Zbigniew Raj

---

Życiorys

Urodziny Zbigniewa Raja miały miejsce w malowniczym Krakowie, miejscu o bogatej tradycji kulturalnej. Właśnie tam ukończył II LO im. Króla Jana III Sobieskiego oraz odbył studia w krakowskiej Akademii Muzycznej. Rozpoczął swoją artystyczną karierę w lokalnych klubach jazzowych, co pozwoliło mu wykształcić unikalny styl. Był jednym z założycieli i pełnił rolę kierownika artystycznego zespołu Tropicale Thaiti Granda Banda, kompozytując prawie wszystkie jego utwory. Dodatkowo, był także szefem big-bandu w znanym krakowskim Jazz Klubie „Helikon”.

W trudnych czasach stanu wojennego, Zbigniew Raj związał się z Piwnicą pod Baranami, gdzie dzięki Annie Klimas stworzył muzykę do utworu „Niedziela”. W tejże Piwnicy pełnił funkcję kompozytora oraz współtwórcy programów i pieśniarza ekstrawaganckiego. To wówczas po raz pierwszy stworzył muzykę do dzieł Witkacego, stając się wybitnym interpretatorem jego prac.

Do najbardziej znanych piosenek Raja należy: „Taki kraj” (sł. Jan Pietrzak), „Kielce” (sł. Witkacy), „Matka Boska Częstochowska” (sł. Jan Lechoń), a także „Na chorobowem” (sł. Ludwik Jerzy Kern) oraz „Tarantula”. Wszystkie te utwory ukazują jego ogromny talent kompozytorski i zmysł artystyczny, a także współpracę z Witkacym.

Zbigniew Raj współpracował także w projekcie „Ellington po krakowsku” organizowanym przez Aleksandra Glondysa, uczestnicząc w licznych projektach telewizyjnych i występach estradowych. Warto wspomnieć, że wziął udział w ośmiu Festiwalach Opolskich, a jako pieśniarz ekspresyjny miał własne recitale nagrane dla TVP 3.

W 1992 roku na zlecenie TVP powstał film krótkometrażowy ukazujący Raj jako ekscentrycznego kompozytora. Natomiast w 1998 roku jego uroczysty benefis odbył się w krakowskim teatrze STU. Otrzymał wiele wyróżnień, w tym Złote Lwy za najlepszą muzykę do filmu „W starym dworku, czyli niepodległość trójkątów” (1984).

W dorobku artystycznym Zbigniewa Raja znajduje się również muzyka do licznych przedstawień teatralnych, w tym: „Rycerze” (1983) Arystofanesa oraz „Nowe Betlejem polskie” (2001) Lucjana Rydla. Skomponował on około 200 piosenek kabaretowych i estradowych, a także napisał scenariusze do własnych programów telewizyjnych, w tym cyklicznego programu „Raj utrącony”.

Muzyka Raja znalazła się także w filmach fabularnych takich jak: „Trzy stopy nad ziemią” (1984), „Dziewczęta z Nowolipek” (1985), „Rajska jabłoń” (1985) i innych. Jego twórczość została doceniona nie tylko w Polsce, ale i za granicą.

9 września 2016 Prezydent RP Andrzej Duda uhonorował Zbigniewa Raja Złotym Krzyżem Zasługi, wyróżniając go za „wybitne zasługi w działalności na rzecz polskiej kultury oraz za osiągnięcia w pracy artystycznej”.

Filmografia

W poniższej sekcji znajdują się najważniejsze informacje na temat twórczości Zbigniewa Raja. Filmografia tego artysty obejmuje różnorodne spektakle teatralne oraz widowiska telewizyjne, w których muzyka i teksty odgrywały kluczową rolę.

Rok	Tytuł	Reżyser
1984	W starym dworku, czyli niepodległość trójkątów	Andrzej Kotkowski
	Trzy stopy nad ziemią	Jan Kidawa-Błoński
1985	Dziewczęta z Nowolipek	Barbara Sass
	Rajska jabłoń
1987	Kredą rysowane (film krótkometrażowy)	Lesław Wilk
	Cyrk odjeżdża	Krzysztof Wierzbiański
1988	Męskie sprawy	Jan Kidawa-Błoński
1989	Po upadku	Andrzej Trzos-Rastawiecki
1990	Piggate (Świnka)	Krzysztof Magowski
1995	Wspomnienia o Janie Lechoniu (film dokumentalny)	Tomasz Kamiński
1996	Wirus	Jan Kidawa-Błoński
2001	Ostatni blues (Az utolsó blues)	Peter Gardos
2003	Bao-Bab, czyli zielono mi (serial TV)	Jan Kidawa-Błoński, Krzysztof Lang

W obszarze spektakli teatralnych i widowisk telewizyjnych Zbigniew Raj stworzył niezwykle różnorodne dzieła, które znacznie wzbogaciły polską kulturę sceniczną:

• „Rycerze” – 1983 r. Teatr Miniatura – Kraków,
• „Wiersze-Krajobrazy” – 1984 r. TVP 2,
• „Koty” – 1985 r. TVP 2,
• „Firma portretowa” (wg Witkacego) – 1986 r. TVP 2,
• „Księga absurdu” – 1987 r. TVP 2,
• „Hasior” (2 odc.) – 1990 r. TVP 2,
• „Kernalia” (2 odc.) – 1995 r. TVP 2,
• „Raj utrącony” (6 odc.) – telewizyjny program cykliczny wg własnego scenariusza, 1996 – 1997 r. TVP 2,
• „Nienasyceni” – 2005 r. Teatr „Bagatela” – Kraków (muzyka i scenariusz),
• „Szak, szak – Haj” – recital autorski wg własnego scenariusza, 1995 r. TVP 2,
• „Raj, czyli da – bap” – recital autorski wg własnego scenariusza, 1996 r. TVP 2,
• „Benefis Zbigniewa Raja” – 1998 r. TVP 2,
• „Hałas nocy” – recital autorski wg własnego scenariusza, 2000 r. TVP 2.

Oprócz tego Raj brał udział w wielu programach rozrywkowych emitowanych w telewizji.

W zakresie literatury, Zbigniew Raj także przyczynił się do kultury, publikując w różnych książkach, takich jak:

• J.Olczak-Roniker „Piwnica pod Baranami”,
• G.Tusiewicz „Jazz-klub Helikon”,
• W.Krupiński „Głowy piwniczne”.

---

Oceń: Zbigniew Raj

---