Janina Garścia


Janina Garścia, znana również pod nazwiskiem zamężnym Gressel, urodziła się 12 marca 1920 roku w Krakowie. Jej życie artystyczne i zawodowe zakończyło się 1 marca 2004 roku w tym samym mieście, które było jej miejscem urodzenia i twórczości.

Była to postać wyjątkowa, zarówno jako kompozytorka, jak i pedagog, która znacząco wpłynęła na rozwój polskiej muzyki. Jej talent i pasja do muzyki pozostawiły wspaniałe dziedzictwo w polskiej kulturze muzycznej.

Życiorys

Janina Garścia to postać, której historia muzyczna zaczyna się już w 1945 roku, kiedy to ukończyła Szkołę Muzyczną im. Władysława Żeleńskiego w Krakowie. W tym czasie uczęszczała na lekcje fortepianu, które prowadziła prof. Olga Stolfowa. Po tym etapie, kontynuowała swoją edukację, zapisując się na studia w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie, gdzie rozwijała swoje umiejętności w zakresie kompozycji pod okiem S. Wiechowicza oraz dyrygentury, u A. Malawskiego.

W 1946 roku Janina Garścia rozpoczęła swoją karierę jako nauczycielka gry na fortepianie w krakowskich instytucjach edukacyjnych. Jej pierwszym miejscem pracy była Szkoła Muzyczna im. Władysława Żeleńskiego, w której uczyła od 1946 do 1950 roku. Następnie, przez wiele lat, była związana z Szkołą Muzyczną I stopnia im. Stanisława Wiechowicza, gdzie przekazywała swoją wiedzę uczniom przez cały okres od 1951 do 1995 roku.

Dorobek kompozytorski

Janina Garścia jest autorką około 700 kompozycji, które dedykowane są dzieciom oraz młodzieży. W jej twórczości dominują utwory fortepianowe, jednakże nie ograniczała się tylko do jednego instrumentu. Obok fortepianu, komponowała również dla takich instrumentów jak wiolonczela, obój, flet prosty oraz perkusja.

Włócząc się po jej dorobku kompozytorskim, można odnaleźć oryginalne utwory napisane na cztery wiolonczele, dwa fortepiany, a także dla całej kapeli ludowej. Prace te nie tylko ukazują jej wszechstronność, ale także bogate podejście do różnych form muzycznych. W jej twórczości znajdują się również ilustracje muzyczne, utwory polirytmiczne, które z pewnością angażują młodych wykonawców.

Warto również zauważyć, że w dorobku Janiny Garści znajdują się kompozycje łączące fortepian oraz perkusję, które przeznaczone są dla jednego instrumentalisty. Jej prace często wykorzystują również nowoczesne techniki, takie jak muzyka elektroniczna i taśmy magnetofonowe, co dodatkowo wzbogaca jej twórczość.

Wybrane utwory

Janina Garścia to utalentowana kompozytorka, której twórczość wzbogaca świat muzyki dziecięcej oraz kameralnej. Oto niektóre z jej wybitnych dzieł:

  • najłatwiejsze utwory dla dzieci (1946),
  • łamigłówki (1958),
  • mała suita na dwa fortepiany (1961),
  • zrytmizowany świat na fortepian i dziecięce instrumenty perkusyjne dla jednego wykonawcy (1974),
  • impresje wioloczelowe (1981),
  • bajki dźwiękiem pisane (1994),
  • 6 ekspresyjnych miniatur (1997).

Aranżacje

Niektóre utwory Janiny Garści zostały przekształcone na aranżacje przeznaczone dla akordeonu oraz zespołu harmonijek ustnych.

Wiele z jej kompozycji, w szczególności tych na fortepian, zyskało szerokie uznanie, znajdując swoje miejsce w edukacyjnych zbiorach muzyki dziecięcej.

Wydania te pochodzą z różnych krajów, takich jak Austria, Japonia, dawna Czechosłowacja, Niemiecka Republika Demograficzna (NRD) oraz Związek Radziecki (ZSRR).

Nagrody i odznaczenia

Janina Garścia to osoba, której działania zostały docenione przez wiele instytucji. Jest laureatką nagrody resortowej I stopnia, przyznanej jej w 1973 roku, a także nagrody Prezesa Rady Ministrów, którą otrzymała w 1975 roku.

Wśród odznaczeń, które zdobyła, należy wymienić Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski z 1983 roku, Medal Komisji Edukacji Narodowej z 1979 roku oraz Złotą Odznakę miasta Krakowa, przyznaną w 1972 roku.

Upamiętnienie

Janina Garścia ma szczególne miejsce w sercu wielu miłośników muzyki, dlatego jest patronką szkół muzycznych w takich miastach jak Lubliniec, Chrzanów, Jelenia Góra oraz Tczew.

Od 1993 roku, w Stalowej Woli, odbywa się Międzynarodowy Konkurs im. Janiny Garści, który przyciąga utalentowanych pianistów z różnych zakątków świata.

Co więcej, nie można zapomnieć o jej roli w Festiwalu Polskiej Muzyki Współczesnej dla Pianistów w Lublińcu, który stanowi ważne wydarzenie kulturalne i artystyczne.

Przypisy

  1. Historia. wiechowicz.pl. [dostęp 14.02.2023 r.]
  2. X Festiwal Polskiej Muzyki Współczesnej dla Pianistów imienia Janiny Garści 9–10.04.2019 r. psm-lubliniec.com.pl. [dostęp 05.06.2020 r.]
  3. VIII Międzynarodowy Konkurs im. Janiny Garści 23–26.05.2018 r. psmstalowawola.pl.
  4. Garścia Janina [w:] Encyklopedia Krakowa, s. 233, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa - Kraków 2000 r.

Oceń: Janina Garścia

Średnia ocena:4.7 Liczba ocen:16