Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne Spółka Akcyjna w Krakowie, znane jako MPK S.A. w Krakowie, jest instytucją, która powstała w wyniku przekształcenia MPK Sp. z o.o. w 1997 roku. Ta spółka ma na celu zapewnienie transportu zbiorowego na terenie gminy Kraków, a także w jego okolicach. Realizuje to na mocy umowy z Zarządem Transportu Publicznego, co pozwala na stworzenie efektywnego systemu komunikacji miejskiej.
W ciągu swojej działalności, MPK S.A. zdobyło wiele wyróżnień, w tym srebrny listek CSR w 2012 roku. Potwierdza to zaangażowanie spółki w odpowiedzialność społeczną biznesu oraz troskę o środowisko. Ponadto, firma została uhonorowana tytułem i certyfikatem „Przedsiębiorstwa Fair Play” aż 16 razy, co świadczy o jej etycznym podejściu do działalności gospodarczej.
Historia
„Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Krakowie powstało w styczniu 1997 roku jako spółka akcyjna, będąc jednocześnie częścią Krakowskiego Holdingu Komunalnego SA. Wcześniej, w roku 1990, przedsiębiorstwo zaczynało swoją działalność jako spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, która powstała z przekształcenia państwowego Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Krakowie. Nowo utworzone przedsiębiorstwo skupiło się na organizowaniu transportu zbiorowego dla mieszkańców Krakowa oraz okolicznych gmin.
Od 1 sierpnia 2006 roku zasady funkcjonowania komunikacji miejskiej w Krakowie uległy znaczącej zmianie. Rola organizatora transportu została odseparowana od działalności przewoźników. W tym nowym modelu MPK SA w Krakowie stało się jednym z głównych przewoźników, a kompetencje organizacyjne zostały przekazane nowo powstałemu Zarządowi Dróg i Transportu. Ta instytucja przekształciła się później w Zarząd Infrastruktury Komunalnej i Transportu. W 2018 roku, 1 listopada, dokonano kolejnej zmiany, gdy w miejsce poprzedniego zarządu powołano Zarząd Transportu Publicznego, który obecnie odpowiada za organizację transportu publicznego w Krakowie.
Zakres działalności
Do 31 lipca 2006 roku
Do tego momentu Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne SA pełniło podwójną rolę w Krakowie, łącząc funkcję organizatora transportu zbiorowego z przewoźnikiem. W ramach swoich zadań spółka zajmowała się wieloma kluczowymi aspektami, w tym:
- ustalaniem liczby oraz przebiegu linii autobusowych i tramwajowych,
- doborem częstotliwości kursowania na poszczególnych trasach,
- tworzeniem rozkładów jazdy,
- lokalizowaniem przystanków,
- przydzielaniem taboru do linii,
- realizacją przewozów na liniach komunikacyjnych,
- dystrybucją i kontrolą sprzedaży biletów,
- zarządzaniem miejską infrastrukturą transportową.
Przychody organizacji pochodziły głównie z sprzedaży biletów oraz dofinansowania ze strony Gminy Miejskiej Kraków.
Od 1 sierpnia 2006 roku
Po upływie tego terminu, MPK SA przekształciło swoje funkcje i obecnie zapewnia usługi przewozowe dla Gminy Miejskiej Kraków oraz sąsiednich gmin na podstawie specjalnych umów. Wśród zadań obecnej spółki można wyróżnić:
- realizację przewozów na wyznaczonych liniach autobusowych i tramwajowych,
- tworzenie i aktualizację rozkładów jazdy,
- świadczenie informacji pasażerskiej na przystankach,
- utrzymywanie miejskiej infrastruktury przystankowej,
- dystrybucję biletów.
Źródłami dochodu organizacji są opłaty za usługi przewozowe na obsługiwanych trasach, a także dochody z utrzymania infrastruktury przystankowej oraz sprzedaży biletów, które są regulowane umowami powierzenia z organizatorem publicznego transportu.
Poza działalnością przewozową, MPK SA angażuje się także w realizację wybranych miejskich inwestycji związanych z transportem publicznym, takich jak remonty torowisk tramwajowych, które mają na celu poprawę jakości usług komunikacyjnych w mieście.
Zajezdnie
Obecnie Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Krakowie dysponuje pięcioma zajezdniami, które można podzielić na dwie kategorie: tramwajowe oraz autobusowe.
Zajezdnie tramwajowe obejmują:
W sekcji zajezdni autobusowych znajdują się:
Warto dodać, że w 1998 roku zakończono eksploatację autobusowej Zajezdni Czyżyny, co wiązało się z przeniesieniem personelu oraz znajdującego się tam taboru do pozostałych zajezdni. Od roku 2009 zabytkowe tramwaje, które są własnością MPK SA, zostały przeniesione do wyremontowanej Zajezdni św. Wawrzyńca, zlokalizowanej na Kazimierzu, będącej częścią Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie.
Tabor
Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Krakowie, kompetentny przewoźnik, obsługujący miasto, dysponuje bogatą flotą pojazdów, w tym zarówno autobusami, jak i tramwajami.
Tramwaje
Osobny artykuł poświęcony tej tematyce można znaleźć pod hasłem „Tramwaje w Krakowie”. Na koniec 2022 roku, liczba liniowych wagonów tramwajowych w posiadaniu MPK SA wyniosła 376. W ostatnich latach, zwłaszcza od początku XXI wieku, podejmowane były intensywne działania mające na celu modernizację taboru. Na przykład, w 2015 roku na ulice wyjechały nowoczesne wagony Pesa 2014N, znane jako „Krakowiaki”. Kolejnym krokiem było wprowadzenie w 2020 roku tramwajów Stadler Tango, które w Krakowie zyskały nazwę „Lajkoniki”. Ostatnie zamówienie dotyczy kolejnych 60 wagonów tego samego modelu, oznaczonych jako „Lajkonik II”, których produkcja zaplanowana jest na lata 2022-2023.
Eksploatowane
Na październik 2023 roku, w eksploatacji znajdowały się następujące pojazdy:
Rodzaj tramwaju | Wprowadzenie do eksploatacji | Numer taboru | Udogodnienia | Notatki | Zajezdnia Podgórze [R] | Zajezdnia Nowa Huta [H] | Ilość składów (wagonów) |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Konstal 105Na | 1975 | RZ2xx | _ | stopniowe wycofywanie | 13 (34) | – | 13 (34) |
E1 | 2004 | HW1xx | _ | stopniowe wycofywanie | – | 8 (8) | 8 (8) |
E1+c3 | 2004 | HW1xx+HB5xx | _ | stopniowe wycofywanie | – | 13 (26) | 13 (26) |
Bombardier NGT6 | 1999 | RP601 – RP650 | _ | Eksploatowane są 3 serie, które nieznacznie się różnią wagony II i III serii wyposażone są w klimatyzację | 50 (50) | – | 50 (50) |
N8S/N8C | 2006 | HK451 – HK462 | _ | 7 pojazdów zmodernizowano do standardu N8C | – | 12 (12) | 12 (12) |
Düwag GT8C/GT8N | 2009 | RF301 – RF329 (bez RF303) | _ | Po kasacji RF316 w wyniku kolizji przenumerowano: RF312 → RF316 oraz RF303 → RF312 | 28 (28) | – | 28 (28) |
EU8N | 2008 | HL401 – HL440 | _ | – | – | 40 (40) | 40 (40) |
Protram 405N | 2012 | HG999 | _ | – | – | 1 (1) | 1 (1) |
Bombardier NGT8 | 2012 | RY801 – RY824 | _ | – | 24 (24) | – | 24 (24) |
Pesa Krakowiak 2014N | 2015 | RG901 – RG914 HG915 – HG936 | _ | – | 14 (14) | 22 (22) | 36 (36) |
Stadler Tango Lajkonik | 2020 | RY825 – RY839 HY840 – HY874 | _ | – | 15 (15) | 35 (35) | 50 (50) |
Stadler Tango Lajkonik II | 2022 | RY875 – RY889 HY701 – HY745 | _ | – | 15 (15) | 45 (45) | 60 (60) |
Stan wszystkich składów (wagonów) na 22.10.2023r. | 159 (181) | 176 (189) | 335 (370) | ||||
Udział niskopodłogowych składów (stan na 22.10.2023r.) | 66% (59%) | ||||||
Udział niskopodłogowych i niskowejściowych składów (stan na 22.10.2023r.) | 90% (81%) | ||||||
Udział klimatyzowanych składów (stan na 22.10.2023r.) | 85% (76%) |
Galeria
Historyczne
MPK Kraków dysponuje również ciekawymi pojazdami historycznymi, które można zobaczyć na ulicach miasta:
- DWF Ring (272),
- K (437),
- Konstal N (20 i 26),
- Konstal 102N (203),
- Konstal 102Na (210),
- Konstal 102NaD (155),
- Konstal 105N (271 i 266),
- Konstal 4N (43),
- Konstal ND (511 i 538),
- KSW (126),
- Lindner SN4 (151),
- LH Standard (1076),
- MAN B4 (527),
- MAN GT6 (187),
- MAN T4 (127 i 220),
- PN3 (555),
- Sanok PN2 (524 i 530),
- Sanok SN1 (37),
- Sanok SN2 (87).
Autobusy
Osobny artykuł można odnaleźć pod hasłem „Autobusy w Krakowie”.
Eksploatowane
Na dzień 24 listopada 2023 roku, MPK SA dysponowało łącznie 640 autobusami, z czego 22 pojazdy mieściły się w portfolio spółki-córki „Krak-Trans-Rem”.
Typ autobusu | Data rozpoczęcia eksploatacji | Numer identyfikacyjny | Udogodnienia | Notatki | Zajezdnia Bieńczyce [B] | Zajezdnia Płaszów [P] | Zajezdnia Wola Duchacka [D] | Ilość |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Automet Cityliner Smile | 2018 | PA103 – PA105 | _ | obsługują usługę Tele-Bus | – | 3 | – | 3 |
Autosan M09LE „SanCity” | 2009 | BA113 – BA118 BA133 – BA141 DA106 – DA132 | _ | – | 18 | – | 18 | 36 |
Karsan Jest | 2021 | PA100 – PA101 | _ | najmniejsze pojazdy kursujące na regularnych liniach | – | 2 | – | 2 |
Irizar ie bus 12 | 2023 | DE637 – DE640 | _ | _ | – | – | – | 4 |
MAN Lion’s InterCity LE 13 | 2022 | KM490 – KM499 | _ | do obsługi linii podmiejskich, własność Krak-Trans-Rem | 10 | – | – | 10 |
Mercedes-Benz City 75 | 2019 | PA102 | _ | obsługuje usługę Tele-Bus | – | 1 | – | 1 |
Mercedes-Benz O530 | 2011 | DO211 – DO218 | _ | – | – | – | 8 | 8 |
Mercedes-Benz Conecto | 2018 | DO200 – DO201 | _ | – | – | – | 2 | 2 |
Mercedes-Benz O530 C2 | 2018 | BO270 – BO299 DO244 – DO269 PO206 – PO243 | _ | pojazdy z zajezdni Wola Duchacka posiadają napęd hybrydowy | 40 | 30 | 16 | 86 |
Mercedes-Benz O530G | 2008 | DC701 – DC703 DC705 – DC710 DC712 – DC713 DC715 – DC731 | _ | – | – | – | 14 | 14 |
Mercedes-Benz Conecto G | 2018 | DC700 DC732 – DC734 | _ | – | – | – | 4 | 4 |
Solaris Urbino 8,9 LE electric | 2016 | DE602 – DE605 | _ | – | – | – | 4 | 4 |
Solaris Urbino 12 III | 2008 | BU857 BU863 – BU864 BU867 – BU868 BU891 – BU926 BU977 | _ | – | 43 | 50 | – | 93 |
Solaris Urbino 12 IV | 2016 | BU319 – BU340 BU992 – BU997 DU301 – DU318 PU334 – PU335 PU337 – PU338 PU978 – PU991 KU341 – KU349 | _ | 9 pojazdów z zajezdni Wola Duchacka należy do Krak-Trans-Rem | 24 | 18 | 27 | 69 |
Solaris Urbino 12 electric | 2016 | DE601 DE606 | _ | – | – | – | 2 | 2 |
Solaris Urbino 12 IV electric | 2017 | DE607 – DE636 | _ | – | – | – | 30 | 30 |
Solaris Urbino 12,9 Hybrid | 2018 | BH400 – BH403 DH404 – DH408 | _ | – | 4 | – | 5 | 9 |
Solaris Urbino 18 III | 2005 | BR737 – BR738 BR741 DR742 – DR745 PR746 – PR777 | _ | – | 3 | 24 | 4 | 31 |
Solaris Urbino 18 Metrostyle | 2014 | PR769 – PR776 | _ | – | – | 8 | – | 8 |
Solaris Urbino 18 Hybrid | 2014 | BH410 – BH421 | _ | – | 12 | – | – | 12 |
Solaris Urbino 18 IV | 2017 | BR501 – BR510 BR557 – BR579 DR511 – DR556 DR580 – DR595 PR778 – PR797 KR596 – KR598 | _ | 3 pojazdy z zajezdni Wola Duchacka należą do Krak-Trans-Rem | 33 | 20 | 65 | 118 |
Solaris Urbino 18 IV Electric | 2017 | DN001 – DN004 DN007 – DN063 | _ | – | – | – | 79 | 79 |
Volvo 7900 Hybrid | 2022 | BH409 | _ | – | 1 | – | – | 1 |
Volvo 7900A Hybrid | 2018 | BH084 – BH095 | _ | – | 12 | – | – | 12 |
Łączna liczba pojazdów (stan na 24.11.2023 r.) | 200 | 156 | 284 | 640 | ||||
Proporcja autobusów niskopodłogowych w flocie | 100% | |||||||
Proporcja autobusów z klimatyzacją w flocie | 100% |
Galeria
Zabytkowe
Wśród autobusów historycznych, MPK Kraków posiada takie modele jak:
- Autosan H6-06 „Melon” (10108),
- Ikarus 260/A (856),
- Ikarus 260 (45151),
- Ikarus 280 (24575 i 34260),
- Ikarus 620 (118),
- Jelcz 021 (549),
- Jelcz 120M (21001),
- Jelcz 272 MEX (341),
- Jelcz M11 (12240),
- Jelcz M121MB (DJ680),
- Jelcz M181MB (DD493),
- Jelcz P-01 (608),
- Karosa B40 (600),
- MAN SG242 (36001),
- Nysa N59M (28),
- Rugby L (19),
- San H01B (86),
- Scania CN113CLL (PS001),
- Scania CN113ALB (38030),
- Solaris Urbino 12 (BU820).
Wycofane z eksploatacji
W MPK Kraków, z liniowej eksploatacji wycofano poniższe pojazdy:
- Autosan H6-06 „Melon”,
- Benz Gaggenau MS,
- Berliet PR100,
- Chevrolet EFD 183,
- Federal Six,
- Ikarus 260,
- Ikarus 280,
- Ikarus 620,
- Jelcz 021,
- Jelcz 043,
- Jelcz 120M,
- Jelcz M081MB,
- Jelcz M083C Libero,
- Jelcz M11,
- Jelcz M121MB,
- Jelcz M181MB,
- Jelcz M182MB,
- Jelcz PR110U,
- Man NG313,
- MAN SG 242,
- MAN SL 200,
- Neoplan N4020,
- San H01B,
- Scania Castrosua N94UA,
- Scania CN113CLL,
- Scania CN113ALB,
- Scania CN94UA,
- Scania CN94UB,
- Scania CR111,
- Scania CR112,
- Star N52,
- Volvo B58-60 Delta Plan,
- Volvo B59-59 Säffle.
Przypisy
- a b / Tabor / Tramwaje [online], MPK Kraków [dostęp 22.10.2023 r.]
- Zestawienie taboru Komunikacji Miejskiej w Krakowie. PSMKMS. [dostęp 25.11.2023 r.]
- Jakub Drath: Kolejne ze starszych Bombardierów zyskają klimatyzację. LoveKraków, 25.09.2023 r. [dostęp 22.10.2023 r.]
- / Aktualności / Dwa Lajkoniki wyjechały na regularne linie [online], mpk.krakow.pl [dostęp 21.11.2020 r.]
- Kraków korzysta z opcji. Będzie komplet – 110 Lajkoników. Transport Publiczny, 04.11.2020 r. [dostęp 27.12.2021 r.]
- Historia MPK S.A. w Krakowie [online], www.mpk.krakow.pl [dostęp 28.05.2021 r.]
- Strona główna Zarząd Transportu Publicznego w Krakowie- Biuletyn Informacji Publicznej Miasta Krakowa – BIP MK [online], www.bip.krakow.pl [dostęp 21.04.2021 r.]
- ilostan taboru autobusowaego. KMK. [dostęp 28.12.2021 r.]
- Düwag GT8S, Düwag/MPK GT8C, GT8N. KMK. [dostęp 27.12.2021 r.]
- Zestawienie taboru Komunikacji Miejskiej w Krakowie. PSMKMS. [dostęp 22.10.2023 r.]
- MPK SA w Krakowie: MPK SA w Krakowie po raz 16. przedsiębiorstwem Fair Play. 28.11.2016 r. [dostęp 09.12.2016 r.]
- Rewaloryzacja zajezdni tramwajowej. Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie. [dostęp 28.12.2009 r.]
- / Organizacja / Zatrudnienie [online], www.mpk.krakow.pl [dostęp 25.11.2017 r.]
- / Organizacja / Dane rejestrowe [online], www.mpk.krakow.pl [dostęp 25.11.2017 r.]
- Zakres działania. MPK SA w Krakowie. [dostęp 08.11.2009 r.]
- Statut spółki MPK SA w Krakowie. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej [on-line]. 06.03.2008 r. [dostęp 08.11.2009 r.]
- Status prawny MPK SA w Krakowie. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej [on-line]. 27.03.2008 r. [dostęp 08.11.2009 r.]
- a b Władze spółki. Biuletyn Informacji Publicznej MPK SA w Krakowie. [dostęp 08.11.2009 r.]
- Historyczne autobusy. MPK Kraków. [dostęp 11.12.2022 r.]
- Autobusy historyczne. KMK. [dostęp 11.12.2022 r.]
- Autobusy wycofane z ruchu. KMK. [dostęp 11.12.2022 r.]
- Tramwaje historyczne. KMK. [dostęp 11.12.2022 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Przedsiębiorstwa":
Oshee | Gowi Records | Canpack | IIF | Insignis Media | Rock-Serwis | Oficyna Wydawnicza Impuls | VRG | Wydawnictwo Salwator | Mercator Medical | Edrone eCRM | Zakład Wydawniczy Nomos | Biały Kruk (wydawnictwo) | One More Level | EC Engineering | Codete | Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów | Wydawnictwo Literackie | Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas” | Wydawnictwo WAMOceń: Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Krakowie