Michał Borwicz

Kultura i sztuka

Michał Maksymilian Borwicz, znany pierwotnie jako Maksymilian Boruchowicz, to postać niezwykle ważna w literaturze polskiej i żydowskiej. Urodził się 11 października 1911 roku w Krakowie, a swoją działalność artystyczną rozwijał w różnych językach, w tym polskim, jidysz i francuskim.

Debiutując na łamach prasy jako krytyk literacki w 1934 roku, Borwicz zyskał uznanie za swoje prace. Już w 1938 roku opublikował swoją pierwszą powieść zatytułowaną Miłość i rasa. W trudnym okresie lat 1939-1942, przebywał we Lwowie, gdzie w 1942 roku trafił do obozu janowskiego, przyjmując pseudonim „Ilian”. W dramatycznych okolicznościach września 1943 roku, udało mu się uciec z obozu, co było możliwe dzięki pomocy przyjaciół działających w Radzie Pomocy Żydom „Żegota”.

Po ucieczce Borwicz brał udział w działalności partyzanckiej, posługując się pseudonimem „Zygmunt”. Na jego wyraźną prośbę, w październiku tego samego roku, udało się również uratować 12-letnią Jankę Hescheles, która była autorką dzienników z obozu. Po wojnie, w latach 1945-1947, był kierownikiem Wojewódzkiej Żydowskiej Komisji Historycznej w Krakowie. Ukończył studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego.

W 1947 roku Borwicz osiedlił się w Paryżu, gdzie współpracował z Centrum Studiów Historycznych przy Związku Żydów Polskich we Francji. Publikował swoje teksty w wielu prestiżowych czasopismach takich jak „L’Arche”, „Les Nouveaux cahiers”, „Evidences”, „Kultura”, „Zeszyty Historyczne” oraz „Esprit”. W 1953 roku uzyskał stopień doktora z dziedziny socjologii na Sorbonie, a jego promotorem był Georges Gurvitch.

Wybrana twórczość

Oto zestawienie najważniejszych dzieł autorstwa Michała Borwicza, które odzwierciedlają jego wszechstronność i głęboką refleksję nad otaczającą rzeczywistością:

  • Brzozowski i Malraux (szkic, Lwów 1937),
  • Fizjologia rozpaczy i nihilizmu (rozważania, Kraków 1937),
  • Miłość i rasa (powieść, Kraków 1938),
  • Uniwersytet zbirów. Rzecz o obozie Janowskim we Lwowie 1941–1944 (wspomnienia, Kraków 1946),
  • Literatura w obozie (szkice, Kraków 1946),
  • Ze śmiercią na ty (poezje, Warszawa 1946),
  • Spod szubienicy w teren (wspomnienia),
  • Aryan Papers. Buenos Aires: 3 Bände, 1955,
  • Vies interdites. Paris, Casterman, 1969,
  • Écrits des condamnés à mort sous l’occupation nazie 1939–1945 (Paris: PUF 1954; Paryż: Gallimard 1973),
  • 1000 ans de vie juive en Pologne (Association des Juifs Polonais en France. Centre d’Etudes Historique, Paryż 1957),
  • L’Insurrection du ghetto de Varsovie (Paryż: Gallimard 1974),
  • Ludzie, książki, spory. Paryż: Księgarnia polska w Paryżu, 1980,
  • Le cas de Marek Halter: jusqu’où est-il tolérable d’aller trop loin? Paris: Impr. IMPO, 1984.

Te wydania pokazują nie tylko literacką drogę Borwicza, ale również jego zaangażowanie w sprawy społeczne oraz refleksję nad historią i kulturą, z jaką przyszło mu się zmagać. Jego twórczość jest śladem istotnych problemów czasów, w których żył.

Przypisy

  1. a b Judith Lyon-Caen. Michel Borwicz: między Polską a Francją, między literaturą a historią. „Zagłada Żydów. Studia i Materiały”. 13, s. 261–274, 2017 r.
  2. Borwicz (Michel). Écrits des condamnés à mort sous l’occupation allemande 1939–1945. Étude sociologique, thèse de doctorat, Lettres, Paris, 1953 r.

Oceń: Michał Borwicz

★★★★★
Średnia ocena:4.91 Liczba ocen:25