Daniel Naborowski, urodzony w 1573 roku w Krakowie, a zmarły w 1640 roku w Wilnie, był znamiennym polskim poetą barokowym, a także dyplomatą oraz tłumaczem. Jego działalność literacka i publiczna związana była z wieloma ważnymi wydarzeniami w historii Polski.
W latach 1637–1640 pełnił funkcję sędziego grodzkiego wileńskiego, co podkreśla jego znaczenie w sprawowanie sprawiedliwości regionalnej. Ponadto, w latach 1635–1640, piastował urząd cześnika wileńskiego. Jako marszałek dworu Bogusława Radziwiłła, jego rola w kręgach dworskich była również znacząca, tworząc sieć wpływów, które wspierały rozwój kultury w tym okresie.
Naborowski był wyznawcą kalwinizmu, co miało istotny wpływ na jego twórczość oraz poglądy. Jego życie i dzieła pozostają świadectwem bogatej tradycji literackiej oraz kulturalnej Polski barokowej.
Życiorys
Daniel Naborowski zdobywał wykształcenie w renomowanych ośrodkach akademickich Europy, zaczynając od Wittenbergi, gdzie studiował w latach 1590–1593. Następnie kształcił się w Bazylei, gdzie w 1595 roku uzyskał dyplom z zakresu medycyny. W Orleanie poszerzał swoją wiedzę prawniczą, a od 1596 roku kontynuował studia prawnicze w Strasburgu. W międzyczasie miał zaszczyt pobierać prywatne lekcje z zakresu mechaniki u samego Galileusza w Padwie, gdzie przebywał w 1602 roku.
W trakcie swojego pobytu w Strasburgu Naborowski pełnił rolę nauczyciela języków obcych dla Janusza Radziwiłła, a już w 1602 roku został sekretarzem tegoż nobla. Pracował u jego boku i uczestniczył w rokoszu Zebrzydowskiego, co świadczy o jego znaczącej roli w ówczesnych wydarzeniach politycznych.W 1610 roku odbył podróż po Europie, podczas której zwiedził takie kraje jak Niemcy, Szwajcaria, Anglia, Francja i Włochy. W czasie tych wojaży pełnił również funkcje w misjach dyplomatycznych organizowanych przez księcia.
Naborowski pełnił funkcję sekretarza aż do śmierci Janusza Radziwiłła w 1620 roku. W tym samym roku sformalizował swoje życie osobiste, żeniąc się. Trzynaście lat później, w 1633 roku, został mianowany marszałkiem hetmana polnego litewskiego, Krzysztofa Radziwiłła. Jako kalwin, aktywnie wspierał i umacniał swoją religię na Litwie. W 1637 roku osiągnął wysoką pozycję jako sędzia grodzki w Wilnie, co jeszcze bardziej podkreśliło jego wpływ na życie publiczne w regionie.
Twórczość
Daniel Naborowski, wybitny twórca epoki baroku, łączył w swojej poezji kontrasty i sprzeczności. Jego pisarstwo to swoiste świadectwo harmonii, które odzwierciedlają obecne w ludzkim istnieniu oraz w całym dziele stworzenia motywy przemijania i marności. Twórczość ta jest głęboko osadzona w nurcie vanitas, refleksjonując na temat efemeryczności wszystkiego, co otacza nas.
Na etapie studiów, mając na uwadze swoje zainteresowania, opublikował dwie rozprawy w języku łacińskim: De temperamentis (1593) oraz De venenis (1594). Już pierwsze dzieła ukazały jego talent poetycki, a pierwszy znany wiersz został zapisany w pamiętniku Daniela Cramera w Wittenberdze, 4 maja 1593 roku.
Na oczy królewny angielskiej
Wiersz poświęcony oczom Elżbiety Stuart, małżonki elektora Fryderyka V, napisany został w formie epigramatu. Utwór ten liczy dwadzieścia wersów, które tworzą parzysty schemat rymów aabb. Inspiracją dla Naborowskiego był sonet autorstwa Honorata de Porchères Laugiera, dotyczący oczu Gabrielle d’Estrées.
Wiersze Naborowskiego
- Błąd ludzki,
- Cień przypisany Ks. Ks. J.M. Januszowi Radziwiłłowi, podczaszemu naonczas W. Ks. L. A. 1607,
- Cnota grunt wszytkiemu,
- Do Jego Książęcej Mości Pana… Janusza Radziwiłła Pana Mego Miłościwego,
- Do Najjaśniejszego Władysława Zygmunta…,
- In Werki solatium,
- Krótkość żywota,
- Kur na krzcinach oddany małemu wielkiej nadzieje Radziwiłłowi…,
- Malina,
- Marność i Na toż,
- Pieśń ad imitationem Horatiuszowej ody „Beatus ille, qui procul negotiis”,
- Róża przypisana na kolędzie Księciu Imci Krzysztofowi Radziwiłłowi,
- Treny na śmierć Księcia Radziwiłła, kasztelana wileńskiego,
- Tryumf Miłości. Poema Franciszka Petrarki,
- Votum.
Naborowski starał się również o publikację zbiorów poezji, takich jak Naeniae a diversis scriptae in Exequias Illustrissimi Principis Dni Janussi Radivili, wydany w Lubczy nad Niemnem w 1621 roku, oraz Lacrumae Danielis Naborovi, które zawierały utwory w języku łacińskim, wydane w drukarni Konrada Waldkircha. Wśród tłumaczeń, które wykonał, znalazł się znany Triumf miłości Petrarki, jak również Triumf wiary du Bartasa oraz Descriptio gentium Sarbiewskiego. Jego prace zawierają również utwory jak Cień, Róża, Kalendy styczniowe oraz Kur, będące emulacyjnymi przekładami wierszy Jeana Passerata, co wprowadza Naborowskiego w nurt twórczości adoksograficznej, czyli pochwały błahej rzeczywistości.
Późniejsze wydania
- Zbiór fraszek zawarty w barokowym Wirydarzu poetyckim Jana Jakuba i Jakuba Teodora Trembeckich, opublikowanym przez Aleksandra Brücknera (Lwów 1910–11),
- Wybór fraszek erotycznych Smaczny kąsek w opracowaniu Waldemara Smaszcza (Białystok 1982).
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Marek Gajczak | Leszek Szaruga | Mariusz Kwiecień | Sławomir (piosenkarz) | Ludwik Szczepański | Adam Bujak | Ludwika Paleta | Tomasz Schimscheiner | Tomasz Grochot | Józef Szperber | Stanisław Pagaczewski | Jerzy Skarżyński | Dorota Kolak | Zbigniew Jeżewski | Edyta Świętek | Sława Kwaśniewska | Syriusz Korngold | Jakub Giza | Zbigniew Raj | Katarzyna KalwatOceń: Daniel Naborowski