Jan Dziędziora, urodzony 21 marca 1926 roku w Krakowie i zmarły 12 marca 1987 roku w Warszawie, to niezwykle utalentowany polski malarz oraz pedagog. W swojej twórczości znaczącą rolę odegrał jako jeden z inicjatorów oraz organizatorów Ogólnopolskiej Wystawy Młodej Plastyki Arsenał, która miała miejsce w 1955 roku, współpracując z takimi osobistościami jak Marek Oberländer, Jacek Sienicki oraz Elżbieta Grabska-Wallis.
Dziędziora był laureatem Nagrody im. Jana Cybisa oraz Nagrody Solidarności, które otrzymał w 1982 roku. Jego obrazy były ukierunkowane na egzystencjalizm, często balansując pomiędzy figuracją a abstrakcją. Wśród jego najważniejszych dzieł znajdują się prace eksplorujące temat pracy w cyklu „Asfalciarze”, jak również przedstawienia figury ludzkiej w cyklu „Zbity” oraz dzieła takie jak „Postać Milcząca”, a także pejzaże namalowane w technice gwaszu.
Życiorys
Rodzina
Jan Dziędziora przyszedł na świat 21 marca 1926 roku w Krakowie, w rodzinie związanej z kolejnictwem. Jego matka, Barbara z domu Szelegieniec, oraz ojciec, Franciszek, wychowali go jako najmłodszego z czwórki dzieci. Warto zaznaczyć, że przez długie lata jego życie towarzyszyła Maryna Tyszkiewicz (1933 – 2019), utalentowana malarka, która specjalizowała się w tkaninie artystycznej oraz pełniła rolę pedagoga. Para wspólnie zajmowała się wychowaniem jej dwóch synów.
Okres wojny
W trakcie II wojny światowej Jan Dziędziora aktywnie uczestniczył w konspiracyjnych działaniach wraz ze swoją rodziną. W wieku siedemnastu lat dołączył do oddziału działającego w powiecie pińczowskim oraz na Podkarpaciu. W jednym z starć odniósł rany, jednakże jego odwaga została doceniona i odznaczony został Krzyżem Walecznych. Służbę tę pełnił w Armii Krajowej, w Zgrupowaniu „Żelbet”.
Studia
Po zakończeniu wojny Jan krótko studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie uczęszczał do pracowni Zygmunta Radnickiego. Następnie, w latach 1946-1951, kontynuował edukację na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, pracując pod okiem Aleksandra Rafałowskiego. W 1955 roku był jednym z inicjatorów Ogólnopolskiej Wystawy Młodej Plastyki „Przeciw wojnie – przeciw faszyzmowi”, znanej jako „Arsenał”. Mimo tego, że w kolejnych latach rzadko wystawiał swoje prace, pozostając na uboczu głównego nurtu życia artystycznego, w okresie 1980–1985 objął stanowisko wykładowcy na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. W latach 80. zaangażował się też w rozwój niezależnego ruchu wystawienniczego. W 1975 roku uhonorowano go Nagrodą im. Jana Cybisa.
Przypisy
- Dziędziora Jan, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 30.03.2021 r.]
- Jan Dziędziora – Życie i twórczość [online], Culture.pl [dostęp 30.03.2021 r.]
- Jan DZIĘDZIORA [online], artinfo.pl [dostęp 30.03.2021 r.]
- Jan Dziędziora „Figura i pejzaż” – Okręg Warszawski Związku Polskich Artystów Plastyków [online] [dostęp 30.03.2021 r.]
- Postać Milcząca w Galerii Browarna w Łowiczu [online], www.lowiczturystyczny.eu [dostęp 30.03.2021 r.]
- Paweł P. Smoleński, Jan Dziędziora, malarz, który nie chciał być sławny. W jego pracowni obrazy stały odwrócone do ściany [online], Gazeta Wyborcza [dostęp 30.03.2021 r.]
- Obraz stworzony na kamieniu? Niezwykłe prace Jana Dziędziora w „Domu Praczki” [online], Radio Kielce [dostęp 30.03.2021 r.]
- Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Jan Dziędziora, Posiłek [online], nigdywiecej.artmuseum.pl [dostęp 30.03.2021 r.]
- Culture.pl: NAGRODA IM. JANA CYBISA. Instytut Adama Mickiewicza, 10.08.2008 r. [dostęp 06.10.2015 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Andrzej Haliński | Seweryn Eisenberger | Bronisława Rychter-Janowska | Hanka Lewkowiczówna | Zofia Nakoneczna | Celina Klimczak | Jewgienij T. Olejniczak | Jan Stokłosa | Kazimierz Witkiewicz | Jan Nepomucen Rakowski | Maria Straszewska-Rettinger | Marcin Pietuch | Jacek Butrymowicz | Karol Teutsch | Stanisław Grolicki | Leon Dembowski (malarz) | Robert Boelke | Władysław Wałęga | Karramba | Daniel MrózOceń: Jan Dziędziora