Ulica Józefa w Krakowie

---

Historia

Historia tej ulicy sięga czasów przedlokacyjnych, kiedy to w 1335 roku w miejscu dzisiejszej ulicy Józefa istniała droga spinająca wieś Bawół ze Skałką. Droga ta, prawdopodobnie wykładana drewnem, biegła wzdłuż wyniosłości, otoczonej mokradłami, które to obszar terenu Kazimierza były w przeszłości w dużej mierze podmokłe i bagienne.

W momencie lokacji miasta, na bazie dawnej wiejskiej drogi, została wytyczona ulica, której nazwa zaczęła pojawiać się pod koniec XIV wieku, określana jako ul. Sukiennicza. W łacinie pojawia się w formach takich jak Platea Textorum, Platea Lanificum, czy Platea Pannificum. Warto zauważyć, że polska wersja tej nazwy nie przetrwała do dzisiejszych czasów, chociaż terminy takie jak lanifex – tkacz, czy pannifex – sukiennik, są bezpośrednio związane z rzemiosłem występującym w tym rejonie od 1369 roku. Istnienie sukienników w Kazimierzu powinno się uznać za kluczowy element w historii ulicy, a brama Bydlna prawdopodobnie zamykała ten ważny szlak.

Od 1494 roku północno-wschodnią część Kazimierza zaczęli zamieszkiwać Żydzi, wypędzeni z Krakowa. W 1533 roku, istniejąca już ulica Józefa została wydzielona przez bramę Żydowską, zlokalizowaną przy skrzyżowaniu z obecną ulicą Jakuba. W efekcie tego, wschodnia część ulicy zaczęła funkcjonować jako ulica Żydowska (Platea Iudeorum). Na przełomie XVIII i XIX wieku całość zaczęto nazywać Żydowską, a później przekształcono nazwę na Chrześcijańsko-Żydowską (in der christlichen-Judengasse w 1807 roku).

W 1866 roku ulica zamieszkiwana była niemal wyłącznie przez Żydów, co doprowadziło do nadania obecnej nazwy, której źródło sięga pobytu cesarza Józefa II w kamienicy Wojewodzińskiej przy ulicy Krakowskiej 20/Józefa 2. Początkowo nazwa odnosiła się jedynie do zachodniego odcinka ulicy, między ulicą Krakowską a dzisiejszą Nową, jednak z czasem objęła całą ulicę.

Ulica Józefa pełniła także kluczową rolę w strukturze dawnego Miasta Żydowskiego, przy jej przecięciu z ulicą Jakuba znajdowała się brama, która była centralnym punktem w życiu mieszkańców. Tam ogłaszano istotne wiadomości, przekazywano rozporządzenia oraz zawierano umowy pomiędzy władzami miejskimi Kazimierza a gminą żydowską.

Na tej ulicy zlokalizowane są istotne obiekty, m.in. Synagoga Wysoka (nr 38), Dom Aktora (nr 16), który był domem wielu krakowskich aktorów, a także oddział Staromiejskiego Centrum Kultury Młodzieży (nr 12). W przeszłości, przy numerze 11 znajdowała się szkoła parafialna Bożego Ciała. Ulica Józefa od kilku lat cieszy się własnym świętem, co podkreśla jej znaczenie w zbiorowej pamięci lokalnej społeczności.

W kulturze

Ulica Józefa ma swoje miejsce w twórczości literackiej, co świadczy o jej znaczeniu w kulturze Krakowa. Wiersz Adama Zagajewskiego, zatytułowany „Nienapisana elegia dla Żydów krakowskich”, zawiera wzruszający opis tej ulicy. Używa on porównania, aby podkreślić jej melancholijny charakter: „Ale najsmutniejsza jest ulica Józefa, wąska jak księżyc w nowiu…”

---

Oceń: Ulica Józefa w Krakowie

---