Kuchnie Królewskie na Wawelu

---

Historia

Kuchnie królewskie zostały wzniesione w latach 1516–1517, aby przygotować się do wesela Zygmunta I Starego z Boną Sforza. Był to jednopiętrowy ceglany budynek, który na parterze miał cztery izby, mieszczące wielkie piece kuchenne, a na piętrze znajdowały się okapy pieców oraz mieszkania dla kucharzy. Na północ od Kuchni istniały również Rotunda NMP, rezydencja podrzęczego wielkorządcy krakowskiego znana jako „Podrzęctwo”, a także mieszkanie klucznika, które mieściło się przy bramie wjazdowej.

W XVIII wieku w pobliżu zbudowano jednopiętrową Wozownię Królewską. Jednakże w roku 1806 Austriacy postanowili zburzyć Podrzęctwo, co doprowadziło do scalania Kuchni, Wozowni oraz Rotundy Najświętszej Marii Panny. Przeprowadzono także nadbudowę o drugie piętro, a cały kompleks został przekształcony w lazaret wojskowy. W połowie XIX wieku powstała od południa dwupiętrowa loggia.

W 1918 roku, od strony dziedzińca arkadowego, elewacje Kuchni zostały przekształcone według projektu znanego architekta Szyszko-Bohusza, a ta architektoniczna forma przetrwała do dnia dzisiejszego. Jednak w czasie niemieckiej okupacji budynek uległ dalszym zmianom – w latach 1940–1943 przekształcono go na biura generalnego gubernatora Hansa Franka. W efekcie, budynek z okresu okupacji był zaniedbany i wymagał gruntownego remontu.

Ostatecznie, rekonstrukcja i renowacja Kuchni miała miejsce w latach 2005–2007, w zgodzie z projektem autorstwa arch. dr. Jan Wrana, Piotra Stępnia oraz Marii Kowalczyk. W ramach tych prac zlikwidowano balkon na ryzalicie zachodnim oraz dwa pozostałe balkony, a także dostosowano wysokie zachodnie i wschodnie okna w ryzalicie wschodnim. Zmieniono tynk, jego teksturę oraz wymieniono dach na nowy.

W chwili obecnej, w Kuchniach królewskich znajduje się wystawa Wawel Zaginiony, a także biura dyrekcji muzeum oraz pracownie naukowo-konserwacyjne. Również dostępny jest Sklep Firmowy Mennicy Polskiej.

Architektura

Obecny wygląd budynku, po licznych przekształceniach przeprowadzonych w XX wieku, obejmuje cztery kondygnacje. Budowla ta składa się z trzech skrzydeł, które otaczają dziedziniec, tworząc harmonijną całość. Powstała w 1940 roku struktura, zaprojektowana w stylu nawiązującym do niemieckiego renesansu, przeszła istotne zmiany.

Rok 2005 przyniósł ze sobą nową przebudowę, która radykalnie zmieniła charakter budynku. Zlikwidowano charakterystyczne, dużej wielkości okna, a także trzy balkony i wysokie wewnętrzne drzwi, co wpłynęło na jego funkcjonalność i estetykę. Dawna sala, w której odbywały się posiedzenia, została obniżona i podzielona na dwie kondygnacje, co również miało na celu lepsze dostosowanie przestrzeni do współczesnych standardów.

Przeprowadzono również istotne prace renowacyjne, obejmujące dach oraz tynk, a na dachu dodano trzy lukarny, które wprowadziły nowy element wizualny do architektury budynku. Kolumnada, przypominająca neorenesansowy budynek Feldherrnhalle z Monachium z XIX wieku, stanowi dodatkowy akcent stylistyczny.

Warto zauważyć, że gruntowna przebudowa w 2005 roku nie tylko zmieniła wygląd budynku, ale również zatarła ślady dotychczasowej niemieckiej architektury na Wawelu. W rezultacie budowla zyskała skromniejszy wyraz, co wpłynęło na jej wcześniejszą monumentalność, na której opierał się pierwotny projekt.

---

Oceń: Kuchnie Królewskie na Wawelu

---