Kamienica Pod Gruszką w Krakowie

---

Historia kamienicy

Kamienica wzniesiona około 1300 roku zachwyca swoją historią oraz architekturą. Zbudowana na kwadratowej działce o boku 15 metrów, początkowo była w posiadaniu wójta Ludwika. W końcówce XIV wieku przeszła w ręce Gniewosza z Dalewic, dworzanina króla Władysława Jagiełły. Istnieje legenda, która głosi, że w tym czasie arcyksiążę Wilhelm Habsburg ukrywał się w jej murach oraz potajemnie spotykał z królową Jadwigą, po tym jak ich zaręczyny zostały zerwane, a Jadwiga została zmuszona do poślubienia Jagiełły.

Na przełomie XIV i XV wieku budynek został nadbudowany o trzecią kondygnację. Sala znajduje się na piętrze, gdzie dodano gotyckie sklepienie sieciowe, ozdobione kamiennymi żebrami oraz polichromią. W XVI wieku kamienica stała się własnością znanych patrycjuszowskich rodzin, Turzonów oraz Krupków, z których okresu pochodzi renesansowy portal obecnie służący jako obramienie jednego z okien.

Początek XVII wieku był czasem gruntownej przebudowy, której dokonał Stanisław Rapp, kanonik wiślicki, a do roku 1668 budynek pozostał siedzibą rodziny Rappów. Na schyłek XVII wieku kamienica przeszła w ręce chorążego i sędziego grodzkiego Andrzeja Żydowskiego, który zlecił Baltazarowi Fontanie stworzenie wystroju sal na piętrze. Dzięki jego talentowi powstała Sala Fontanowska, uznawana dzisiaj za jedno z najpiękniejszych wnętrz mieszczan w Polsce.

W tym pomieszczeniu artysta umieścił medaliony i girlandy, podobne do zdobień z kościoła św. Tomasza w Castel Gandolfo, a także alegorie przedstawiające Malarstwo, Rzeźbę, Architekturę i Muzykę. W drugiej części sali znajdują się ornamenty w typie panopliów oraz dwa biusty kobiece, z holenderskimi płytkami ozdabiającymi ściany.

Od połowy XVIII wieku do początku XIX stulecia kamienica należała do rodu Morsztynów. W 1833 roku budynek przeszedł kolejną przebudowę pod okiem majstra murarskiego Francesco von Pierreta dla Józefa Dąbkowskiego, gdzie część parteru zaadaptowano na sklepy, dodano nowy dach oraz zmieniono fasady z obu stron. W drugiej połowie XIX wieku mieściła się w nim pensja dla panien, prowadzona przez Julię Brossard.

W 1893 roku kamienica została odrestaurowana według projektu Władysława Ekielskiego, a z tego okresu pochodzi neogotycki portal od strony ulicy Sławkowskiej. W 1936 roku zakupiono budynek na potrzeby Izby Lekarskiej, a akt sprzedaży został podpisany 28 lutego. W trakcie II wojny światowej w kamienicy mieściła się stołówka SS oraz kawiarnia „Literarisches Kafeehaus”. Po wojnie budynek wrócił do Izby Lekarskiej.

W 1950 roku, w wyniku dekretu rządowego, samorząd lekarski został rozwiązany, a cały jego majątek znacjonalizowany. W roku 1951 decyzją ówczesnego premiera Józefa Cyrankiewicza gmach przeszedł pod skrzydła Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Obecnie wcielono w życie projekt Klubu Stowarzyszenia Dziennikarzy RP Pod Gruszką, znanego jako dom dziennikarza, z restauracją w równie atrakcyjnym wnętrzu.

W czerwcu 2017 roku decyzją Prezydenta Miasta Krakowa, administracja Klubu Dziennikarzy „Pod Gruszką” została przekazana Bibliotece Kraków. Dnia 6 sierpnia 1936 roku kamienica została wpisana do rejestru zabytków, a także znalazła się w gminnej ewidencji zabytków.

---

Oceń: Kamienica Pod Gruszką w Krakowie

---