Jaskinia z Kulkami

---

Położenie

Ta niezwykła jaskinia usytuowana jest w otoczeniu malowniczego lasu, w północno-zachodniej części betonowego ogrodzenia jednostki wojskowej. Znajduje się w odległości zaledwie 50 metrów od bramy wejściowej do jednostki, a także około 10 metrów od samego ogrodzenia.

Wejście do jaskini umiejscowione jest w sztucznym zagłębieniu, które znajduje się poniżej poziomu gruntu. Taki układ sprawia, że dostęp do wnętrza jest utrudniony, z powodu ciasnych korytarzy, a co więcej, nie można zapominać o zagrożeniach związanych z obrywem stropu, co czyni zwiedzanie tego miejsca wyjątkowo niebezpiecznym.

Opis jaskini

Jaskinia ta charakteryzuje się dwupoziomową strukturą. Główne wejście ma 1,5 m szerokości oraz 1 m wysokości. Za tym otworem znajduje się przełaz i główna sala, która przyjmuje trójkątny kształt, osiągając długość 14 m i wysokość w granicach 1 do 1,5 m. Strop sali jest nierówny i pokryty krzemiennymi bułami, które osypują się z góry. Na dnie zauważamy masywne wapienne bryły oraz drobniejszy gruz.

W tylnej części sali dno opada, co powoduje, że tam sala osiąga wysokość do 3 m, a w stropie znajduje się brekcja uskokowa. Należy zaznaczyć, że podczas odkrywania jaskini miało miejsce znaczne oberwanie. Na dnie znajduje się otwór studzienki, prowadzący w głąb dolnego piętra jaskini. Z głównej sali, w kierunku wschodnim, odbiega niski korytarz powstały w wyniku międzywarstwowego erozji, który ma długość 8 m, kończący się osadem składającym się z gliny, wapiennego gruzu oraz krzemieni. Na dnie korytarza widoczne są liczne buły krzemienne.

Ze wspomnianej studzienki, znajdującej się na końcu sali głównej, możliwe jest zejście do położonej niżej salki, która posiada pochyloną powierzchnię dna oraz silnie skorodowany strop. W salce dostrzegamy kotły wirowe oraz kanaliki, co sugeruje, że jej powstanie związane było z przepływającą wodą. Na dnie tej przestrzeni występują liczne krzemienne buły oraz skamieniałości należące do jeżowców, ramienionogów oraz belemnitów. W dolnej części salki znajduje się głęboka na 2 m studzienka, z której prowadzi niski korytarzyk o długości 3 m.

Koniec korytarzyka po prawej stronie blokują duże bloki skalne, natomiast po lewej stronie znajduje się bardzo ciasny korytarz. Ten ostatni, mający kilkanaście metrów długości, prowadzi do Sali, która znajduje się przed Salą z Kaczką. Dno korytarzy w większości jest błotniste i wypełnione rumoszem. Najniższe miejsce jaskini, z wysokością 11,4 m poniżej poziomu terenu, usytuowane jest w dziesięciometrowym korytarzu na przedłużeniu sali.

W tym miejscu można odczuć wyraźny przepływ powietrza. Po lewej stronie Sali przed Salą z Kaczką znajduje się ciasna rura, stromo wznosząca się, z mytymi ścianami, prowadząca do górnego korytarza. Z prawej strony sali odchodzi także korytarz, jednakże po kilku metrach zamknięty jest przez bloki skalne oraz błoto.

Jaskinia ta powstała w wapieniach datujących się na późną jurę, a jej kształt został uformowany przez przepływającą wodę. Dolne piętro jaskini ukształtowane zostało na uskokach oraz w wyniku erozji międzywarstwowej. Można wyróżnić co najmniej cztery poziomy anastomatycznych rozmyć. Na dnie korytarzy przeważają drobne kamienie, ogromne bloki skalne oraz krzemienne buły, z miejscami pokrytymi gliną i iłem. W jaskini nie ma nacieków.

Znaczącym aspektem tej jaskini jest silny przewiew. Latem wpada tu cieplejsze powietrze, co skutkuje wysuszaniem sali, natomiast zimą z jaskini wydobywa się gęsta para oraz intensywny prąd ciepłego powietrza. Najmocniejszy przewiew występuje w studzience łączącej górne oraz środkowe piętro. W oświetlonym jedynie otworze wejściowym, do głównej sali wpada niewielka ilość rozproszonego światła, co sprawia, że reszta jaskini pozostaje ciemna. W otworze można spotkać pająki i komary. W okresie zimowym 1977/1988 w jaskini hibernował podkowiec mały, znany jako Rhyinolophus hipposideros.

Historia eksploracji i dokumentacji

Historia odkrycia i badania jaskini z Kulkami rozpoczęła się na długo przed jego współczesnymi eksploracjami. Główna sala tego niezwykłego obiektu była znana ludzkości od wielu lat. W sierpniu 1933 roku speleolodzy dokonali istotnego odkrycia – znaleźli żelazne kule, które były używane w falkonetach oraz ołowiane kule do muszkietów. te znaleziska datowane są na czas szwedzkiego potopu, który miał miejsce w drugiej połowie XVII wieku. To właśnie od tych kul wzięła się nazwa jaskini.

Warto zaznaczyć, że świetny plan jaskini został sporządzony przez Kużniara w 1921 roku, który umieścił ją na mapie Skał Twardowskiego, nadając jej wówczas nazwę Grota II. Z biegiem lat, otwór jaskini uległ zasypaniu gruzem, jednakże silny prąd powietrza wypływający z wnętrza oraz wytopiony śnieg wskazywały na to, że jaskinia istnieje.

W 1993 roku zespół badaczy, na czele z B. Słobodzianem i S. Wasylukiem, podjął wysiłki w celu odkopania jaskini. W 1997 roku odkryto kolejne partie jaskini, a następnie udało się wydobyć studzienkę, co pozwoliło na dotarcie do niższych partii jaskini. W marcu 1998 roku, badacze pokonali drugą studzienkę, a w roku 1999 eksplorowali Salę przed Salą z Kaczką oraz inne, wcześniej nieznane korytarze.

W 1999 roku naukowa dokumentacja jaskini została opracowana przez A. Górnego oraz B. Słobodziana, który również stworzył plan jaskini. Co więcej, obiekt ten jest częścią szerszego systemu jaskiń Zakrzówka, a jej łączność z innymi jaskiniami, takimi jak Jaskinią Twardowskiego oraz Jaskinią Jasną, została potwierdzona przy użyciu znaczników fluoresceiny i soli NaCl. Połączenie głosowe wykazało z kolei łączność Jaskini Twardowskiego z Jaskinią Niską.

Badania wody na obszarze jaskini miały na celu analizę prędkości przepływu wód w strefie wadycznej. Systematyczne badania chemiczne wód drippingowych rozpoczął w kwietniu 1997 roku J. Motyka z Zakładu Hydrogeologii i Ochrony Wód AGH w Krakowie. W różnych punktach jaskini grotołazi regularnie, co tydzień, pobierają próbki wody do analizy oraz mierzą temperaturę.

---

Oceń: Jaskinia z Kulkami

---