Kajetan Nowiński to postać, która zapisała się na kartach historii polskiego teatru. Urodził się w okolicach 1795 roku w Krakowie, co już na wstępie wskazuje na jego bliski związek z kulturalnym dziedzictwem tego miasta.
Nowiński był nie tylko utalentowanym aktorem, ale także dyrektorem teatrów prowincjonalnych, co przyczyniło się do rozwoju sztuki teatralnej w Polsce w XIX wieku.
Jego życie zakończyło się 22 kwietnia 1857 roku w Lublinie, co podkreśla jego znaczącą obecność w polskiej kulturze teatralnej.
Kariera aktorska
Kajetan Nowiński był aktorem, który swoje początki kariery związany miał z występami w teatrach krakowskim oraz wileńskim. Wkrótce po tym rozpoczął współpracę z zespołami teatrów prowincjonalnych. Pracował z Kazimierzem Skibińskim w latach 1826-1827 oraz z Janem Aśnikowskim w 1828 roku. Przez następne lata, od 1832 do 1836, ponownie pełnił rolę aktora w teatrze krakowskim.
W ciągu całego życia prowadził własny zespół, w którym występował jako aktor. Jego talent przejawiał się zarówno w rolach komediowych, jak i dramatycznych. Wśród jego niezapomnianych kreacji aktorskich wyróżniają się:
- Łukasz w „Szkoda wąsów”,
- Fortunat w „Chłopie milionowym”,
- Tarantullos w „Napoleonie w Hiszpanii”,
- Kapelan w „Damach i huzarach”,
- Judeus w „Machabeuszach”,
- Hariadyn w „Hariadyn Barbarossa czyli Zdobycie twierdzy Regio”,
- Soliman w „Roksolanie czyli Trzy sułtanki”,
- Edward Glentorn w „Sen czyli Kaplica w Glentorn”.
Zarządzanie zespołami teatralnymi
Kajetan Nowiński był niezwykle wpływową postacią na polskiej scenie teatralnej.
W 1828 roku założył własny zespół teatralny w Zamościu, który zyskał uznanie jako teatr wędrowny. Przez niemal trzy dekady, aż do 1857 roku, zespół ten przemieszczał się po różnych częściach Królestwa Polskiego, urządzając przedstawienia i wprowadzając sztukę do mniejszych miejscowości.
Warto zaznaczyć, że w latach 1831-1836 Nowiński przerwał działalność swojego zespołu i występował jako aktor w teatrze krakowskim, co znacząco wzbogaciło jego doświadczenie.
W ciągu swojej kariery nawiązywał współpracę z innymi prominentnymi dyrektorami teatrów prowincjonalnych, takimi jak Tomasz Andrzej Chełchowski, Jan Szymkajło oraz Maurice Pion. Dzięki tym współpracom, był w stanie wprowadzać nowe pomysły i innowacje w sztukę teatralną w Polsce.
Twórczość
Kajetan Nowiński był twórcą niezwykle różnorodnym, tworzącym zarówno wiersze okolicznościowe, jak i trawestacje znanych utworów teatralnych. Wśród jego prac można znaleźć m.in. trawestację Pałacu Lucypera, która zyskała uznanie w kręgach literackich.
W dorobku artysty znajdują się również sztuki teatralne, takie jak: Dwie małpy czyli Spalenie osady brazylijskiej, Zalotnicy do wyboru oraz Oblężenie miasta Mińska. Kunszt Nowińskiego został zauważony również w poemacie scenicznym Orzeł Biały, który wyróżnia się bogatą narracją i głęboką symboliką.
Życie prywatne
W roku 1827 Kajetan Nowiński zawarł związek małżeński z utalentowaną śpiewaczką oraz aktorką teatralną, Domicelą Skarzyńską, która pochodziła z rodziny Werowskich. Para ta zbudowała wspólne życie, wzajemnie wspierając swoje artystyczne kariery.
Ich potomstwo, a mianowicie Malwina oraz Bolesław, również podążyło śladami rodziców, aktywnie angażując się w świat teatru i sztuki.
Przypisy
- ZbigniewZ. Skorwider ZbigniewZ., Działalność kulturalno-oświatowa w Ciechocinku, „Jantarowe Szlaki” (nr 1), Bałtycka Biblioteka Cyfrowa, 1986, s. 36 [dostęp 29.11.2023 r.]
- Domicela Nowińska, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 11.04.2023 r.]
- a b c d Nowiński Kajetan, [w:] Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965, Warszawa: PWN, 1973, s. 493-494
- Nowińska Malwina, [w:] Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965, Warszawa: PWN, 1973, s. 492
- Nowińska Domicela, [w:] Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965, Warszawa: PWN, 1973, s. 492
- Nowiński Boleslaw, [w:] Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965, Warszawa: PWN, 1973, s. 493
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Katarzyna Kalwat | Zbigniew Raj | Jakub Giza | Syriusz Korngold | Sława Kwaśniewska | Edyta Świętek | Zbigniew Jeżewski | Dorota Kolak | Jerzy Skarżyński | Stanisław Pagaczewski | Lola Beeth | Elżbieta Sadkowski | Maja Miro-Wiśniewska | Jan Kanty Turski | Monika Stachnik-Czapla | Stanisław Michałek | Artur Grabowski | Kazimierz Dźwig | Jakub Pączek | Ludwik KwiatkowskiOceń: Kajetan Nowiński