Andrzej Banach (pisarz)

Kultura i sztuka

Andrzej Banach, który przeszedł do historii jako utalentowany polski historyk sztuki, urodził się 9 czerwca 1910 roku w Krakowie. Jego życie zakończyło się 6 lutego 1990 roku w Amsterdamie, gdzie zmarł po długiej i pełnej pasji drodze życiowej.

Był nie tylko krytykiem sztuki, ale także filozofem, który zgłębiał tajniki estetyki i historii artystycznej. Jego wiedza oraz doświadczenie obejmowały różnorodne dziedziny, dzięki czemu stał się także uznawanym podróżnikiem oraz kolekcjonerem dzieł sztuki.

Życiorys

Andrzej Banach to postać, której twórczość w dużej mierze koncentrowała się na popularyzacji sztuki. Oprócz licznych artykułów, wydał również zbiór opowiadań oraz kilka powieści. Jego prace obejmują bardzo szeroki zakres tematów, w tym kwestie filozoficzne, sztuki plastyczne, kostiumy, modę, kolekcjonerstwo, teatr oraz relacje z podróży.

Szczególne zainteresowanie Banacha budziła sztuka nieprofesjonalna oraz zjawiska znajdujące się na marginesie sztuk plastycznych. W swoich publikacjach wielokrotnie odnosił się do Nikifora Krynickiego, przyczyniając się tym samym do popularyzacji twórczości tego wybitnego malarza samouka z Krynicy. Już w 1949 roku jego pierwszy artykuł o Nikiforze pojawił się w „Przekroju”, co zapoczątkowało ich wspólne działania.

Znany z licznych wizyt Nikifora u Banachów w Krakowie, artyści zainicjowali szereg wystaw dzieł malarza zarówno w Polsce, jak i za granicą. Warto dodać, że niektóre publikacje Andrzeja Banacha powstały we współpracy z jego żoną, Ellą Banachową. Banach spędził znaczną część życia w Krakowie, gdzie także najczęściej publikował, w szczególności w krakowskim Wydawnictwie Literackim.

Wracając do jego refleksji na temat kiczu, Banach traktował go jako zagrożenie oraz chorobę, co zaowocowało jedną z jego najważniejszych książek dotyczących tego tematu. W 1951 roku jego praca zatytułowana Ochrona czci i godności osobistej w kodeksie karnym polskim została objęta cenzurą i wycofana z bibliotek w Polsce.

Dodatkowo, Andrzej Banach pełnił rolę konsultanta Andrzeja Wajdy przy realizacji filmu Popioły, ukazując tym samym swoje zaangażowanie w różnorodne aspekty sztuki. Warto również wspomnieć, że w 1991 roku reżyser Jan Łomnicki stworzył film dokumentalny, poświęcony pamięci Andrzeja Banacha, co dodatkowo podkreśla jego znaczenie w świecie kultury i sztuki.

Dzieła

Andrzej Banach był autorem wielu znaczących dzieł w polskiej literaturze. W jego bogatej bibliografii można znaleźć:

  • Andrzej Banach: Nowe prawo o zmianie i ustalaniu imion i nazwisk; Wiedza Powszechna, Kraków 1946,
  • Andrzej Banach: Dziewięciu grafików; Towarzystwo Miłośników Książki, Kraków 1948,
  • Andrzej Banach: Ochrona czci i godności osobistej w kodeksie karnym polskim; Księgarnia Powszechna, Kraków 1950,
  • Andrzej Banach: O ilustracji; Tow. Miłośników Książki, Wydawnictwo M.Kot, Kraków 1950,
  • Andrzej Banach: O modzie XIX wieku; PIW, Warszawa 1957,
  • Andrzej Banach: Nikifor – mistrz z Krynicy; Wydawnictwo Literackie, Kraków 1957,
  • Andrzej Banach: Ociepka: malarz dnia siódmego; Wyd. Literackie, Kraków 1958,
  • Andrzej Banach: O snach i nowej sztuce: esej; Wyd. Literackie, Kraków 1959,
  • Andrzej Banach: Pamiątka z Krynicy; Wyd. Literackie, Kraków 1959,
  • Andrzej Banach: Polska książka ilustrowana 1800-1900; Wyd. Literackie, Kraków 1959,
  • Andrzej Banach: Historia pięknej kobiety; Wyd. Literackie, Kraków 1960,
  • Andrzej Banach: Podróże po szufladzie; Wyd. Literackie, Kraków 1960,
  • Andrzej Banach: O wdzięczności przedmiotów; Wyd. Literackie, Kraków 1962,
  • Andrzej Banach: Warszawa Cieślewskiego syna; WAiF, Warszawa 1962,
  • Andrzej Banach: Wybór maski. 11 teatrów klasycznych; Wyd. Literackie, Kraków 1962,
  • Ella i Andrzej Banachowie: Słownik mody; Wiedza Powszechna, Warszawa 1962,
  • Andrzej Banach: Hasior; Wyd. Literackie, Kraków 1964,
  • Andrzej Banach: Portret wzorowego mężczyzny; Wyd. Literackie, Kraków 1965,
  • Andrzej Banach: Les „Enfers” domaine polonais; J.-J. Pauvert, Paris 1966,
  • Andrzej Banach: Pismo i obraz; Wyd. Literackie, Kraków 1966,
  • Ella i Andrzej Banachowie: Historia o Nikiforze; Wyd. Literackie, Kraków 1966,
  • Andrzej Banach: O kiczu; Wyd. Literackie, Kraków 1968,
  • Andrzej Banach: O polskiej sztuce fantastycznej; Wyd. Literackie, Kraków 1968,
  • Andrzej Banach: Zbierajmy pieniądze; Wyd. Literackie, Kraków 1970,
  • Andrzej Banach: Lekcja z nut; Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1971,
  • Andrzej Banach: Nauka pisania; Wyd. Literackie, Kraków 1971,
  • Ella i Andrzej Banachowie – Podróż na Sycylię, czyli Koniec świata (t. 1-2); Wyd. Literackie, Kraków 1971,
  • Ella i Andrzej Banachowie: Cztery tygodnie w Japonii; Wyd. Literackie, Kraków 1973,
  • Ella i Andrzej Banachowie: Dziennik podróży po Hiszpanii; Wyd. Literackie, Kraków 1974,
  • Andrzej Banach: Erotyzm po polsku; Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1974,
  • Ella i Andrzej Banachowie: Odkrycie Amsterdamu; Wyd. Literackie, Kraków 1976,
  • Ella i Andrzej Banachowie: Ostatnia podróż; Wyd. Literackie, Kraków 1976,
  • Andrzej Banach: O potrzebie egzotyzmu; Wyd. Literackie, Kraków 1980 ISBN 83-08-00297-8,
  • Andrzej Banach: Jak kochać i nie zabić; (powieść) Wyd. Literackie, Kraków 1981 ISBN 83-08-00255-2,
  • Andrzej Banach: Nikifor; Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1984 ISBN 83-21-33006-1,
  • Andrzej Banach: Wybór maski: 11 teatrów klasycznych; Wyd. Literackie, Kraków 1984 (wyd. 2) ISBN 83-08-01093-8,
  • Andrzej Banach: Śmierć może mieć skrzydła; (powieść) KAW Kraków 1986 ISBN 83-03-01185-5,
  • Andrzej Banach: O szczęściu; Wyd. Literackie, Kraków 1988 ISBN 83-08-01923-4,
  • Andrzej Banach: Granice sztuki; Wyd. Literackie, Kraków 1988 ISBN 83-08-01690-1,
  • Andrzej Banach: Kobiety na monetach; Ossolineum, Wrocław 1988 ISBN 83-04-02655-4,
  • Andrzej Banach: Ociepka; Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1988 ISBN 83-213-3282-X,
  • Andrzej Banach: Historia pięknej kobiety; Centrum Informacyjno-Reklamowe „CIR”, Warszawa 1991 (wyd. 2),
  • Andrzej Banach: Sen miłosny; (opowiadania) Wyd. Literackie, Kraków 1992 ISBN 83-08-02339-8,
  • Ella i Andrzej Banachowie: Historia o Nikiforze; Wyd. Literackie, Kraków 2004 (wyd. 2) ISBN 83-08-03641-4,
  • Andrzej Banach: Nikifor; Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2004 (wyd. 2, reprint) ISBN 83-213-3006-1,
  • Andrzej Banach: Spotkania, Małe Wydawnictwo, Kraków 2016 ISBN 978-83-62971-15-2.

Przypisy

  1. Cenzura PRL. Wykaz książek podlegających niezwłocznemu wycofaniu 01.10.1951 r. posł. Zbigniew Żmigrodzki. Nortom: Wrocław, 2002 r., s. 4. ISBN 83-85829-88-1.

Oceń: Andrzej Banach (pisarz)

★★★★★
Średnia ocena:4.46 Liczba ocen:22