na temat Mroza można wymienić:

• Daniel Mróz, Jerzy Kwiatkowski, Wydawnictwo Literackie, Kraków, 1961 r.,
• Mróz, Mrożek, Lem i inni…, Wydawnictwo Literackie, Kraków, 1988 r.

Jednym z filmów, który przybliża postać artysty, jest krótkometrażowy obraz pt. „Idzie Mróz”, w którym uczestniczył Daniel Mróz, prezentując również swoje prace. Warto zwrócić uwagę, że artysta wykonał plansze tytułowe do tego filmu, który został wyreżyserowany przez Piotra Andrejewa. Film ma długość 21 minut i został wyprodukowany przez WFO Łódź w 1973 roku.

---

Oceń: Daniel Mróz

---