Pychowice


Pychowice to malowniczy obszar Krakowa, który stanowi część Dzielnicy VIII Dębniki. Zlokalizowane u ujścia Potoku Pychowickiego do rzeki Wisły, Pychowice zajmują strategiczne miejsce, którego północna granica wyznaczona jest przez wspomnianą rzekę.

Wschodnia część tego obszaru sąsiaduje z Jednostką Wojskową NIL oraz Skałkami Twardowskiego, a także dawnym kamieniołomem Zakrzówek. Natomiast w południowej części Pychowic znajdują się kampus Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz osiedle Ruczaj, a także przestrzenie łąkowe, które wchodzą w skład obszaru Natura 2000 Dębnicko-Tyniecki obszar łąkowy.

Od strony zachodniej Pychowice graniczą z uroczyskiem Góra Pychowicka. Ten obszar nie tylko zachwyca swym otoczeniem, ale także oferuje liczne atrakcje związane z przyrodą i historią regionu.

Co więcej, Pychowice leżą na trasie Małopolskiej Drogi św. Jakuba, co czyni je interesującym punktem na szlaku kulturowym oraz turystycznym, przyciągającym miłośników pieszych wędrówek oraz odkrywców lokalnych tajemnic.

Historia

Pychowice to wieś o bogatej historii, której pierwsza pisemna wzmianka pochodzi aż z 1254 roku. Wzmianka ta związana jest z opisem wsi Dębniki. W 1490 roku powierzchnia Pychowic wynosiła 6 łanów kmiecych. Z kolei w roku 1581 wieś składała się z 4 łanów kmiecie, 6 zagród z rolą oraz 10 komorników, w tym 6 bez bydła i 4 z bydłem. W tym czasie Pychowice były częścią dóbr prestymonialnych, należących do kapituły katedralnej krakowskiej w powiecie szczyrzyckim województwa krakowskiego.

Warto zauważyć, że w roku 1941, na mocy decyzji niemieckich władz okupacyjnych, Pychowice zostały włączone do granic Krakowa. Po zakończeniu II wojny światowej ta decyzja pozostała w mocy.

Na obszarze tej niegdyś podmiejskiej wsi można także znaleźć interesujące pozostałości w postaci nieczynnych tuneli, zwanych kawernami. Wśród nich wyróżniają się Kawerna w Pychowicach Pierwsza, Kawerna w Pychowicach Druga oraz Kawerna w Pychowicach Trzecia, które są pozostałością po fortifikacjach twierdzy Kraków.

Zabytki

W Pychowicach można odnaleźć szereg obiektów, które zostały wpisane do rejestru zabytków, a także do gminnej ewidencji zabytków. Wśród nich wyróżniają się imponujące budowle oraz miejsca mające istotne znaczenie historyczne i kulturowe.

W rejestrze zabytków znajdują się m.in.:

  • zespół dworsko-parkowy w Pychowicach, który datuje się na przełom XIX i XX wieku, usytuowany przy ul. Tynieckiej 106. Ten zespół obejmuje dwór, budynek gospodarczy, słupki bramne, relikty muru obwodowego oraz park krajobrazowy (nr A-702),
  • rogatka miejska Na Dębnikach, która powstała w 1919 roku i jest zlokalizowana przy ul. Tynieckiej 46 (nr A-1323/M).

Do gminnej ewidencji zabytków wpisano również:

  • dom jednorodzinny w ogrodzie z IV ćwierci XIX wieku, umiejscowiony przy ul. Tynieckiej 74a,
  • dom jednorodzinny w ogrodzie, który powstał w latach 20./30. XX wieku przy ul. Tynieckiej 90,
  • willa w ogrodzie, zbudowana w latach 1918-1922, znajdująca się przy ul. Widłakowej 9,
  • pompownia wody przemysłowej, związana z Krakowskimi Zakładami Sodowymi oraz Krakowskimi Zakładami Armatur, z 1921 roku przy ul. Tynieckiej 48,
  • kaplica cmentarna na cmentarzu komunalnym w Pychowicach, pochodząca z 1927 roku przy ul. Sodowej,
  • szkoła podstawowa nr 62, wybudowana w 1934 roku przy ul. Ćwikłowej 1.

Każdy z tych obiektów opowiada swoją unikalną historię, przyczyniając się do bogatej kultury Pychowic i ich dziedzictwa.

Infrastruktura

W Pychowicach znajduje się wiele interesujących punktów, które wpływają na rozwój lokalnej infrastruktury. W szczególności wyróżniają się:

Kiedy przyjrzymy się tej różnorodności, można zauważyć, jak wiele aspektów życia społecznego i kulturowego funkcjonuje w tej miejscowości.

Przypisy

  1. a b c Urząd Miasta Krakowa: Kraków – gminna ewidencja zabytków (wersja uaktualniona, październik 2021 r.). 01.10.2021 r. [dostęp 05.12.2021 r.]
  2. Narodowy Instytut Dziedzictwa: zespół dworsko-parkowy. [dostęp 05.12.2021 r.]
  3. Narodowy Instytut Dziedzictwa: rogatka miejska Na Dębnikach. [dostęp 05.12.2021 r.]
  4. Kawerna Pychowice. [w:] Twierdza Kraków [on-line]. kaponiera.pl, 2014. [dostęp 23.02.2019 r.]
  5. Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 101.
  6. Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk: Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu. 2010. [dostęp 31.01.2013 r.]
  7. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom IX. Warszawa: nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1880-1914, s. 327.

Oceń: Pychowice

Średnia ocena:4.8 Liczba ocen:11