Wieża Zegarowa, znana także jako wieża Salomonowa, jest jednym z trzech kluczowych elementów architektonicznych w katedrze wawelskiej. Jej imponująca wysokość sprawia, że jest to najwyższa budowla na wzgórzu wawelskim.
Obiekt ten łączy w sobie zarówno znaczenie historyczne, jak i architektoniczne, stanowiąc ważny punkt na turystycznej mapie Krakowa. Warto zauważyć, że wieża ta pełniła wiele funkcji na przestrzeni lat.
Dzięki swojej lokalizacji, odwiedzający mogą podziwiać zapierające dech w piersiach widoki oraz odkrywać bogatą historię związaną z katedrą wawelską oraz całym wzgórzem wawelskim.
Historia
Budowa wieży zegarowej na Wawelu rozpoczęła się w drugiej połowie XIV wieku, dzięki funduszom Kazimierza Wielkiego. Wykorzystano do niej fundamenty wcześniej istniejącej wieży drugiej katedry. Do wzniesienia konstrukcji użyto ciosów wapiennych. Niestety, prace nad nią zostały na pewien czas wstrzymane, osiągając wysokość około 16 metrów. Wznowienie budowy miało miejsce po 150 latach, dzięki staraniom kanonika Kapituły Krakowskiej, Jana Salomonowicza, co przyczyniło się do nadania wieży nazwy Salomonowej. W tej fazie budowy zastosowano czerwoną cegłę, a same prace zakończono w roku 1522.
W 1677 roku wieża zyskała dodatkową kondygnację, co sfinansował biskup Andrzej Trzebicki. Wówczas do budowli dodano hełm, zdobiony przez 12 złoconych łabędzi, które nawiązywały do heraldyki biskupa. Niestety, nie zachowały się żadne ikonografie wieży z tego okresu. Hełm niestety uległ zniszczeniu w wyniku huraganu, który przeszedł nad Krakowem w noc z 15 na 16 grudnia 1703 roku. Obalony hełm przetrwał do chwili, gdy upadł, rujnując miedziane pokrycie dachu oraz poważnie uszkadzając sklepienie katedry, tuż nad konfesją św. Stanisława.
Obecnie wieża wznosi się pod barokowym hełmem, stworzonym przez architekta Kacpra Bażankę na zamówienie bpa Kazimierza Łubieńskiego w latach 1715–1716. W narożach konstrukcji znajdują się posągi czterech świętych: Kazimierza, Wacława, Stanisława oraz Wojciecha. Co więcej, na parterze wieży umiejscowiona jest kaplica Czartoryskich, która dodaje dodatkowej wartości historycznej całej budowli.
Zegary
Na wieży zamontowano pierwszy zegar w 1521 roku. Jego tarcza była dostosowana do oznaczania 24 godzin, co oznaczało, że nowy dzień zaczynał się w wieczornych godzinach. Zegar ten był prosty, miał jedną wskazówkę, a także gong, który emitował dźwięk na pełne godziny.
W 1602 roku przeprowadzono wymianę zegara na nowy, który działał na zasadzie dwunastogodzinnego systemu, a doba zaczynała się o północy. Kolejne zmiany związane z mechanizmem nastąpiły w latach 1613 i 1629, kiedy to dokonywano różnych remontów.
W 1676 roku podjęto decyzję o rozbiórce starego mechanizmu, a w 1680 roku zainstalowano natomiast tarcze zegarowe z herbami biskupa Andrzeja Trzebickiego, które umieszczono na północnej oraz zachodniej stronie wieży. Kolejnym krokiem, podjętym roku 1681, była modernizacja zegara poprzez dodanie mechanizmu, który wybiłby kwadranse.
Nowy mechanizm zamontowano w 1899 roku. Był on bardziej zaawansowany, składał się z trzech głównych zespołów: jeden odpowiedzialny był za chód wskazówki, drugi za gong wybijający pełne godziny, a trzeci za gong wybijający kwadranse. Ten mechanizm, który jest w użyciu do dnia dzisiejszego, wyposażony jest w obalężniki o wadze 120 kilogramów, umieszczone na linach biegnących wewnątrz wieży. Napęd tego zegara jest ręcznie nakręcany za pomocą korby, co następuje co dwa dni.
Pozostałe obiekty w kategorii "Wieżowce":
Wieża Zygmuntowska na Wawelu | Budynek Komunalnej Kasy Oszczędnościowej w Krakowie | Dom Wschodzącego Słońca (wieżowiec) | Rondo Business Park | SLR Krzemionki | Unity Tower | K1 (wieżowiec) | Quattro Business Park | Salwator TowerOceń: Wieża Zegarowa na Wawelu