Osiedle Bohaterów Września

---

Historia

Osiedle Bohaterów Września to integralna część kompleksu architektoniczno-urbanistycznego Mistrzejowic, który został zaplanowany jako rozbudowa istniejącej wówczas dzielnicy Nowa Huta. Tereny te weszły w skład Krakowa głównie w roku 1951. Powstanie zespołu Mistrzejowic było rezultatem konkursu architektonicznego, który został rozstrzygnięty w 1963 roku. Zwycięski projekt był dziełem zespołu pod kierunkiem profesora Witolda Cęckiewicza, który współpracował z Marią Czerwińską, Jerzym Gardulskim oraz Marią Rekaszys. Projekty budynków przygotowali Maria i Jerzy Chronowscy we współpracy z Tadeuszem Bagińskim, Stefanem Golonką, Ewą Podolak i Olgierdem Krajewskim. Zaprojektowano cały kompleks z myślą o około 40 tys. mieszkańców.

Zespół urbanistyczny Mistrzejowic był odpowiedzią na krytykę projektów, które realizowano wówczas w Bieńczycach Nowych. Te ostatnie charakteryzowały się dominuącymi w panoramie dzielnicy podłużnymi, dziesięciopiętrowymi wieżowcami, co nadawało im monumentalny charakter oraz koszarową kompozycję. W przeciwieństwie do tego, koncepcja dla Mistrzejowic przyjęła mniejszą skalę zabudowy, by lepiej wkomponować się w naturalne, lekko pagórkowate ukształtowanie terenu, gdzie zwiększa się wysokość w kierunku północnym.

Podstawą koncepcji urbanistycznej było porównanie do drzewa, gdzie główny pień reprezentowała szeroka ulica Srebrnych Orłów, skąd wyrastały dwie główne gałęzie, czyli ulice ks. Jancarza oraz Piasta Kołodzieja. To właśnie wzdłuż tych arterii poprowadzono linie tramwajowe w dzielnicy, które obsługują pętle „Mistrzejowice” oraz „Os. Piastów”. Z tych ulic „gałęzi” wyprowadzone zostały kolejne, prowadzące do wewnętrznych ulic osiedlowych, które są rozplanowane pomiędzy głównymi ulicami czterech różnych zespołów mieszkań.

W dolnych partiach każdego z podzespołów zaprojektowano tarasowo układane, podłużne, czteropiętrowe bloki z południową ekspozycją elewacji, które w symbolice drzewa odpowiadają liściom. Wyżej usytuowano mniejsze bloki, które są usytuowane pod kątem, w tym czteropiętrowe „puchatki” oraz dziesięcio- i jedenastopiętrowe „punktowce”, mające przedstawiać owoce. Dodatkowym elementem wkomponowanym w cały kompleks miały być pawilony oferujące usługi handlowe i społeczne.

Pierwotnie planowano, aby cztery podzespoły Mistrzejowic nosiły nazwy nawiązujące do czterech pór roku, takie jak Osiedle Wiosenne, Letnie, Jesienne oraz Zimowe. Ostatecznie towarzyszyły im nazwy: Tysiąclecia, Złotego Wieku, Bohaterów Września oraz Piastów. Realizację projektu Mistrzejowic rozpoczęto w latach 1968–1982.

Usytuowanie i rozplanowanie

Osiedle Bohaterów Września, obok sąsiedniego osiedla Piastów, stanowi część późniejszego założenia urbanistycznego Mistrzejowic, którego budowa miała miejsce w latach 1975–1982. Całość kompozycji architektonicznej osiedla tworzy dwadzieścia pięć czteropiętrowych budynków, usytuowanych w południowej oraz wschodniej strefie kompleksu. Na wyższej lokalizacji można zauważyć zespół jedenastu czteropiętrowych bloków, znanych jako „puchatki”, mieszczących po jednym mieszkaniu na każdym piętrze.

W górnej części osiedla, po stronie północnej, zlokalizowano siedem dziesięciopiętrowych „punktowców” z jednoklatkowymi klatkami schodowymi, które wzbogacają architektoniczny pejzaż. W sąsiedztwie tych budowli usytuowano dodatkowe trzy bloki z czterema oraz trzema piętrami, ułożone w długich segmentach. Od chwili, gdy zakończono pierwotną budowę osiedla, liczba mieszkańców i konstrukcji znacznie wzrosła, co przyczyniło się do rozbudowy w kierunkach południowym, od ulicy Srebrnych Orłów, oraz północnym.

Warto zauważyć, że osiedle Bohaterów Września jest bogate w tereny zielone, co stanowi jeden z jego głównych atutów. Południowo-zachodnia część osiedla otoczona jest Plantami Mistrzejowickimi, które oferują mieszkańcom nie tylko przestrzeń rekreacyjną, ale również takie udogodnienia jak amfiteatr, plac zabaw i boiska do gier sportowych.

Na terenie osiedla można również zobaczyć zgeometryzowaną rzeźbę „Oman I”. Rzeźba, na którą składają się trzy moduły osadzone na betonowej ławie, wyróżnia się betonową strukturą na metalowym stelażu. Została ona stworzona w latach 70. XX wieku, równolegle z realizacją budowy osiedla, i pozostaje świadectwem epoki.

Główne ulice w tej części miasta to: ul. Bitwy nad Bzurą, ul. Obrońców Warszawy oraz ul. Kleeberga. Osiedle graniczy z trzema innymi lokalizacjami, a są nimi: Kombatantów od strony południowej, Złotego Wieku od zachodu oraz Piastów od wschodu.

Infrastruktura

W osiedlu Bohaterów Września zlokalizowane są różnorodne elementy infrastruktury, które znacząco podnoszą komfort życia mieszkańców. Wśród nich wyróżnia się:

• Kościół pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy, zbudowany w 1989 roku na podstawie projektu architektów Marcina Stępniewskiego-Janowskiego i Zbigniewa Janowskiego,
• Główny ołtarz kościoła pochodzi z kościoła św. Wojciecha, który znajduje się na Rynku Głównym,
• Z tyłu świątyni można podziwiać rzeźbioną Drogę Krzyżową oraz figurę Matki Boskiej Nieustającej Pomocy,
• Szkoła podstawowa nr 144,
• Przedszkole nr 144,
• Biblioteka publiczna,
• Klub Mirage,
• Pawilon handlowo-usługowy,
• Pętla tramwajowa,
• Bank PKO BP SA,
• Bank Pekao SA.

Te wszystkie elementy razem tworzą harmonijną całość, która znacząco przyczynia się do jakości życia w tej części miasta.

Komunikacja

Osiedle Bohaterów Września dysponuje rozbudowaną siecią komunikacyjną, która umożliwia łatwy dostęp do innych sektorów miasta. Dzięki pętli tramwajowej oraz pętli autobusowej „Osiedle Piastów”, mieszkańcy mogą wygodnie przemieszczać się zarówno w obrębie osiedla, jak i w kierunku różnych dzielnic.

---

Oceń: Osiedle Bohaterów Września

---