Osiedle Krowodrza Górka

---

Położenie

Osiedle Krowodrza Górka znajduje się w dogodnej lokalizacji, otoczone przez kilka kluczowych ulic. Od północy graniczy z ulicą Opolską, podczas gdy od zachodu graniczy z ulicą Władysława Łokietka oraz Batalionu „Skała” AK. Od południa osiedle otacza ulica Wybickiego, a od wschodniej strony przebiega linia tramwajowa.

W obrębie osiedla można znaleźć różnorodne ulice, w tym Kluczborską, Rusznikarską, Rusznikarską-Deptak, Fieldorfa-Nila oraz Krowoderskich Zuchów. Te ulice nie tylko kształtują krajobraz osiedla, ale również przyczyniają się do jego unikalnego charakteru oraz dostępności komunikacyjnej dla mieszkańców.

Historia

Obszar Krowodrzy Górki został włączony do granic Krakowa w 1910 roku, stając się częścią dawnej XVII dzielnicy, znanej jako Krowodrza. Na tym terenie pierwsze domy o podmiejskim charakterze zaczęły powstawać przed II wojną światową, wokół obecnej ulicy Rusznikarskiej-Deptak, która wówczas nosiła nazwę Nad Sudołem. Rozpoczęcie budowy osiedla miało miejsce w 1968 roku i było oparte na urbanistycznym projekcie Mieczysława Turskiego. Do współpracy przy tworzeniu projektów indywidualnych bloków przystąpili Maria i Jerzy Chronowscy, w tym również Stefan Golonka oraz Krystyna Różyska-Tołłoczko.

Wizja urbanistyczna osiedla opierała się na osi ciągu pieszego, która rozciągała się z północy na południe, zaczynając od kładki nad ulicą Opolską, łączącą Krowodrzę Górkę z osiedlem Prądnik Biały Zachód, a kontynuując przez ulicę Rusznikarską-Deptak aż do ulicy Wybickiego. Interesujące jest, że południowe rozciągnięcie tej osi kończyło się dokładnie pod Kościołem Mariackim.

Deptak wytyczony w przestrzeni osiedla składał się z prześwitów między budynkami, przemierzając także ulicę Krowoderskich Zuchów, która stanowiła kluczowy element komunikacji drogowej i autobusowej. W miejscu, gdzie deptak przecinał ulicę Krowoderskich Zuchów, zaprojektowano centrum urbanistyczne osiedla, wyróżniające się czterema czteropiętrowymi podłużnymi blokami w kształcie rombu. Te bloki ustawione skośnie wyznaczają przestrzeń, w której biegnie ulica Krowoderskich Zuchów jako dłuższa przekątna.

Na centralnym miejscu stworzonej przestrzeni, wzdłuż ulicy Krowoderskich Zuchów, ulokowano dwa podłużne pawilony handlowe po północnej i południowej stronie, zdobione rustykalnymi rusztami pergoli autorstwa Chronowskich. Pod nimi prowadziła oś ciągu pieszego, co miało przypominać strukturę rynku z sukiennicami. Układ bloków z południowym zwróceniem elewacji uwzględniał nie tylko odpowiednie wentylowanie, ale również nasłonecznienie osiedla.

Za swój innowacyjny projekt osiedle zdobyło tytuł Wicemister Krakowa w 1976 roku. Nazwa osiedla została nadana w 1971 roku, a od 1974 roku nosiło ono nazwę XXX-lecia PRL. Ostatecznie w 1991 roku przywrócono pierwotną nazwę. W latach 90. na terenie osiedla miało miejsce wiele pustych przestrzeni, na których znajdowały się ogródki działkowe. Z biegiem lat obszar ten został zagospodarowany, a nowe bloki zbudowano także na obrzeżach, zasięgając na wschodzie do stadionu Clepardii Kraków oraz na zachodzie za Kościołem św. Jadwigi.

Dodatkowo, w 1984 roku otwarto przedłużony fragment linii tramwajowej łączącej pętlę „Dworzec Towarowy” z pętlą na osiedlu XXX-lecia PRL. W 2007 roku ten odcinek sieci tramwajowej przeszedł gruntowną modernizację. Nieopodal pętli „Krowodrza Górka” utworzono dworzec dla autobusów komunikacji miejskiej, obsługujący większość linii kursujących na północne przedmieścia Krakowa.

W letnich miesiącach 2020 roku rozpoczęła się budowa nowej linii tramwajowej, mającej połączyć pętlę Krowodrza Górka z osiedlem Górka Narodowa, w tym też przekształcenie samej pętli Krowodrza Górka. Planowane zakończenie prac przewidziano na koniec 2022 roku, jednak ostatecznie od 4 września 2023 roku tramwaje zaczęły kursować na nowym odcinku. W wyniku prowadzonych prac przy pętli Górka Narodowa P+R, do końca 2023 roku przewozy pasażerskie odbywały się jedynie do przystanku Papierni Prądnickich, natomiast na odcinku Papierni Prądnickich – Górka Narodowa P+R tramwaje jeździły w przejazdach technicznych bez pasażerów.

Ważne wydarzenia

• Wizyta papieża Jana Pawła II w parafii pw. św. Jadwigi Królowej, 9 czerwca 1997 r.,
• Pożar DH „Gigant” – 28 maja 2003 r. Doszczętnie spłonął wtedy wielkopowierzchniowy dom handlowy przy ul. Wybickiego 6, jego straty sięgnęły 2,4 mln zł, przyczyną była podpalenie.

Infrastruktura

W rejonie Krowodrzy Górki dostępne są różnorodne instytucje, które zapewniają mieszkańcom pełną infrastrukturę niezbędną do codziennego funkcjonowania. W kontekście administracji skarbowej należy wymienić:

• drugiego Urzędu Skarbowego przy ul. Krowoderskich Zuchów 2,
• Urząd Skarbowy Kraków-Krowodrza,
• Urząd Skarbowy Kraków-Śródmieście,
• Urząd Skarbowy Kraków-Prądnik.

Na terenie osiedla znajdują się także różne urzędy pocztowe, m.in.:

• FUP Kraków 23, ul. Opolska 37,
• FUP Kraków 73, ul. Bratysławska 2 lok. 5/1,
• AP Kraków, ul. Józefa Wybickiego 3A.

W zakresie edukacji, Krowodrza Górka oferuje szereg placówek edukacyjnych, które obejmują:

• Szkołę Podstawową nr 15 im. księdza kardynała Karola Wojtyły przy ul. Kluczborskiej 3, która w latach 1999-2019 była Gimnazjum nr 12,
• Szkołę Podstawową nr 21 im. Władysława Jagiełły przy ul. Batalionu „Skała” AK 12,
• Prywatną Szkołę Podstawową nr 2, która mieści się przy ul. Kluczborskiej 3 (od września 2014; wcześniej czynna jako Prywatne Gimnazjum nr 2; aktualnie nowa siedziba usytuowana przy ul. Pachońskiego 5M),
• Katolicką Szkołę Podstawową im. św. Jadwigi Królowej w Krakowie, ul. W. Łokietka 60,
• Przedszkole Samorządowe nr 130, ul. Krowoderskich Zuchów 28,
• Przedszkole Samorządowe nr 138, ul. Krowoderskich Zuchów 15A,
• Niepubliczne Przedszkole „Pod Skrzydłami”, ul. Batalionu „Skała” AK 2 (przedszkole „Waldorfskie”),
• Żłobek Samorządowy nr 24, ul. Opolska 11,
• Klub dziecięcy „Momi Klub tak jak w żłobku” przy ul. Wybickiego 1 (oddział na Kluczborskiej 54 powstał w 2009 r. i oferuje opiekę dla dzieci do lat 3),
• Żłobek ZABAWA, ul. Pod Fortem 2d (prywatny żłobek, świadczący usługi dla dzieci do 3 lat).

W kontekście opieki zdrowotnej mieszkańcy mogą korzystać z Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej (przychodnia) przy ul. Rusznikarskiej 17.

Dodatkowo, na osiedlu zlokalizowana jest pętla autobusowo-tramwajowa, przystosowana do obsługi komunikacji w ramach Krakowskiego Szybkiego Tramwaju, co znacząco poprawia dostępność transportu publicznego w tej okolicy.

Tereny zielone i rekreacja

W bezpośrednim otoczeniu osiedla można znaleźć dwa malownicze parki, które stanowią idealne miejsce dla miłośników natury i rekreacji. Pierwszym z nich jest Park Krowoderski. Ten urokliwy teren rekreacyjny oferuje boisko PKS Jadwiga, które kiedyś należało do KS Krowodrza. Oprócz tego znajdują się tam rekreacyjna górka saneczkarska, a także szereg mniejszych boisk oraz terenów do aktywnego wypoczynku. Co więcej, w parku jest również ogródek jordanowski oraz różnorodne urządzenia małej architektury. Park został podzielony na dwie części – wschodnią i zachodnią, które oddziela ulica Władysława Łokietka.

Kolejnym miejscem wartym uwagi jest Park im. Stanisława Wyspiańskiego, znany także jako „Stary Park”. Jego wyjątkowy charakter związany jest z lokalizacją na terenie dawnych fortów austriackich, co nadaje mu kształt przypominający krater. W sercu parku znajduje się rozległy teren zielony z alejkami, z przytulnymi ławkami oraz placem zabaw dla dzieci. Na obrzeżach parku możemy natrafić na rodzinne ogrody działkowe, które tworzą przyjemny, domowy klimat.

Dodatkowo, w pobliżu osiedla Krowodrza Górka, niedaleko pętli autobusowo-tramwajowej, można rozpocząć przygodę na Szlaku Orlich Gniazd. Przez Park Krowoderski przebiega również trasa rowerowa nr 2 prowadząca do Parku Młynówka Królewska, a ostatecznie do malowniczego Ojcowa.

Usługi

Na terenie osiedla mieszkańcy mogą korzystać z różnych usług, w tym z filii nr 20 Biblioteki Kraków, która mieści się w pawilonie handlowym przy ul. Opolskiej 37. Ta instytucja oferuje wypożyczalnię dla dorosłych, dedykowaną młodzieży oraz przestrzeń czytelniczą.

Oprócz biblioteki, na osiedlu znajdują się supermarkety bagatela z dużych sieci handlowych oraz te działające w ramach franczyz. Jak można zauważyć, mieszkańcy mają łatwy dostęp do wielu usług, w tym do stacji benzynowych, lokali gastronomicznych, placówek bankowych oraz hotelu.

---

Oceń: Osiedle Krowodrza Górka

---