Irena Kaniewska (pilot)

---

Życiorys

Irena Kaniewska przyszła na świat w rodzinie prawnika Wilhelma Bronisława Kahla (1884–1953) oraz Zofii z Wątróbskich. Już w 1933 roku zdała maturę w Gimnazjum im. J. Kowalczyka w Warszawie, co otworzyło jej drogę do dalszej edukacji na Politechnice Warszawskiej, na Wydziale Mechanicznym.

W trudnych czasach II wojny światowej, od 1940 roku, kontynuowała swoje studia na tajnych kursach, które były prowadzone przez wykładowców tej uczelni. Uzyskanie dyplomu inżyniera miało miejsce 28 września 1941 roku. W tym samym roku zmieniła także swój stan cywilny, wychodząc za mąż za Feliksa Kaniewskiego. Niestety wojna nie oszczędziła jej: od 1942 roku pracowała jako robotnica w rozlewni wódek, a po upadku powstania warszawskiego została deportowana do obozu pracy przymusowej w Berlinie. W styczniu 1945 roku, w obozie koncentracyjnym Buchenwald, zginął jej mąż.

W maju 1945 roku powróciła do Polski, a już w czerwcu tego samego roku rozpoczęła pracę w Państwowym Monopolu Spirytusowym w Żyrardowie. Od sierpnia 1946 roku rozpoczęła pracę jako inżynier projektant w dyrekcji tego monopolu w Warszawie, by następnie, od 1 października 1946 roku, zająć się projektowaniem w Instytucie Szybownictwa w Bielsku. W tym samym okresie odbyła także szkolenie lotnicze w Cywilnej Szkole Pilotów i Mechaników.

W 1952 roku otrzymała Nagrodę Państwową III stopnia (zespołową) za stworzenie konstrukcji różnych modeli szybowców, takich jak „Mucha”, „Jastrząb”, „Nietoperz”, „Sęp”, „Kaczka” oraz „Jaskółka”. Dwa lata później, w 1954 roku, objęła stanowisko kierownika Sekcji Prototypów SZD, angażując się także w działalność społeczną, przewodnicząc komisji współzawodnictwa oraz działając w Naczelnej Organizacji Technicznej w Bielsku-Białej.

Od 1 października 1954 roku pracowała jako starszy asystent w Instytucie Lotnictwa w Warszawie, gdzie prowadziła badania związane z wytrzymałością i dynamiką szybowców. Była także aktywna w zakresie konstrukcji celów latających oraz współtworzyła przepisy budowy sprzętu lotniczego. W marcu 1956 roku zdobyła III nagrodę na konkursie na szybowiec szkolny za projekt oznaczony godłem „Wróbel”.

W dniu 1 września 1957 roku zdobyła tytuł naukowy adiunkta w Instytucie Lotnictwa w Warszawie. Sprawy naukowe doprowadziły do obrad Kolegium Naukowego Zakładu Wytrzymałości w październiku 1961 roku, które zaopiniowało jej dorobek naukowy, w tym:

• program prób statycznych prototypu samolotu TS-11 Iskra,
• studium pracy sworzni w drewnie,
• dokumentację obliczeniową i konstrukcyjną szybowca IS-5 Kaczka,
• projekt aerodynamiczny szybowca SZD-13 Wampir,
• projekt Polskich Norm,
• przepisy budowy sprzętu lotniczego, Technika Lotnicza Nr 6 z 1958,
• prace w OSTIV,
• rysunki zestawieniowe szybowców oraz cele latające.

Przewodniczącym Kolegium był Tadeusz Chyliński, a w jego składzie byli m.in.: mgr inż. Tadeusz Chyliński, mgr inż. Stanisław Mosica, Doc. inż. Tadeusz Sołtyk, mgr inż. Romuald Romicki, oraz Prof. dr inż. Kazimierz Wolski. Wszyscy pozytywnie ocenili dorobek naukowy Kaniewskiej, co pozwoliło jej w styczniu 1963 roku uzyskać stopień samodzielnego pracownika naukowo-badawczego.

W początkach swojej kariery inżynierskiej brała udział w opracowywaniu wielu szybowców, w tym:

• IS-2 Mucha,
• IS-5 Kaczka,
• Mucha bis,
• IS-4 Jastrząb,
• Mucha ter,
• SZD-9 Bocian,
• SZD-8 Jaskółka,
• SZD-10 Czapla,
• SZD-13 Wampir.

W dniu 2 października 1963 roku zginęła tragicznie w nocnym locie na skutek zderzenia z innym samolotem. Została pochowana 7 października 1963 roku na cmentarzu Parafii MB Pocieszenia w Żyrardowie (sektor A-1-7b).

Działalność sportowa i społeczna

W 1938 roku Irena Kaniewska zaczęła swoją przygodę z lotnictwem, pilotując szybowce w Miłośnie, gdzie zdobyła kategorie A i B pilota szybowcowego. W maju 1946 roku ukończyła kurs dla instruktorów szybowcowych, a następnie latem tego samego roku zrealizowała kurs pilotów samolotowych w Cywilnej Szkole Pilotów i Mechaników w Ligocie Dolnej. W grudniu tego roku zyskała członkostwo w Aeroklubie Bielskim.

W maju 1950 roku uzyskała srebrną odznakę szybowcową. W tym samym roku zajęła 5. miejsce w Samolotowym Zlocie Gwiaździstym. Natomiast w 1952 roku, podczas Regionalnych Zawodów Szybowcowych w Katowicach, zdobyła 2. miejsce, co świadczy o jej rosnących umiejętnościach w tej dziedzinie.

W 1956 roku Kaniewska uzyskała licencję pilota samolotowego II klasy. Już w marcu 1957 roku została członkinią Aeroklubu Warszawskiego. Jej umiejętności zostały docenione podczas I Konkursu Akrobacji Szybowcowej w Warszawie, gdzie zajęła 7. miejsce. W grudniu 1957 roku weszła w skład Zarządu Głównego Aeroklubu PRL.

Irena Kaniewska uczestniczyła dwukrotnie w Samolotowych Mistrzostwach Polski. W 1959 roku wystartowała z nawigatorem Wiesławą Łanecką, zajmując 23. miejsce, a w 1960 roku, w duecie z Lucyną Bajewską, uplasowała się na 16. pozycji.

Kaniewska była również niezwykle zaangażowana w akrobację lotniczą, stając się pierwszą kobietą w Polsce, która wykonała pętlę odwróconą na samolocie. Pełniła funkcje w Komisji Rewizyjnej Aeroklubu PRL oraz w lotniczej komisji egzaminacyjnej. Brała udział także w komisji sędziowskiej podczas zawodów szybowcowych i samolotowych. Dodatkowo współpracowała z Komisją Ekspertów Lotniczych RWPG i była rzeczoznawcą lotniczym w Komisji Przepisów Sprzętu Lotniczego przy Departamencie Lotnictwa Cywilnego Ministerstwa Komunikacji.

Ordery i odznaczenia

Irena Kaniewska, znana z niezwykłych osiągnięć w dziedzinie lotnictwa, została uhonorowana wieloma nagrodami i odznaczeniami, które podkreślają jej zasługi oraz oddanie w pracy. Wśród najbardziej znaczących wyróżnień znajdują się:

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (przyznany pośmiertnie w 1963 roku),
• Srebrna Odznaka Szybowcowa (przyznana w 1950 roku).

---

Oceń: Irena Kaniewska (pilot)

---