Zajezdnia św. Wawrzyńca

---

Historia

Zajezdnia św. Wawrzyńca, która pełniła kluczową rolę w historii transportu tramwajowego w Krakowie, zyskała swoją ostateczną formę w wyniku czterofazowego rozwoju. Zakład ten przeszedł znaczącą ewolucję na przestrzeni lat.

W pierwszym etapie, w latach 1882–1900, powstała zajezdnia tramwaju konnego. Budowę rozpoczęto latem 1882 roku, a niektóre źródła podają daty od 1882 do 1888 roku. Wozownia została rozbudowana w 1896 roku, bazując na projekcie Zygmunta Hendla oraz Tadeusza Stryjeńskiego. Założenie zakładu z wjazdem dla tramwajów z ul. Gazowej obejmowało trzy główne budynki: wozownię z kuźnią, stajnie ze skrzydłem administracyjnym oraz stajnię dla koni chorych.

W kolejnej fazie, od 1900 do 1912 roku, zajezdnia przekształciła się w zakład tramwaju elektrycznego wąskotorowego. Rozbudowa zespołu rozpoczęła się w 1900 roku według wizji architekta Karola Knausa, który zaprojektował wielofunkcyjny kompleks. Został on jednak dostosowany do potrzeb warsztatów oraz elektrowni. W tym czasie główne obiekty, takie jak wozownia tramwajów konnych, przeszły znaczne adaptacje.

Przez lata 1912–1923 zajezdnia funkcjonowała jako obiekt umożliwiający zarówno normalne, jak i wąskotorowe tramwaje elektryczne. W 1912 roku zespół wzbogacił się o halę wozowni normalnotorowej, co spowodowało znaczące zmiany w konfiguracji terenu. Warto zauważyć, że obiekty wykazywały charakter tymczasowy, dostosowując się do ewolucji współczesnych potrzeb.

W okresie od 1923 do 1938 roku zajezdnia ewoluowała w stronę tramwajów i autobusów. Po wybudowaniu stacji paliw w 1923 roku, w 1928 roku powstał budynek garaży autobusowych przy ul. Gazowej. Nowe obiekty były stopniowo dodawane do istniejącego kompleksu, co doprowadziło do zamknięcia tej fazy rozwoju po wykupieniu kamienicy przy ul. św. Wawrzyńca 13.

Po uruchomieniu nowej zajezdni w Podgórzu w 1939 roku, zajezdnia przy ul. św. Wawrzyńca przestała podlegać znaczącym modyfikacjom. Z czasem utraciła birçok z kluczowych funkcji transportowych, co doprowadziło do zaniku jej pierwotnej świetności. Procedura likwidacji kolejnych tramwajów wąskotorowych zakończyła się w 1953 roku, a normalnotorowych do 1960 roku.

W połowie lat 90. XX wieku, po opuszczeniu zajezdni przez MPK, część obiektów została zwrócona zakonowi. W reakcji na zmiany, Gmina M. Krakowa utworzyła Muzeum Inżynierii Miejskiej, które rozpoczęło działalność w 1998 roku. Prace konserwatorskie postępowały w latach 1997–2010, co podkreśliło wartości historyczne obiektów.

W ramach ekspozycji Muzeum obecnie znajduje się również pamiętany krakowski autobus zabytkowy z 1929 roku, a zajezdnia działa jako miejsce historyczne. Stanowi obiekt nr 10 Krakowskiego Szlaku Techniki. W zajezdni stacjonują różne składy tramwajowe, w tym:

• Sanok SN1 + MAN PN3(replika),
• Sanok SN2 + Sanok PN2,
• Konstal N + Konstal ND + Sanok PN2,
• LH Standard,
• Konstal 102N.

Warto podkreślić, że zajezdnia nie jest tylko miejscem historycznym, ale także punktem, gdzie można podziwiać wyjątkowe środki transportu oraz historię królewskiego miasta. Współpraca z MPK SA zapewnia, że ma on swoje unikatowe miejsce w sercach krakowian oraz turystów.

---

Oceń: Zajezdnia św. Wawrzyńca

---