Eryk Lipiński

Kultura i sztuka

Eryk Lipiński to postać, która znacząco wpisała się w historię polskiej sztuki i kultury. Urodził się 12 lipca 1908 roku w Krakowie, a jego życiowa droga zakończyła się 27 września 1991 roku w Warszawie. Był on nie tylko karykaturzystą, ale także satyrykiem, dziennikarzem, grafikiem oraz autorem wielu plakatów i ilustracji książkowych.

Jego twórczość obejmowała także teksty kabaretowe i felietony, które dostarczały rozrywki i refleksji na temat życia społecznego. Lipiński był także autorem książek poświęconych karykaturze i satyrze, co pokazuje jego głębokie zrozumienie tematu oraz umiejętność obserwacji otaczającego świata. Warto również zaznaczyć, że był scenografem oraz uznanym za Sprawiedliwego wśród Narodów Świata, co prawdziwie podkreśla jego wartości oraz zaangażowanie w działania na rzecz innych.

Lipiński miał duży wpływ na polską satyrę, będąc założycielem tygodnika satyrycznego „Szpilki”, który stał się jednym z najważniejszych tytułów w tej dziedzinie. Jego dziedzictwo kontynuowane jest poprzez instytucję, jaką jest Muzeum Karykatury, które skupia się na popularyzacji sztuki karykatury oraz twórczości jego i innych artystów.”

Życiorys

Eryk Lipiński, urodzony 12 lipca 1908 roku w Krakowie, był wybitną osobą, której życie i twórczość na zawsze wpisały się w historię polskiej sztuki. Pochodził z rodziny o artystycznych korzeniach, jego ojciec Teodor Rawicz Lipiński (1872–1932) był znanym malarzem i karykaturzystą, a matka, Jadwiga z Czartoryskich, również miała wpływ na jego rozwój. Po przeprowadzce do Moskwy w latach 1912/1913 zdobył swoje pierwsze artystyczne uznanie w młodym wieku. Jako sześciolatek lub w 1916 roku otrzymał III nagrodę na konkursie plakatowym „Polacy w trzech armiach zaborczych”. W 1921 roku powrócił do Polski, osiedlając się w Warszawie, gdzie uczęszczał do Gimnazjum Państwowym im. Joachima Lelewela oraz II Gimnazjum Męskim Związku Nauczycielskiego Polskiego Szkół Średnich.

Po ukończeniu edukacji w szkole średniej rozpoczął naukę w Szkole Sztuk Pięknych im. Wojciecha Gersona, a od 1933 roku kształcił się w Akademii Sztuk Pięknych, mając zaszczyt uczyć się pod kierunkiem takich mistrzów jak Tadeusz Pruszkowski, Edmund Bartłomiejczyk, Bonawentura Lenart oraz Władysław Daszewski. W 1939 roku Lipiński zakończył studia.

Jego kariera artystyczna rozpoczęła się w 1928 roku, kiedy po raz pierwszy opublikował swoje karykatury w „Pobudce”, tygodniku wydawanym przez PPS. W latach trzydziestych współpracował z różnymi gazetami i czasopismami, takimi jak „Gazeta Warszawska”, „Wiadomości Turystyczne” czy „Sygnały”. We współpracy z Zbigniewem Mitznerem w 1935 roku założył tygodnik satyryczny „Szpilki”, w którym ośmieszał antysemityzm, co doprowadziło do skazania go na trzy miesiące więzienia w zawieszeniu. Był redaktorem naczelnym „Szpilek” przez okres 1935–1937 i od 1946 do 1953 roku.

W przedwojennych latach 30. Lipiński projektował plakaty, okładki książek oraz znaki firmowe, a jego klientami byli między innymi Bracia Jabłkowscy oraz Pluton, dla których tworzył reklamy i opakowania. Uczestniczył także w Targach Poznańskich w 1937 roku, gdzie zaprezentował stoiska swoich projektów.

Niestety, jego życie w czasie II wojny światowej przybrało dramatyczny obrót. 12 sierpnia 1940 roku został zatrzymany w ramach łapanki i trafił do obozu Auschwitz, jednak udało mu się wydostać dzięki staraniom żony. Po powrocie do Warszawy zaangażował się w działalność konspiracyjną, pomagając Żydom poprzez fałszowanie dokumentów i udzielając schronienia. Lipiński i jego żona, Anna, ukrywali w swoim mieszkaniu przy ul. Puławskiej 1 poetę Wilhelma Windę oraz wiele innych osób zagrożonych śmiercią. Jego działalność ratunkowa obejmowała również pomaganie znajomym, w tym wyprowadzanie ich z warszawskiego getta.

W 1943 roku udzielił schronienia plastyczce Oldze Siemaszkowej oraz innym artystom, a jego działania były niezwykle ryzykowne. W czasie powstania warszawskiego, Lipiński, na skutek zahlania, został uwięziony w miejskim chaosie. Po wojnie zajął się pracą artystyczną w Łodzi jako kierownik artystyczny „Czytelnika” oraz był korespondentem na procesie norymberskim. W latach 1945–1948 był członkiem PPR, a od 1948 roku PZPR.

W swojej późniejszej karierze współpracował jako rysownik i ilustrator z wieloma prestiżowymi magazynami, takimi jak „Mucha” czy „Przekrój”. Jego stworzony przez lata projekt „Otek”, karykatura Ottona Axera, stał się jednym z symboli polskiej sztuki graficznej. Związany z kabaretem „Dudek”, Lipiński był również scenografem oraz autorem tekstów.

W 1966 roku Lipiński stał się inicjatorem I Międzynarodowego Biennale Plakatu w Warszawie, a w 1978 roku założył Muzeum Karykatury, które prowadził aż do swojej śmierci w 1991 roku. W 1987 roku założył Stowarzyszenie Polskich Artystów Karykatury, gdzie pełnił funkcję prezesa. Angażował się również w działania na rzecz kultury żydowskiej w Polsce, będąc jednym z założycieli Społecznego Komitetu Opieki nad Cmentarzami i Zabytkami Kultury Żydowskiej w Polsce, gdzie był aktywny jako prezes.

Zmarł w Warszawie, a jego miejsce spoczynku znajduje się nacmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A3 tuje-1-36), gdzie spoczywa jako wielki artysta i człowiek, który w trudnych czasach okazał się prawdziwym bohaterem.

Życie prywatne

W dniu 14 lipca 1938 roku, Eryk Lipiński poślubił Annę Gosławską-Lipińską. To małżeństwo zakończyło się rozwodem w latach 50-tych. Z tego związku urodziła się ich córka, Zuzanna, która zdobyła uznanie jako rysowniczka, graficzka i projektantka stron internetowych.

W 1955 roku Eryk Lipiński nawiązał nowy związek z Jadwigą Lipowską, z którym to związku przyszedł na świat jego syn Tomasz. Tomasz stał się znanym polskim muzykiem rockowym, który zapisał się w historii jako lider oraz współzałożyciel takich zespołów jak Brygada Kryzys oraz Tilt.

Książki

Oto wybór dzieł autorstwa Eryka Lipińskiego, które reflektują jego talent i wkład w kulturę. Kawy literackie, które noszą jego podpis, są istotnym elementem polskiej literatury.

  • 1945: Pożegnanie z Hitlerem,
  • 1965: Zefirek historii,
  • 1970: Drzewo szpilkowe,
  • 1972: erl-69 donosi,
  • 1977: Zarys dziejów karykatury polskiej, wspólnie z Hanną Górską,
  • 1983: Warszawa w karykaturze,
  • 1989: Nowy zefirek historii,
  • 1990: Pamiętniki.

Ordery i odznaczenia

Na przestrzeni swojego życia, Eryk Lipiński został uhonorowany wieloma prestiżowymi odznaczeniami. Jego dorobek w tej dziedzinie świadczy o ogromnym wkładzie w kulturę i społeczeństwo polskie.

  • Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1978),
  • Order Sztandaru Pracy II klasy (1966),
  • Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
  • Złoty Krzyż Zasługi,
  • Krzyż Oświęcimski (1987),
  • Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 (1966),
  • Medal 10-lecia Polski Ludowej,
  • Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1966),
  • Odznaka honorowa „Zasłużony dla Kultury Polskiej” (1989),
  • Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” (1978),
  • Złota Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy”,
  • Honorowa odznaka stowarzyszenia ZAiKS (1978),
  • Medal za Zasługi dla Polskiego Ruchu Olimpijskiego (1974),
  • Medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata (16 kwietnia 1991),
  • inne odznaczenia krajowe i radzieckie.

Odznaczenia te potwierdzają jego znaczącą rolę w ruchu artystycznym oraz działalności społecznej w Polsce.

Nagrody i wyróżnienia

Eryk Lipiński, znany artysta, zdobył wiele cennych nagród i wyróżnień w swojej karierze artystycznej. Poniżej przedstawiono najważniejsze z nich:

  • 1950 – przyznanie Państwowej Nagrody Artystycznej III stopnia w dziale plastyki za działalność w obszarze karykatury politycznej,
  • 1955 – otrzymanie nagrody na Ogólnopolskiej Wystawie Ilustracji, Plakatu i Drobnych Form, która odbyła się w Warszawie,
  • 1956 – zdobycie nagrody Centralnego Urzędu Kinematografii na Wystawie Plakatu Filmowego, również w Warszawie,
  • 1961 – wyróżnienie na Wystawie Plakatu z cyklu „Polskie Dzieła Plastyczne w XV-lecie PRL”,
  • 1963 – Nagroda Roku w prestiżowym konkursie na „Najlepszy Plakat Warszawy”,
  • 1965 – nagroda przyznana na Międzynarodowej Wystawie Plakatu Filmowego, która miała miejsce w Wiedniu,
  • 1966 – otrzymanie Złotej Szpilki,
  • 1972 – zdobycie Złotej Szpilki z Wawrzynem za całościowe osiągnięcia w twórczości satyrycznej,
  • 1980 – Nagroda Miasta Stołecznego Warszawy,
  • 1980 – nadanie honorowego obywatelstwa w amerykańskim mieście Nashville,
  • 1981 – tytuł „Wybitny artysta roku 1980” przyznany przez Association of American Editorial Cartoonists,
  • 1981 – Nagroda I stopnia Ministerstwa Kultury i Sztuki,
  • 1989 – Złoty Ołówek Satyrykonu ’89, przyznany za całokształt twórczości.

Upamiętnienie

W dniu 10 lipca 2002 roku Muzeum Karykatury uhonorowało swojego założyciela, Eryka Lipińskiego, nadając mu swoje imię.

W celu upamiętnienia jego osiągnięć, w Alei Gwiazd Satyrykonu, zlokalizowanej na głównym deptaku Legnicy, przy ulicy Najświętszej Marii Panny, została umieszczona tablica pamiątkowa poświęcona jego osobie.

Oceń: Eryk Lipiński

★★★★★
Średnia ocena:4.65 Liczba ocen:22