Grzegorz Stec

---

Życiorys

Grzegorz Stec kształcił się w latach 1976–1981 na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie uzyskał dyplom na Wydziale Grafiki, pracując pod okiem prof. Włodzimierza Kunza. Malarstwo studiował pod okiem znakomitego artysty, prof. Jana Świderskiego. Jego kariera artystyczna obfituje w imponującą liczbę ponad 50 wystaw indywidualnych, które odbyły się nie tylko w Polsce, ale także w Stanach Zjednoczonych, Szwecji oraz Niemczech.

W okresie od 1996 do 2002 roku, artysta pełnił funkcję rezydenta w The Society for Arts w Chicago. Tam miały miejsce jego uznawane wystawy, takie jak: Letters to the Masters (1996), Exodus or Carnival? (1997) oraz Aqueducts of Dream (1998). Po zakończeniu rezydencji, kontynuował swoją działalność artystyczną, wystawiając swoje prace w Nowym Jorku oraz w polskich placówkach dyplomatycznych, między innymi w Konsulacie Generalnym Rzeczypospolitej Polskiej w 2008 roku oraz w Fundacji Kościuszkowskiej w 2009 roku.

Wśród jego ostatnich istotnych wystaw można wymienić prezentacje w Centrum Kultury Żydowskiej na krakowskim Kazimierzu (2011, 2014), w Pałacu Sztuki w Krakowie (2012, 2015), w Centrum Sztuki Współczesnej „Solvay” (2014), a także w Instytucie Polskim w Lipsku, gdzie odbyła się wystawa pod tytułem In Licht und Schatten (2014). Zaczynamy powoli dostrzegać jego obecność na międzynarodowej scenie artystycznej dzięki wystawie w Galerii Abakus w Berlinie, zatytułowanej Melancholie und Maskerade (2015), która została zorganizowana we współpracy z Ambasadą Rzeczypospolitej Polskiej i Instytutem Polskim w Berlinie.

Grzegorz Stec posiada również bogaty dorobek w zakresie sztuki użytkowej, użyczał swoje obrazy do okładek książek, płyt oraz plakatów, w tym dla VI Wielkanocnego Festiwalu Ludwiga van Beethovena w 2002 roku. W 1991 roku TVP zrealizowało film dokumentalny poświęcony jego twórczości, zatytułowany Zadręcza mnie zapach czerni, w reżyserii Cezarego Nowickiego. W 2019 roku artysta obchodził 40-lecie swojej twórczości, podczas którego otrzymał odznaczenie Honoris Gratia, nadawane przez Prezydenta Miasta Krakowa. Z tej okazji wydano również retrospektywny album, prezentujący jego dorobek – Grzegorz Stec, Malarstwo – Paintings. Czterdziestolecie.

Oprócz swojej kariery malarskiej, Grzegorz Stec jest także poetą, który wydał dwa tomiki poezji: Nikt tu nie szuka odpowiedzi (1999) oraz Melencolia (2007). W życiu prywatnym jest mężem Gabrieli Matuszek-Stec, która jest profesorem tytularnym na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Charakterystyka twórczości

Grzegorz Stec to artysta, którego twórczość zyskała uznanie wśród krytyków, którzy określają go mianem mistrza światła oraz znakomitego kolorysty. Stworzył on unikalne czarne obrazy olejne, które przyciągają uwagę swoją głębią i wyrazistością. Jego dzieła reprezentują typ sztuki wizyjnej oraz dramatycznej, w której emocje są intensywnie związane z współczesnymi doświadczeniami, a jednocześnie mają silne korzenie w europejskiej tradycji malarskiej.

W swoich rozważaniach artysta przywołuje wielkich mistrzów, takich jak Dürer, Velasquez, Hieronim Bosch, Goya, Rembrandt, Albrecht Altdorfer, Matthias Grünewald oraz współczesnych twórców, jak Francis Bacon i Witold Wojtkiewicz. Styl malarski Steca można umiejscowić pomiędzy abstrakcją a figuracją, postrzegając go jako oryginalny powrót do duchowości sztuki.

Obrazy Steca charakteryzują się bogactwem kompozycji, koloru oraz struktury. Od prostych form przechodzi do złożonych układów znanych jako ”horror vacui”. Jego prace obejmują zarówno wyrazistą kolorystykę, jak i monochromatyczne oraz wręcz czarno-białe realizacje. Poruszają go w szczególności ludzkie tłumy, które ukazuje jako skłębioną, zdeformowaną masę, zmagającą się z szaleństwami i traumami, oraz pojedyncze istoty widziane jako głowy-maski, które są portretami stanów psychicznych.

Artysta opracował własną technikę malarstwa olejnego, w której czarne obrazy mają w sobie techniczne odzwierciedlenie czymś przypominającym mezzotintę. Natomiast barwne płótna powstają w sposób spontaniczny, oparty na intuicji podczas pierwszych, intensywnych sesji twórczych, a później są mozolnie i precyzyjnie dopracowywane. Zwraca szczególną uwagę na umiejętność tworzenia efektów świetlnych, które obdarzają obrazy duchowym wymiarem. Czarne obrazy, jako najbardziej oryginalna część jego sztuki, często stanowią próbę wizualizacji czystego światła.

Wybrane wystawy indywidualne

W ciągu swojej kariery artystycznej, Grzegorz Stec zrealizował liczne wystawy indywidualne, które ukazują jego rozwój i różnorodność twórczą. Poniżej przedstawiamy zestawienie niektórych z tych wydarzeń.

• Klub Olimp, Kraków, 1979,
• Galeria Mały Rynek, Kraków, 1985,
• Emigrant’s Club, Sztokholm, Szwecja, 1986,
• Galeria Inny Świat, Kraków, 1986,
• Teatr Stary, Kraków, 1987,
• Galeria Inny Świat, Kraków, 1988,
• Galeria Inny Świat, Kraków, 1989,
• Muzeum Śląskie, Katowice, 1989,
• Stara Galeria, Kraków, 1991,
• Galeria Profil, Poznań, 1992,
• Teatr Witkacego, Zakopane, 1992,
• Stara Galeria, Kraków, 1993,
• Galeria Inny Świat, Kraków, 1993,
• PAAS Gallery, Nowy Jork, 1995,
• Dom Natana Spiry, Kraków, 1995,
• Insights, The John G. Blank Center for the Art, Michigan City (z rzeźbiarzem Adamem Fedorowiczem), 1996,
• Letters to the Mastres, 1112 Gallery, The Society for Arts, Chicago, 1996,
• Exodus or Carnival?, 1112 Gallery, The Society for Arts, Chicago, 1997,
• Aqueducts of Dream, 1112 Gallery, The Society for Arts, Chicago, 1998,
• Galeria Centrum, Nowohuckie Centrum Kultury Kraków, 2002,
• Muzeum Historii Miasta Łodzi, Łódź, 2005,
• Akwedukty snów, Galeria Ermitaż, Muzeum Łazienki Królewskie, Warszawa, 2006,
• Galleri Mitteleuropa, Sztokholm, 2007,
• Galeria Kuriera Plus, Nowy Jork 2008,
• Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej, Nowy Jork, 2008,
• Fundacja Kościuszkowska, New York, 2009,
• Oto – patrz Fryderyku (z Krzysztofem Izdebskim-Cruz i Marcinem Kołpanowiczem), Polska Filharmonia Bałtycka oraz Galeria Klucznik, 2010,
• Centrum Sztuki Współczesnej, Kołobrzeg (z Marcinem Kołpanowiczem), 2010,
• Pisane światłem, pisane mrokiem, Centrum Kultury Żydowskiej, Kraków, 2011,
• Ciemne epifanie, Pałac Sztuki Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, 2012,
• Jest czerń tak przezroczysta…, Galeria Ars Nova w Łodzi, 2012,
• Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 2013,
• Mairie de Saint-Ouen Marchefroy, Francja, 2013,
• POSTkarnawał, Dwór Czeczów, Kraków, 2013,
• W świetle, w ciemności, Centrum Kultury Żydowskiej, Kraków, 2014,
• Wokół Antygony, Centrum Sztuki Współczesnej Solvay, Kraków, 2014,
• In Licht und Finsternis, Instytut Polski w Lipsku, 2014,
• Wokół masek i demonów, Jama Michalika, Kraków, 2015,
• Melancholie und Maskerade, Galerie Abakus, Berlin (we współpracy z Ambasadą Rzeczypospolitej Polskiej i Instytutem Polskim w Berlinie), 2015,
• Wóz krzyku, Pałac Sztuki, Kraków, 2015,
• Melancholia i Maskarada II, Galeria Sztuki Współczesnej Dagma Art, Katowice 2015/2016,
• Skazany na sztukę, Dworek Białoprądnicki, Kraków, 2017,
• Malarstwo – retrospektywa. Wystawa jubileuszowa, Galeria Biała Nowohuckiego Centrum Kultury, Kraków, 2019,
• Czarne obrazy – wystawa jubileuszowa, Galeria Pryzmat ZPAP, Kraków, 2019,
• 40 na 40 – wystawa jubileuszowa, Bator Art Gallery, Szczyrk, 2019,
• Anhedonia. Malarstwo – Galeria Teatru Witkacego, Zakopane, 2020,
• Głód, Centrum Promocji Kultury Dzielnicy Praga-Południe, Warszawa.

Lista ta obrazuje bogaty dorobek wystawienniczy artysty, które zyskały uznanie zarówno w Polsce, jak i za granicą.

Tomiki poetyckie

Grzegorz Stec jest autorem, którego prace literackie zdobyły wiele uznania. Wśród jego tomików poetyckich można wyróżnić:

• – Nikt tu nie szuka odpowiedzi, opublikowany w Krakowie w 1999 roku, ISBN 83-87694-98-3,
• – Melencolia, wydany w Krakowie w 2007 roku, ISBN 978-83-902110-9-1.

Opinie na temat twórczości

– Twórczość Grzegorza Steca jest imponująca pod względem ilościowym, zaskakująca pod względem umiejętności oraz fascynująca pod względem różnorodności. Artysta zasługuje na miano jednego z tych, którzy potrafili stworzyć zarówno monumentalne, jak i skromne dzieła. W dzisiejszych czasach trudno jest znaleźć wielu polskich artystów, którzy mogliby równać się z jego unikalnością oraz rozpoznawalnością. Połączenie eschatologii z kolorystycznym entuzjazmem wydaje się być nieosiągalne, a jednak Stec przekształca te złożone koncepcje w harmonijne dzieła sztuki.

Jego prace charakteryzują się idealną gładkością powierzchni i oszałamiającym wirującym ruchem, które współistnieją w ogólnym spokoju. Ta lekkość, będąca powodem dla wielu twórców zawiści, kryje w sobie ważkie pytania dotyczące filozofii, historii oraz psychologii społecznej, obracające się w przestrzeni jego pracowni, gdzie poszukuje on odpowiedniego światła.

– Kolejnym istotnym wydarzeniem w jego karierze była wystawa „W świetle, w ciemności”, która pokazała jego umiejętności jako twórcy światłocieniowych kompozycji. Stec, inspirowany dawnymi mistrzami oraz poezją, przekształca swoje wizje w niezwykłe dzieła. Przykładem może być „Przemarsz jesieni” z 2012 roku, gdzie odważnie zastosowany kolor wzmacnia jego twórczą siłę. Zdecydowana forma i rozbudowana kompozycja przywodzą na myśl ważne osobiste zmagania artysty w otwartej przestrzeni.

– Jego najnowsze obrazy to prawdziwy festiwal kolorów! Umiejętność zastosowania laserunków oraz impast obrazujących mowę i światłość z pewnością świadczy o jego wielkim talencie, który osiągnął apogeum. Ostrzegam, te wizualne kreacje przedstawiają świat pełen szaleństwa, bez zbędnego dystansu. Prawdopodobnie przekraczają one tradycyjne koncepcje malarstwa, oferując widzowi wyjątkowe doświadczenie.

– Grzegorz Stec zdołał zgromadzić tak różnorodne dzieła, że można by z nich utworzyć kilka osobnych wystaw. Dla miłośników sztuki w Nowym Jorku to znakomita okazja, by zobaczyć zmagania artysty na własne oczy. Każda z jego kompozycji, często o barokowym zaczerpnięciu, otwiera przed widzem wiele dróg interpretacyjnych: obserwowana z daleka staje się alegorią, która głęboko oddziałuje na emocje publiczności.

– Malarstwo Steca podejmuje ambicjonalne zadanie: objąć całość doświadczenia – zarówno rzeczywistości, jak i czystego znaku. Technika jego prac jest oszałamiająca, łącząca najprostsze kompozycje z bardziej skomplikowanymi formami, które przywodzą na myśl tematy walki, burzy, piekła oraz szaleństwa.

– Nie da się ukryć, że czarne obrazy Steca zachwycają bogactwem efektów, mimo zastosowania surowych technik. Zdecydowanie zaskakuje różnorodność faktur – od zamglonego sfumato, aż po intensywne światłocienie. Ta technika umożliwia artystom dużą swobodę w tworzeniu i jest niebywale efektowna.

– Urok twórczości Steca oddałby w pełni także duch czasów, gdyby zechciał zyskać przeciwwagę dla podejścia Neue Wilde – obrazy Grzegorza są niczym innym, jak wyrazistym komentarzem współczesnej sztuki.

Bibliografia (wybór)

Oto wybór prac i publikacji, które ilustrują twórczość Grzegorza Steca, uznanego artysty malarza. Zawiera on zarówno albumy, jak i artykuły krytyków oraz katalogi wystaw:

• Grzegorz Stec. Malarstwo – Paintings. Czterdziestolecie – A 40-year Perspective, autorka albumu: Gabriela Matuszek-Stec, Kraków 2019, ss. 320 (ISBN 978-83-953718-0-6),
• Marek Sołtysik, Na szlaku mocnych wystaw, „Kraków” 2015 nr 1, s. 92,
• Spontaniczność, precyzja i energia światła. Z Grzegorzem Stecem rozmawia Michalina Domoń, „Artysta i Sztuka” 2013 nr 9, s. 80-91,
• Marek Sołtysik, Światło, które odgania sępy, „Kraków” nr 3, s. 93,
• Wojciech Ligęza, Cztery sale: korowód, „Kraków” nr 3, s. 92,
• Marek Sołtysik, Światło, które odgania sępy, „Kraków” 2011 nr 11-12 (listopad – grudzień), s. 93,
• Gabriela Matuszek, Akwedukty intrygujących metafor. O malarstwie Grzegorza Steca, „Kraków” 2010 nr 4,
• Izabela Joanna Bożek, Zagadka, żywioł i poezja, „Kurier Plus” Nowy Jork, 10 maja 2008,
• Czesław Karkowski, Efektowne obrazy Grzegorza Steca, „Przegląd Polski”, Nowy Jork, 9 maja 2008,
• Tadeusz Nyczek, Katalog wystawy Grzegorz Stec, Akwedukty snów / Aqueducts of Dreams, Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Galeria Ermitaż, 2006,
• Marcin Kołpanowicz, Grzegorz Stec, jest czerń… Katalog wystawy w Galerii Centrum, Kraków 2002,
• Anna Bugajska, Historie z wyobraźni. Wystawa malarstwa Grzegorza Steca, „Gazeta Wyborcza” Kraków, 24 maja 2002 r.,
• Marcin Kołpanowicz, Katalog wystawy w Galerii Centrum w Krakowie, 2002,
• Ewa Krasoń, Akwedukty snu, nowe obrazy Grzegorza Steca w Galerii Towarzystwa Sztuki, „Monitor”, dodatek kulturalny do „Dziennika Związkowego”, Chicago, styczeń 1999,
• Wanda Pietrzyk-Małysa, Exodus czy karnawał? Panoramiczne malarstwo Grzegorza Steca,
• „Kalejdoskop Tygodnia”, Magazyn Kulturalny „Dziennika Związkowego”, Chicago, 22 maja 1997 (nr 20),
• Ewa Krasoń, Malarstwo i poezja Grzegorza Steca, „Kalejdoskop Tygodnia”, Magazyn Kulturalny „Dziennika Związkowego”, Chicago, 31 maja 1996 (nr 5),
• Grzegorz Niziołek, Katalog wystawy w Galerii Jatki, Nowy Targ, 1992,
• Tadeusz Nyczek, Program Galerii. „Inny Świat”, lipiec 1988,
• Marta Fita, Program Galerii, „Inny Świat”, lipiec 1988,
• Maciej Szybist, „Kuszenie św. Mahlera”. Program wystawy w Teatrze Starym, Kraków, kwiecień 1987,
• Roman Świątek, Program wystawy w Teatrze Starym, Kraków, kwiecień 1987,
• Tadeusz Nyczek, Katalog wystawy w Galerii Mały Rynek, Kraków 1985.

---

Oceń: Grzegorz Stec

---