Kamienica Pieniążków w Krakowie

---

Historia

W I połowie XIV wieku w miejscu dzisiejszej kamienicy powstał kamienny dom, który był jednotraktowy i zajmował przednią część lokalnej działki. Już w II połowie tego samego wieku budynek został podzielony na dwie osobne kamienice. Część północna zyskała miano Kamienicy Szafrańców lub Kamienicy Żywieckiego. W XV wieku dobudowano do niej murowaną oficynę tylną.

W latach 1542–1545 obiekt przeszedł gruntowny remont i przebudowę według projektu M. Castigllionego, na zlecenie starosty chęcińskiego H. Szafrańca. Natomiast kamienica południowa, znana jako Kamienica Kłosowiczowska, znajdowała się w rękach rodzin patrycjuszowskich. W XV wieku również ta część wzbogaciła się o oficynę tylną.

Po roku 1551 budynki tymczasowo połączono dzięki M. Ligęzie, co skutkowało nadaniem im wspólnej, renesansowej fasady, a także dodaniem drugiego piętra. Po kolejnym podziale w XVII wieku, kamienica północna stała się własnością rodziny Żywieckich, podczas gdy południowa pozostała własnością Kłosowiczów. W tym okresie dokonano znaczących zmian wewnętrznych oraz nadbudowano tylne oficyny o drugie piętra.

W I połowie XVIII wieku obydwa budynki ostatecznie scalono w jedną całość, nadając jej późnobarokową fasadę. Prace nad tym projektem prowadziła wojewodzina inflancka H. Morsztynowa. W czwartej ćwierci XVIII wieku kamienica zyskała nowych właścicieli z rodziny Grabowskich, a w drugiej ćwierci XIX wieku przeszła w ręce kupca Karola Treutlera.

W 1850 roku obiekt został zniszczony w wyniku dużego pożaru Krakowa, jednakże odbudowano go już w 1853 roku. W trzeciej ćwierci XIX wieku kamienicę nabyła rodzina Pieniążków, a w 1871 roku powstały przylegające oficyny z parterowymi loggiami.

W 1945 roku, podczas zajęcia Krakowa przez Armię Czerwoną, portal północny doznał znaczących uszkodzeń wskutek wybuchu bomby. Odtworzenie portalu miało miejsce w 1958 roku. Prace konserwatorskie, które miały miejsce w latach 1974–1982, przywróciły renesansowe okna oraz barokowy portal południowy. Ujawniły również detale wnętrz, a oficyny zostały zburzone. Kolumny loggii przeniesiono z kolei do pergoli.

Na początku lat 90. XX wieku przekształcono parter budynku na potrzeby banku. Obecnie kamienica jest własnością Urzędu Miasta Krakowa i mieści m.in. Miejskie Centrum Dialogu. Dnia 20 kwietnia 1982 roku kamienica została wpisana do rejestru zabytków, a także znajduje się w gminnej ewidencji zabytków.

Architektura

Kamienica Pieniążków w Krakowie prezentuje interesującą architekturę, która przyciąga uwagę swoją estetyką i detalami. Budowla składa się z trzech kondygnacji, co dodaje jej elegancji.

Fasada budynku, składająca się z sześciu osi, jest pokryta kamiennymi płytami, co podkreśla jej monumentalny charakter. Warto zwrócić uwagę na portale znajdujące się w pierwszej i szóstej osi parteru, które zostały zwieńczone półkoliście. Portal północny wyróżnia się opaską z herbem Odrowąż umieszczonym w kluczu, a jego wyjątkowość podkreślają dwie prostokątne półkolumny oraz trójkątny, niedomknięty fronton. W tympanonie portalu można dostrzec puste, prostokątne obramienie uszate, z którego dolnych rogów wychodzą dwie woluty. Z kolei portal południowy otoczony jest dwiema ukośnie ustawionymi półkolumnami i wieńczy go gzyms.

Na uwagę zasługują również okna pierwszego piętra, które mają zrekonstruowaną dekorację w stylu renesansowym, co dodaje całej budowli atrakcyjności.

Wnętrza kamienicy kryją w sobie wiele skarbów. Można tu znaleźć kilka gotyckich portali oraz renesansowy wystrój tzw. izby „na zadzi”, gdzie znajduje się kolumna międzyokienna o unikatowej dekoracji oraz zdobiony strop. Te detale świadczą o bogatej historii oraz różnorodności stylów architektonicznych, które współtworzą wyjątkowy charakter tego miejsca.

---

Oceń: Kamienica Pieniążków w Krakowie

---