Maria Fromowicz

---

Życiorys

Maria Fromowicz przyszedł na świat w żydowskiej rodzinie, jako druga córka Pepi Liebeskind i Feliksa Fromowicza, którego prawdziwe imię brzmiało Efraim. Feliks był synem Miny Mindel Apsel i Mojżesza, który to był kupcem korzennym. Maria miała również dwie siostry – starszą Henrykę, późniejszą Henrykę Stillerową oraz młodszą Irenę, która po ślubie przyjęła nazwisko Pisek. Ich ojciec, Feliks Fromowicz, był bankowcem, który początkowo pełnił rolę kasjera w banku Alberta Mendelsburga. Przez piętnaście lat był dyrektorem oddziału krakowskiego Wiedeńskiego Banku Związkowego we Lwowie, a później dyrektorem Powszechnego Banku Związkowego SA w Krakowie. Był także aktywnym filantropem.

W 1919 roku Henryka uzyskała stopień doktora filozofii na Uniwersytecie Jagiellońskim, broniąc pracę zatytułowaną „Emalie malarskie z Limoges w zbiorach krakowskich”. Po ukończeniu studiów, sporządzała recenzje wystaw dla „Nowego Dziennika” i zabierała głos w gazetach takich jak „Głos kobiety żydowskiej”. Ponadto, była redaktorką i wydawczynią czasopisma „Okienko na Świat. Pismo dzieci i młodzieży” w latach 1937–1939. Irena natomiast studia na Uniwersytecie Jagiellońskim ukończyła poślubiając Karola Piska w Krakowie.

Maria rozpoczęła edukację w Prywatnym Gimnazjum Żeńskim im. Królowej Jadwigi w Krakowie, gdzie w latach 1909/1910 była w drugiej klasie. W jej rówieśnikach była Marią Gutkowską, która także zapisuje się na studia artystyczne. Maria Gutkowska, przybrała role jednej z pierwszych studenek w Akademii Sztuk Pięknych.

Początkowo, w czasie I wojny światowej, rodzina Fromowiczów mieszkała w Wiedniu, gdzie Maria zdała maturę w Polskim Liceum. W roku akademickim 1915/1916 zapisała się jako studentka nadzwyczajna na wydział Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wówczas miała zaledwie osiemnaście lat, co czyniło ją jedną z najmłodszych dziewczyn na roku. Kontynuowała naukę do roku 1917. Następnie, w roku akademickim 1919/1920, podjęła naukę malarstwa pod okiem profesora Wojciecha Weissa w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Znalazła się na liście studentek, które jako pierwsze kobiety zaliczyły semestr 1919/1920. Mimo uzyskania bardzo dobrych ocen, nie udało się ustalić powodu, dla którego przerwała studia.

W 1923 roku, mając 25 lat, Maria poślubiła doktora Ernesta Nassau, chemika dwa lata starszego od niej. Dwa lata później osiedliła się w Rzymie, gdzie na początku 1926 roku odbyła prestiżową wystawę w rzymskim klubie Lyceum. Na wystawie zaprezentowała 26 obrazów namalowanych we Włoszech, którymi zyskała entuzjastyczne recenzje, zaniżające artykuł Edwarda Kleinlerera w „Nowym Dzienniku”.

„Krakowianka p. Marja Fromowicz-Nassau zaledwie klika miesięcy bawi we Wieczystym Grodzie. A jednak, a jednak w tak krótkim czasie zdołała już pozyskać względy krytyki, pochwały publiczności oraz ogólne uznanie (rzecz już wprost wyjątkowa!) licznej rzeszy artystów, którzy od lat zamieszkują w Rzymie.”

Podczas jej pobytów w Krakowie, Maria brała udział w wielu wystawach, w tym w II i III Wystawie Niezależnych w 1927 roku. W 1930 roku, na I wystawie sztuki żydowskiej w Akademickim Domu Żydowskim, była jedyną kobietą wystawiającą swe prace w gronie szesnastu mężczyzn. Po tej wystawie jej nazwisko niemal zniknęło z prasy.

Tuż przed wybuchem II wojny światowej, Maria wyszła za mąż po raz drugi za Franca Simeoniego w Mediolanie, co potwierdzały różne publikacje, które nieprawidłowo sugerowały, że zmarła w 1939 roku. W trakcie wojny nie prowadziła działalności artystycznej. Po wojnie wróciła do Mediolanu, gdzie wznowiła malarstwo, prowadziła zajęcia, tłumaczyła teksty oraz pisała. W 1951 roku wzięła udział w wystawie „Nagroda Miasta Monza” w Villa Reale. Również przynależała do Societá per le Belle Arti ed Esposizione Permanente, uczestnicząc w licznych wystawach między 1954 a 1969 rokiem. Ostatnie wystawy miały miejsce w 1969 roku, a później jej nazwisko nie pojawiło się w żadnym katalogu wystaw w Mediolanie.

Ponadto, w archiwum jej wnuka, Ireny Pisek, Amichaia Pardo, przechowywany jest włoski dowód osobisty Marii z 1974 roku, gdzie to powróciła do panieńskiego nazwiska Fromowicz. Zawierał on notatkę o stanie cywilnym „wdowa” i adnotacją „Simeoni”. Zawód, jaki widniał, określono jako „gospodyni domowa”. Nie wiadomo, do kiedy żyła Maria, ani kiedy zmarła lub gdzie została pochowana.

Feliks zmarł przed wybuchem II wojny światowej, 12 czerwca 1936 roku w Krakowie. W lecie 1942 roku Henryka została rozstrzelana w Lwowie. Na cmentarzu żydowskim przy ul. Miodowej w Krakowie znajduje się tablica pamiątkowa upamiętniająca Feliksa Fromowicza, Henrykę Stillerową oraz jej męża Alfreda Stillera. Irena wyemigrowała do Tel Awiwu, gdzie jej potomkowie pozostają do dziś.

Wybrane wystawy

Maria Fromowicz, znana z licznych wystaw, zyskała uznanie na arenie artystycznej w różnych miastach. Jej prace były prezentowane w ważnych galeriach oraz na unikalnych wydarzeniach, które z pewnością zasługują na szczegółowe przedstawienie.

• 16 II-20 III 1927 – Druga Wystawa „Niezależnych”, kamienica Józefa Sterlinga przy ul. Sławkowskiej 12,
• V-VI 1927 – Trzecia Wystawa Niezależnych, Gmach Towarzystwa Rolniczego przy placu Szczepańskim 8, Kraków,
• 16 II 1930 (wernisaż) – I Wystawa malarzy żydowskich w salach Żydowskiego Domu Akademickiego, Kraków, ul. Przemyska 3,
• 13-26 II 1954 – Wystawa indywidualna, Galleria d’Arte Gavioli, Mediolan,
• IV-V 1957 – Milano di ieri e di oggi: attraverso d’arte, Societá per le Belle Arti ed Esposizione Permanente, Mediolan,
• 11-20 IX 1962 – Wystawa indywidualna, Galleria „La Cornice”, Werona,
• 21 III – 3 IV 1964 – Maria Simeoni Fromowicz, Galleria Barbaroux, Mediolan,
• 1967 – Premio Nazionale di bianco nero, Villa Reale, Mediolan,
• 11-27 IV 1969 – Maria Simeoni Fromowicz, Galleria d’arte La Guastalla, Mediolan,
• 1969 – IV Mostra d’arte contemporanea, Villa Reale, Mediolan.

Wystawy te, odbywające się w kluczowych lokalizacjach, nie tylko ukazywały talent artystki, ale również jej trud i zaangażowanie w rozwój sztuki.

Prace w zbiorach

W zbiorach artystycznych znajduje się wiele zanim, które zwracają uwagę. Jednym z nich jest wazon z georginiami autorstwa Marii Fromowicz, który powstał w 1924 roku. Obraz ten został stworzony techniką olejną na tekturze, co nadaje mu niezwykły charakter i fakturę. Aktualnie dzieło to można podziwiać w Państwowych Zbiorach Sztuki na Wawelu w Pracowni Ikonografii, gdzie otrzymało numer inwentarzowy 2857. Praca ta jest doskonałym przykładem umiejętności artystki oraz jej doboru motywów.

---

Oceń: Maria Fromowicz

---