Władysław Wałęga

---

Życiorys

Władysław Wałęga urodził się w niezamożnej rodzinie z tradycjami urzędniczymi. Jego ojciec, również imieniem Władysław, tragicznie zginął w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu, co miało ogromny wpływ na dalsze losy rodziny. Wałęga dorastał jako jedno z pięciorga dzieci. Kiedy w czasach II wojny światowej ukrywał się przed gestapo, jego matka, Józefa Kosobucka, została aresztowana i wzięta jako zakładniczka.

Po zakończeniu wojny, Władysław trafił do sierocińca, który przekształcono na dom dziecka. W tym trudnym okresie zdobywał różnorodne umiejętności, ucząc się wielu zawodów, takich jak kolejarz, piekarz czy stolarz. W 1956 roku jego próba ucieczki za granicę skończyła się umieszczeniem go w zakładzie poprawczym. Od tego momentu jego życie stało się pełne zawirowań.

W 1964 roku po raz pierwszy usłyszał wyrok więzienia, co stanowiło początek jego trudnych doświadczeń z systemem prawnym. Sytuacja ta eskalowała dramatycznie w 1971 roku, kiedy dokonał samopodpalenia na sali sądowej. To był akt desperacji, który miał zwrócić uwagę na jego ciężką sytuację życiową. W 1975 roku, dzięki amnestii, odzyskał wolność, ale stracił w tym czasie matkę, co dodatkowo pogłębiło jego problemy emocjonalne.

Po tym okresie znalazł wsparcie w osobie doktora psychologii, Andrzeja Kowala, co skłoniło go do artystycznego wyrażenia siebie, w szczególności poprzez malarstwo. W 1998 roku doświadczył poważnego urazu wielonarządowego, który wpłynął na jego zdrowie psychiczne. W rezultacie pojawiły się łagodne zaburzenia poznawcze, głównie związane z uwagą i pamięcią, a także zmiana w jego stylu malowania.

Dzięki wieloletniej rehabilitacji prowadzonej przez prof. Marię Pąchalską, Wałęga nie tylko odzyskał zdrowie, ale stał się również inspiracją dla wielu innych artystów borykających się z podobnymi urazami. Jego twórczość znalazła miejsce w podręcznikach światowej neurologii, co podkreśla jej znaczenie. W ostatnich latach współpracował z Polskim Towarzystwem Neuropsychologicznym, uczestnicząc w krajowych oraz międzynarodowych kongresach, organizując przy tym wystawy swoich dzieł.

Za swoje osiągnięcia oraz działalność na rzecz innych, został uhonorowany licznymi wyróżnieniami, w tym Virtuti Medicinali w 2012 roku oraz Nagrodą Kopernika w 2017 roku. W 2021 roku zdobył tytuł jednej z najbardziej wpływowych osobowości w kategorii kultura w rankingu Gazety Krakowskiej.

Wybrane wystawy indywidualne

W dorobku artystycznym Władysława Wałęgi znajdują się liczne indywidualne wystawy, które ukazują jego rozwój twórczy oraz różnorodność podejmowanych tematów. Oto niektóre z nich:

• 1976: Ośrodek Kultury Kraków Podgórze oraz Państwowy Szpital im. J. Babińskiego w Krakowie,
• 1982: Stara Prochownia w Warszawie,
• 1985: Muzeum Okręgowe w Radomiu,
• 1987: Nowohuckie Centrum Kultury w Krakowie,
• 1999: Galeria Stańczyk – Malarstwo W. Wałęgi w Krakowie,
• 2000: Galeria Sienna 5 – Krakowska Fundacja Hamlet – wystawa malarstwa w Krakowie,
• 2004: Galerie d’Art – Naif – Władysław Wałęga – Malarstwo w Krakowie,
• 2008: Wystawa retrospektywna „Lądowanie Wyobraźni” – Malarstwo Władysława Wałęgi w Radomiu,
• 2013: Kamieniołom im. JPII w Krakowie,
• 2014: Byt niebytu – Galeria Sztuki Pogranicza – Muzeum Śląskie w Katowicach,
• 2015: Obrazy wyobraźni – Kujawsko–Pomorskie Centrum Kultury oraz Galeria ICB w Bydgoszczy,
• 2017: Obrazy wyobraźni 2 – Związek Polskich Artystów Plastyków w Gdańsku.

Wybrane wystawy zbiorowe

W twórczości Władysława Wałęgi szczególne miejsce zajmują wystawy zbiorowe, które miały miejsce na przestrzeni wielu lat. Oto kluczowe z nich:

• 1976: Ośrodek Kultury – Podgórze – Kraków,
• 1983: Galeria Twórców Sztuki Ludowej i Nieprofesjonalnej – Szentendnek – Budapeszt – Węgry,
• 1985: Muzeum Okręgowe – „Talent pasja intuicja” – Radom,
• 1986: Sztuka nieprofesjonalna ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Radomiu – Toruń,
• 1987: I triennale Art. Brut – Legnica,
• 1987: Polska Sztuka Nieprofesjonalna – Lwów,
• 1987: Polska Sztuka Nieprofesjonalna – Bratysława,
• 1990: II Międzynarodowy Festiwal Sztuki Nieprofesjonalnej – Paryż,
• 1993: Państwowa Galeria Sztuki – „Przerażenie i ukojenie” – Płock,
• 1993: Festiwal Bardzo Szczególnych Sztuk – Katowice,
• 1993: Samotne wyspy wyobraźni – Einsame Traumwelten – Niemcy,
• 1994: Światowe Triennale Sztuki Innej Insita – Bratysława,
• 2001: Artyści Galerii Pod Czwórką – Lublin,
• 2002: Impresje artystyczne – Kraków,
• 2002: „Blind walk” – Kolonia Niemcy,
• 2013: Galeria Sztuki – Włocławek,
• 2013: Muzeum Płock,
• 2013: Muzeum Nikifora w Krynicy Zdroju oddział MO w Nowym Sączu – Sztuka Art Brut ze zbiorów Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu – 18.10.2013,
• 2015: Państwowa Galeria Sztuki Sopot,
• 2016: Państwowe Muzeum Etnograficzne Warszawa,
• 2018: Wystawa „Sztuka zwana naiwną” Miejska Galeria Sztuki, Galeria Willa Łódź,
• 2019: Wystawa „Dwa bieguny polskiego surrealizmu i realizmu magicznego – Ronowski\Wałęga” Warszawa,
• 2020: Wystawa „Między Niebem a Ziemią”, Stacja Badawcza Outsider Art, Kraków,
• 2021: „Oblicza Art Brut”, Kujawsko-Pomorskie Centrum Kultury w Bydgoszczy.

W latach osiemdziesiątych artysta aktywnie uczestniczył w plenerach malarskich oraz wystawach zorganizowanych na Węgrzech, w Brukseli, Niemczech oraz Belgii.

Nagrody i wyróżnienia

Władysław Wałęga otrzymał wiele wyróżnień i nagród za swoje osiągnięcia artystyczne na przestrzeni lat. Oto niektóre z nich:

• 1983: stypendium Ministerstwa Kultury i Sztuki przyznane 9 marca 1983,
• 1993: nagroda podczas Festiwalu Bardzo Szczególnych Sztuk, który odbył się 6 grudnia 1993 roku w Katowicach,
• 1998: Ocean Wyobraźni – wyróżnienie w Krakowie,
• 2002: wyróżnienie przyznane podczas warsztatów malarskich Fundacji Hamlet w Krakowie,
• 1996: II nagroda w 1. Ogólnopolskim konkursie malarskim im. Teofila Ociepki – ekspozycja miała miejsce w listopadzie,
• 1998: wyróżnienie podczas 2. Ogólnopolskiego konkursu malarskiego im. Teofila Ociepki – ekspozycja w październiku i listopadzie,
• 2000: II nagroda w 3. Ogólnopolskim konkursie malarskim im. Teofila Ociepki – wystawa odbyła się w październiku i listopadzie,
• 2006: I nagroda w 6. Ogólnopolskim konkursie malarskim im. Teofila Ociepki – ekspozycja miała miejsce w październiku i listopadzie,
• 2008: II nagroda w 7. Ogólnopolskim konkursie malarskim im. Teofila Ociepki – wystawa odbyła się od listopada do grudnia,
• 2010: nagroda w 8. Ogólnopolskim konkursie malarskim im. Teofila Ociepki – ekspozycja miała miejsce od listopada do grudnia,
• 2013: wyróżnienie w 9. Ogólnopolskim konkursie malarskim im. Teofila Ociepki – ekspozycja odbyła się w styczniu i lutym,
• 2015: wyróżnienie w 10. Ogólnopolskim konkursie malarskim im. Teofila Ociepki – wystawa miała miejsce w styczniu i lutym,
• 2016: wyróżnienie w 11. Ogólnopolskim konkursie malarskim im. Teofila Ociepki – ekspozycja odbyła się w sierpniu i wrześniu,
• 2019: wyróżnienie w 12. Ogólnopolskim konkursie malarskim im. Teofila Ociepki – ekspozycja miała miejsce w maju i czerwcu.

Filmografia

W pracy artystycznej Władysława Wałęgi możemy znaleźć szereg interesujących filmów dokumentalnych, które przybliżają jego twórczość i inspiracje. Oto wybrane pozycje z jego filmografii:

• „Za szklaną szybą” – dokument z 1981 roku, zrealizowany przez ośrodek TV Warszawskiej, w reżyserii Justyny Ziółkowskiej,
• „Lądowanie wyobraźni” – film dokumentalny z 1987 roku, również stworzony przez ośrodek TV Warszawskiej, reżyseria: Justyna Ziółkowska,
• „Sztuka ludowa i naiwna – Władysław Wałęga” – dokument wydany w 2007 roku,
• „Transgresje Władysława Wałęgi” – dokumentalny film, którego premiera miała miejsce 10 grudnia 2014 roku, zrealizowany przez Ewę i Bartosza Tobołów. Film został nagrodzony Brązowym Sercem (III miejsce) na 17. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym „Kochać człowieka” w Oświęcimiu.

---

Oceń: Władysław Wałęga

---